๑,๒๒๓ ประเมินตนเอง....
ที่ประเทศอินเดีย ชายชาวอินเดียไปเอ็กซเรย์ปอด คุณหมอบอกมีแมลงสาบเดินอยู่ในปอด ชายที่เป็นคนป่วยจึงเดินทางไปรักษาที่สิงคโปร์ เพื่อผ่าตัดเอาแมลงสาบออก..
คุณหมอที่สิงคโปร์บอกเขาว่า “ในปอดของคุณไม่มีอะไรผิดปกติ แต่มีแมลงสาบอยู่ในเคริ่องเอ็กซเรย์ที่อินเดีย..”
ผมจึงรู้สึกว่าได้อุทาหรณ์สอนใจ อย่าไปตัดสินใครหรืออะไรง่ายๆ ต้องรอบคอบ มองอะไรให้ถี่ถ้วนรอบด้าน ด้วยข้อมูลที่เพียงพอ
การด่วนสรุปนั้นมันง่าย แต่สิ่งที่ตามมานั้นคือความเสียหาย เสียเวลา เสียเงิน และเสียความรู้สึก ในชีวิตประจำวันของคนเรา มีเรื่องบอบช้ำทำนองนี้เกิดขึ้นบ่อยมาก
จะดีหรือไม่เพียงใด ถ้าเราจะมองแต่คนอื่น วิจารณ์คุณค่าของคนอื่น ตีราคาคนที่เราไม่ชอบ ให้น้อยลงจนเหลือน้อยที่สุด เพื่อที่เราจะได้อาศัยเวลาที่เสียไปนั้น กลับมาประเมินตนเอง
หากประเมินตนเองให้ออก บอกตนเองให้ได้ และใช้ตนเองให้เป็น ก็ไม่ต้องรอหรือยี่หระคำพูดหรือสายตาของใครทั้งนั้น
ในทางการศึกษาก็เช่นเดียวกัน เรา(อาจจะ)หลงทางที่นำผลการทดสอบระดับชาติ ป.๑ (RT) ชั้น ป.๓ (NT) และชั้น ป.๖ (ONET) ไปเปรียบเทียบกับระดับชาติและจัดอันดับกันมากมาย
ตามหลักการและทฤษฎีของการวัดและประเมินผลนั้น มันทำไม่ได้เพราะกลุ่มตัวอย่าง ตัวแปร ปัจจัยและสิ่งแวดล้อม มันแทบจะเปรียบเทียบหรือควบคุมไม่ได้เลย
เขตพื้นที่ฯและสพฐ.เขาชอบจัดอันดับก็เพราะต้องการกระตุ้นยั่วยุ ให้เกิดการแข่งขัน และใช้เป็นส่วนหนึ่งในการสนองเจ้านาย เคยไหมที่จะให้กำลังใจโรงเรียนและเตือนเราว่า..อย่าหลงทาง
อย่าลืมว่าทุกวันนี้ ผู้บริหารและครูเราถูกฝึกกันทุกปี ให้ประเมินตนเอง..สรุปผลและรายงานต้นสังกัดอยู่แล้ว ผลตรงนี้ต่างหากที่เราควรจะภาคภูมิใจว่า..ดีที่สุดหรือไม่อย่างไร?
หากประเมินแล้ว ผลออกมาดี เป็นไปตามเป้าหมายของโรงเรียน ก็ต้องมองต่อไปว่าเพราะอะไร เป็นที่เด็กหรือกระบวนการเรียนการสอน หรือทั้งสองอย่างประกอบกัน...
หากประเมินแล้ว ผลออกมาไม่ดีเลย ไม่เป็นไปตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ ไม่ได้ดั่งใจมันเกิดจากสาเหตุใด แน่นอนที่สุดเด็กที่เข้าสอบแต่ละปีไม่เหมือนกัน จำนวนครูและภาระงานก็เป็นปัจจัย ตลอดจนสถานการณ์โควิดก็เป็นประเด็นสำคัญที่เราควรพูดถึงและนำมาอ้างอิง..
