จิตร ภูมิศักดิ์ และภาพลักษณ์ในบริบททางการเมือง ตอนที่ 11 (ตอนสุดท้าย)
ภาพลักษณ์ที่แปรเปลี่ยน (แบบประชดประชัน)
ในฐานะที่เป็นการสร้างอัตลักษณ์ประจำท้องถิ่นในพื้นที่ส่วนต่างๆของประเทศไทยในไม่กี่ปีมานี้ ภาพลักษณ์ของจิตรเปลี่ยนแปลงจากการเป็นคอมมิวนิสต์ที่อันตรายมาเป็นคนสำคัญในสกลนคร ซึ่งครั้งหนึ่งเคยเป็นฐานที่มั่นของพรรคคอมมิวนิสต์ หมู่บ้านที่เขาเคยถูกฆ่า และอนุสาวรีย์ที่ไปตั้งอยู่ ณ ที่นั่นทำให้เป็นที่ดึงดูดของคนหลายคน ซึ่งไม่เพียงแต่ดึงดูดชาวบ้านเท่านั้น แต่ยังพวกนักท่องเที่ยวด้วย ในหมู่บ้านหนองกุง ซึ่งเป็นที่ที่เขาถูกฆ่า จะมีนักกิจกรรมและนักวิชาการสร้างอนุสาวรีย์เพื่อเตือนให้รำลึกถึงเขาหลังจากที่ตายมาแล้ว 47 ปี ในเวลาเดียวกัน จะมีป้ายใหญ่ๆที่เขียนว่า “ถนนที่รำลึกถึงจิตร ภูมิศักดิ์” ถูกสร้างเป็นทางเข้าในหมู่บ้าน โดยอบจ.สกลนคร พวกชาวบ้านจะถือว่าวันที่ 5 พฤษภาคม เป็นวันที่ระลึกถึงการตายของเขา ยิ่งไปกว่านั้นอีก หลังจากจิตรไปตายไปได้ 30 ปี เขาก็ถูกระลึกถึง แต่ครั้งนี้เป็นชาวบ้าน จิตรถูกจำไม่ใช่นักวิชาการ แต่เป็น “วัตถุศักดิ์สิทธิ์” ที่สามารถใบ้หวยใต้ดินได้ ชาวบ้านเรียกเขาว่า “อาจารย์จิตร” หรือ “เจ้าพ่อจิตร” ผู้คนจะมาขอหวยโดยการนำบุหรี่ และเบียร์มาถวาย ซึ่งพวกเขาเชื่อว่าเป็นของชอบของจิตร
บทความนี้ได้สำรวจถึงประวัติของจิตร และการสร้างภาพลักษณ์ผ่านคนหลากหลายกลุ่มตั้งแต่ทศวรรษ 1950 ถึงปัจจุบัน แล้วอะไรเป็นอิทธิพลของจิตรและมรดกที่เขามีต่อเยาวชนรุ่นหลัง? เรามีข้อมูลเพียงพอที่จะกล่าวว่าเขายังเป็นภาพลักษณ์ทางวัฒนธรรมของผู้ไม่เห็นด้วยทางการเมือง โดยเฉพาะระบอบทหาร จิตรไม่อาจเป็นนักเขียนที่ทรงอำนาจที่สุด เมื่อเปรียบเทียบคนที่ได้รางวัล เช่น คึกฤทธิ์ ปราโมช แต่สำหรับคนหลายคนในสังคมแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนที่เข้าร่วมเหตุการณ์ 14 ตุลาฯ ปี 1973 และคนที่เข้าป่าในตุลาฯ 1976 เขายังคงเป็นมรดกในแง่นักวิชาการและจุดยืนทางการเมือง เรายังสามารถกล่าวต่อได้อีกว่า ถึงแม้ว่าจะทำกระทำแบบตรง ๆ แต่ชีวิตของจิตรได้เป็นแรงดลใจในการทำให้ผู้คนเรียกร้องประชาธิปไตย และสิทธิในการพูดโดยเปิดเผย ดังที่เราจะเห็นได้จากเวปสำนักข่าวที่ไม่เน้นผลกำไร และอิสระอย่างประชาไท โดยนัยยะเดียวกัน สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันถูกตั้งขึ้นมาเพื่อพิมพ์งานที่ก่อให้เกิดความคิดเกี่ยวกับการเมืองและประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะอย่างการเรียกร้องประชาธิปไตยในกรณีตุลา ปี 1973 และผลสะท้อนกลับ ถึงแม้ว่าจะเกิดการเซ็นเซอร์และแรงกดดันจากภาครัฐเป็นระยะ ๆ แต่สื่อทางเลือกเหล่านี้ยังคงทำหน้าที่เป็นกระบอกเสียงให้กับขบวนการต่อต้านอำนาจนิยม และความต้องการในการแสดงอิสระที่จะตีพิมพ์ ถึงแม้ว่าเงินทุนจะจำกัดและมีประวัติน้อย ประชาไทยังคงมีผู้อ่านที่เพิ่มมากขึ้น และผู้สนับสนุนมากในระหว่าง 10 ปีนี้ วาทกรรมของจิตรในเรื่องความยุติธรรมทางสังคม อาจถูกละทิ้งในขบวนการต่อต้านทางสังคมร่วมสมัย อย่างที่คนบางคนเคยชี้ให้คิด แต่ตราบใดที่การต่อสู้ทางการเมืองยังเกิดขึ้นในเมืองไทย จิตร และภาพลักษณ์อันหลากหลายของเขา จะยังคงเป็นที่จดจำ และดำรงชีวิตอยู่ในหมู่ผู้ไม่เห็นด้วยกับรัฐบาล เผลอ ๆ นั่นคือมรดกที่แท้จริงของเขา
จาก Piyada Chonlaworn. Jit Phummisak and His Image in Thai Political Contexts.
ความเห็น (2)
สะท้อนต่างข้างฝ่ายเล่นบทนำเป็นตอกย้ำคิดเห็นเล่นอำนาจบทเรียบง่ายเสียดแทงอันฉลาดผลถูกสาดคร่าชีพชีวิตวาย.ยุกยิก จักรวาล 26-10-64 (อาลัยคนดี)
ขอแจ้งแอ็ดมิน ช่วยแก้ไขข้อผิดพลาดในการเขียนกลอน บรรทัด วรรคตอน เรียงดีแล้วแต่Enter แล้วมันติดพรึดไปหมด