มหากาพย์โครงการโซล่าฟาร์ม

23 เมษายน 2564
 

: ทีมงานหญ้าแห้งปากคอก(ท้องถิ่น) [1]

“โซล่าเซลล์หรือพลังงานแสงอาทิตย์” (Solar Cell) เป็นดราม่าของคนไทยมาแต่ปลายปีที่แล้ว จากการตีข่าวการบริจาคเงินของยูทูบเบอร์มูลค่า 500,000 บาทรวมทั้งสิ้น 790,000 บาท เพื่อสนับสนุนอุปกรณ์ แผงโซล่าเซลล์และอุปกรณ์แบตเตอรี่สายไฟ ระบบออฟกริด 7.2 กิโลวัตต์ ให้แก่หมู่บ้านห่างไกลทุรกันดารภูเขาสูง 51 หลังคาเรือน บ้านแม่เกิบ ตำบลนาเกียน อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ [2] ที่ไฟฟ้าเข้าไม่ถึง แม้จะเป็นเขตพื้นที่กลุ่มคนชาติพันธุ์ด้อยโอกาสก็ตาม แต่ถือเป็นส่วนหนึ่งของคนไทยและผืนแผ่นดินไทย จากดราม่านี้นำไปสู่การตรวจสอบโครงการโซล่าเซลล์อื่นในพื้นที่ทุรกันดารเช่น โครงการโซล่าเซลล์สูบน้ำหมู่บ้าน กอ.รมน. [3] ที่มีค่าติดตั้งเฉลี่ยต่อกิโลวัตต์ที่แพงกว่า เป็นต้น

จากปัญหาคุณภาพชีวิตประชาชนขั้นพื้นฐานดังกล่าวเป็นมหากาพย์การพัฒนา 60 ปีที่ขัดแย้งเหลื่อมล้ำมาสู่ใจกลางเมือง กทม.ที่ชุมชนคลองเตย(รุกที่) [4] ไร้ไฟสาธารณะส่องสว่าง มหกรรมบริจาคดวงไฟโซล่าเซลล์ 200 ดวงจึงเกิดขึ้นเช่นกัน

ความหมายโซล่าฟาร์ม (Solar Farm)

  

เป็น “โรงงานผลิตไฟฟ้าด้วยเซลล์แสงอาทิตย์ หรือพลังงานแสงอาทิตย์” เป็นธุรกิจพลังงานขายไฟให้แก่การไฟฟ้า หรือที่ขนานกับการไฟฟ้า เป็น “ระบบออนกริด” [5] (on-grid) ที่ผลิตไฟฟ้าได้จากแผงเซลล์แสงอาทิตย์ที่มีความคงทนอายุยาวนาน 20-25 ปี แล้วเก็บกระแสไฟฟ้าไว้ในแบตเตอรี่ซึ่งเป็นระบบที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบไฟฟ้าส่วนกลาง ไม่เหมือนโซล่าเซลล์ตามบ้านที่ส่วนใหญ่จะเป็น “ระบบออฟกริด” [6] (off-grid) ที่สมบูรณ์ในตัวเอง ไม่จำเป็นต้องพึ่งพาระบบพลังงานไฟฟ้าจากส่วนกลางเพื่อจ่ายหรือใช้พลังงาน

การติดตั้งอยู่กับที่ บริเวณใกล้พื้นดิน หรือ บนพื้นดินพื้นน้ำ เช่น พื้นที่ในสนามบิน หรือบนทุ่นลอยน้ำ (Floating Solar Farm) เช่น ระบบผลิตไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ชนิดลอยน้ำทะเล (Floating Solar on Sea) ของกลุ่ม ปตท. ที่มาบตาพุด ระยอง (2563) [7] ซึ่งแต่ละแห่งมีความแตกต่างกันทั้งขนาด กำลังผลิต หรือแม้กระทั่งดีไซน์ เพื่อการกักเก็บพลังงานแสงอาทิตย์ด้วยแผงโซล่าเซลล์ หรือ PV (Photo Voltaic)

โดยการนำโซล่าเซลล์หลายๆ แผงมาวางเรียงต่อกัน ถือเป็น “พลังงานทางเลือก” ที่จะมาเป็น “พลังงานทดแทน” (Alternative Energy or Renewable Energy) เพราะพลังงานหลักที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้าปัจจุบันคือเชื้อเพลิงจาก “พลังงานฟอสซิล” [8] ได้แก่ น้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ และถ่านหิน ที่ใช้แล้วในอนาคตก็หมดไป นี่ยังไม่รวมไบโอดีเซล น้ำมันปาล์มดิบ (Crude Palm Oil : CPO)ของกลุ่มเกษตรกรอีก ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาสภาวะแวดล้อมต่อโลก ข้อมูลปี 2561 พลังงานไฟฟ้าที่ใช้ในประเทศผลิตจากก๊าซธรรมชาติ 60% [9] มีสัดส่วนระหว่างการผลิตเองในประเทศกับนำเข้า 4:1 [10] โดยมีการนำเข้าพลังงานจากต่างประเทศเพิ่มขึ้นทุกปี

ตามแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ.2553-2573 (Power Development Plan : PDP2010) กำหนดสัดส่วนของพลังงานทดแทนไว้ที่ 8.0 % [11] ข้อมูลปี 2562 [12] ไทยมีกำลังผลิตไฟฟ้าทั้งหมด 44,443 MW จากเอกชนรายใหญ่ 34% กฟผ. 33% เอกชนรายเล็ก 21% ซื้อจากลาว, มาเลเซีย 12% ข้อมูลสะสมเดือนมกราคม - กุมภาพันธ์ 2564 [13] ระบบการใช้เชื้อเพลิงผลิตพลังงานไฟฟ้า กฟผ. มีสัดส่วน ที่ไม่รวมโรงไฟฟ้า VSPP ดังนี้ ใช้ก๊าซธรรมชาติ 59.13% ถ่านหิน (รวมลิกไนต์) 23.81% พลังงานหมุนเวียน (พลังน้ำ,อื่นๆ) 16.73% อื่นๆ (สปป.ลาว, มาเลเซีย, ลำตะคองชลภาวัฒนา) 0.24%

ส่วนประกอบระบบโซล่าฟาร์ม [14]

(1) ชุดแผงโซล่าเซลล์ ที่มีจำนวนมาก เป็นขนาดแผงที่มีกำลังมาก เพื่อลดจำนวนพื้นที่ในการติดตั้ง แผงที่ใช้เช่น ขนาด 500W 630W เป็นต้น

(2) อินเวอร์เตอร์ (inverter) เป็นอุปกรณ์ที่แปลงกระแสไฟฟ้าตรงเป็นกระแสไฟฟ้าสลับในการแปลงดังกล่าว จะเกิดการสูญเสียขึ้นเสมอโดยทั่วไป ประสิทธิภาพของอินเวอร์เตอร์มีค่าประมาณ 85-90 % ควรติดตั้งอินเวอร์เตอร์ในที่ร่ม และมีพื้นที่ให้บำรุงรักษาได้เพียงพอ อินเวอร์เตอร์ที่ใช้ในระบบโซล่าฟาร์มนั้นเป็น central inverter มีขนาดใหญ่กำลัง เช่น ขนาดกำลัง 500 kW 630 kW เป็นต้น

(3) หม้อแปลงกำลัง เป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าที่สำคัญ ใช้ในการส่งผ่านกำลังไฟฟ้าจากวงจรไฟฟ้าหนึ่งไปยังอีกวงจรโดยอาศัยหลักการของแม่เหล็กไฟฟ้า โดยปกติจะใช้เชื่อมโยงระหว่างระบบไฟฟ้าแรงสูงและไฟฟ้าแรงต่ำ เพื่อแปลงแรงดันไฟฟ้าให้อยู่ระดับแรงดันเดียวกัน

ขนาดของธุรกิจโรงไฟฟ้าโซล่าฟาร์ม

ปี 2555 “โซล่าฟาร์ม” ถือขุมทรัพย์ใหม่ในตลาดพลังงานไทย [15] เป็นธุรกิจที่ได้รับความนิยมคึกคัก เพราะ ปี 2558 รัฐบาล คสช. เข้ามาแก้ปัญหาที่สะสมมานาน เช่น ตั้งแต่การไล่ตรวจใบอนุญาตซื้อขายไฟฟ้า ในเชิงพาณิชย์ (Commercial Operation Date: COD) แบ่งเป็น 3 แบบ [16] คือ

(1) ธุรกิจผู้ผลิตไฟฟ้าเอกชนรายใหญ่ (Independent Power Producer-IPP) เป็นผู้ผลิตไฟฟ้าอิสระจะเป็นผู้ผลิตเอกชนที่ใช้พลังงานเชิงพาณิชย์ ในการผลิตไฟฟ้า เช่น ก๊าซธรรมชาติ ถ่านหิน โดยมีกำลังการผลิตค่อนข้างสูงเพื่อให้มีความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ มีผู้ผลิต IPP [17] 27 % ของกำลังการผลิต

(2) ธุรกิจผู้ผลิตไฟฟ้าเอกชนรายเล็ก (Small Power Plant - SPP) เป็นผู้ผลิตไฟฟ้าเอกชนรายเล็ก ที่มีกำลังผลิตไฟฟ้าที่ขายเข้าระบบ 10-90 MW มีผู้ผลิต SPP [18] 15 % ของกำลังการผลิต

(3) ธุรกิจผู้ผลิตไฟฟ้าเอกชนรายเล็กมาก (Very Small Power Plant – VSPP) เป็นผู้ผลิตไฟฟ้าเอกชนขนาดเล็กมาก ที่มีกำลังผลิตไฟฟ้าที่ขายเข้าระบบต่ำกว่า 10 MW เช่นผู้ผลิตไฟฟ้าจากพลังงานทดแทน