ดังนั้น การประเมินตนเอง ก็คือส่วนหนึ่งของวิธีการรู้จักตัวเองและเป็นส่วนหนึ่งของงานประกันคุณภาพการศึกษาอย่างแท้จริง แบบที่ไม่ต้องไปเปรียบเที่ยบกับใคร
เริ่มต้นใหม่..ปีการศึกษาใหม่ วิเคราะห์เด็กและบริบทโรงเรียน ถ้ามันคงสภาพหรือดีขึ้น เราก็ต้องตั้งเป้าหมายให้สูงขึ้นกว่าเดิม แล้วใช้กลยุทธิ์การบริหารจัดการตามแผนที่วางไว้
ถ้าดูรูปการแล้ว เห็นว่าไม่แตกต่างกับที่ผ่านมา ยังต้องเจอวิบากกรรม การทำใจคงไม่พอ แต่จะต้องตั้งเป้าหมายไม่สูงมากนัก แล้วทุ่มเทเวลาและหัวใจให้กับงาน ใช้วิทยายุทธิ์ทุกอย่างที่มีอยู่
ที่สุดแล้ว สพฐ.ไม่ควรจะมองผลสัมฤทธิ์ที่โรงเรียนขนาดเล็กแต่ฝ่ายเดียว เพราะการเรียนรู้มันไม่เคยมีศูนย์แท้ หรือคุณภาพที่แท้จริง แต่มันมีเส้นทางพัฒนาการที่เปลี่ยนแปลงได้
หากไม่เชื่อ..แล้วยึดมั่นถือมั่น ให้สพฐ.ศธ. เปิดดูข้อมูลผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนปีการศึกษา ๒๕๖๓ ที่ผ่านมาของโรงเรียน(ว่าที่)คุณภาพของชุมชน โรงเรียนต้นแบบ ทุกประเภท รวมทั้งต้นแบบนวัตกรรมเขตพื้นที่จังหวัดฯ ตลอดจน โรงเรียนดี..ทั้งหลายแหล่ รวมทั้งโรงเรียนพระราชทานด้วย..
มันมีปัจจัยหลายอย่างที่ไม่สามารถทำคุณภาพให้มั่นคงและยั่งยืนได้ โรงเรียนเหล่านั้นยังต้องถูกนิเทศกำกับติดตามอย่างใกล้ชิด ยังต้องประเมินตนเองอยู่ตลอดเวลา เพื่อพัฒนาให้ดีขึ้น..ใช่หรือไม่?
ดังนั้น...อย่ามองโรงเรียนขนาดเล็กด้วยสายตาที่ดูแคลน อย่าอ้างคุณภาพที่ตัวเลขแล้วไปทำร้ายย่ำยีเขา และอย่ามองเพียงด้านเดียว จงให้เวลาพวกเขาได้ประเมินและพิสูจน์ตัวเองบ้าง
ณ วันนี้ ผลสัมฤทธิ์ตกต่ำทั้งประเทศ ไม่อยากโทษคุณโควิดเลย ทั้งหมดทั้งมวลน่าจะเกิดจากการคนบางคนคิดแต่โครงการที่สวยหรู แต่เดินวนอยู่แต่ในอ่าง ..เกาไม่ถูกที่คันสักที..
ชยันต์ เพชรศรีจันทร์
๙ พฤษภาคม ๒๕๖๔
ความเห็น (2)
บางที ผมก็อดคิดไม่ได้ว่า ผู้บริหารการศึกษาของชาติคิดอะไรอยู่ นั่งอยู่บนที่สูงแล้วสั่งการอย่างเดียว บริบทก็ไม่ทราบ เขารู้ไหมครับ มนุษย์มีความแตกต่างกันเสมอ ไม่มีใครเหมือนใครสักคน ;)…
เราจัดการศึกษาเพื่อแข่งขันและเปรียบเทียบกันไม่รู้จบจริงๆ แล้วที่สุด เราก็ไม่ได้คุณค่า ที่สูงขึ้นแต่อย่างใด…ทุกปี