จุดเด่นข้อด้อยโซล่าฟาร์ม

ความเฟื่องฟูในเทคโนโลยีโซล่าเซลล์ไทยที่มีมาร่วม 40 ปีฝันว่า ต่อไปกระจกโซล่าเซลล์แบบใสหน้าจอมือถือไม่ต้องชาร์จแบตอีก สามารถใช้พลังงานจากแสงอาทิตย์ได้ หมู่บ้านแล้งจัดก็ใช้โซล่าเซลสูบน้ำบาดาลใช้เพื่อการเกษตรได้ ตามโครงการ(2562) “ไฟจากฟ้าพลังงานสะอาดที่ทุกคนเข้าถึงได้” [19] สำหรับ อปท.ช่วงนี้ “โครงการพัฒนาและเสริมสร้างความเข้มแข็งของโครงการเศรษฐกิจฐานราก” [20] งบประมาณ 45,000 ล้านเปิดโอกาสให้ อปท.ขอรับการสนับสนุนได้ ซึ่งอาจยากกว่าโครงการเศรษฐกิจชุมชน

จุดเด่นข้อ “ดี” โซล่าฟาร์ม เช่น (1) รัฐบาลมีเงินสนับสนุนที่เรียกว่า Adder [21] เป็นเงินสนับสนุนเมื่อโซล่าเซลล์ที่เราผลิตไฟฟ้าออกมาขายให้รัฐจะมีการบวกเพิ่มราคาต่อหน่วยให้ โดยคิดลงทุนที่อายุการใช้งาน 25 ปี (2) เป็นพลังงานสะอาดที่ได้มาฟรี ผลิตพลังงานหมุนเวียนโดยใช้ทรัพยากรฟรี ไม่มีค่าต้นทุนค่าเชื้อเพลิง ซึ่งนานๆ กว่าจะจ่ายค่าเปลี่ยนแบตใหม่ ((3) นอกจากนี้ยังช่วยผลิตไฟฟ้าในตอนกลางวันในช่วงที่มีแสง ทำให้ลดค่าไฟช่วง Peak ได้จำนวนมาก ส่วนช่วงเวลาที่หมดแสงแล้ว สามารถดึงไฟฟ้าจากการไฟฟ้ามาใช้ได้ปกติ ซึ่งในช่วงเวลาที่ไม่มีแสงหรือในช่วง Off-peak โดยส่วนใหญ่ค่าไฟฟ้าจะถูกกว่าตอนกลางวัน หรือ ช่วง Peak

ในข้อดีมีมากแต่ในทางกลับกันกับข้อดีก็มี จุดด้อยข้อไม่ดีมาก เช่น (1) ประสิทธิภาพต่อพื้นที่ต่ำ (2) สูญเสียพื้นที่อาคารไปมาก แย่งที่พื้นที่เกษตรกรรม (3) เป็นเงินภาษีและเงินในกระเป๋าของผู้ใช้ไฟฟ้า ก็คือค่า Adder ที่สำคัญโซล่าฟาร์ม ได้รับการอุดหนุนอย่างสุดโต่งมานานกว่า 15 ปี ด้วยเงินของรัฐที่ได้มาจากภาษีอากรของประชาชน มีนักวิชาการ (2559) ตำหนิว่าเป็น “นโยบายพลังงานที่ฉ้อโกง” [22] ผลาญงบประมาณ ความผิดพลาดเชิงนโยบายสร้างความร่ำรวยมหาศาลกับเครือข่ายธุรกิจเซลล์แสงอาทิตย์ ที่นำเข้าเซลล์ราคาถูก แต่คุณภาพต่ำเช่นจากประเทศจีน มือสองจากไต้หวัน (4) ราคาต้นทุนยังสูง ต้นทุนการผลิตไฟฟ้าสูง เมื่อหมดอายุใช้งานจะเป็นขยะอิเล็กทรอนิกส์จำนวนมาก [23] มีข้อสังเกตเล็กๆ พบว่าเนื้อในของโครงการที่ใช้ระบบโซล่าเซลล์ยังมีการใช้เครื่องปั่นไฟฟ้าจากเครื่องยนต์น้ำมันเป็นหลักอยู่ เป็นต้น

ข้อสังเกตเนื่องจากประเทศไทยใช้ไฟฟ้าแรงดัน 220 โวลท์(V) ความถี่ 50 เฮิรตซ์(Hz) [24] เมื่อใดที่ความต้องการใช้ไฟฟ้าเพิ่มขึ้น มากกว่ากำลังผลิต ความถี่ก็จะตกลงต่ำกว่า 50Hz ทำให้ต้องเพิ่มกำลังผลิต เมื่อความต้องการใช้ไฟฟ้าลดลง หรือผลิตได้มากกว่าที่ใช้เยอะๆ ความถี่ก็จะพุ่งสูงขึ้นกว่า 50Hz ทำให้ต้องลดกำลังผลิตลงมา ศูนย์ควบคุมกำลังไฟฟ้าแห่งชาติ (NCC) จะเป็นผู้ควบคุมกำลังการผลิตให้ความถี่อยู่ระหว่าง 49.5 - 50.5 Hz เพราะถ้าความถี่ต่ำหรือสูงกว่านี้จะทำให้ เกิดปัญหากับเครื่องกำเนิดไฟฟ้า หรือ เครื่องใช้ไฟฟ้าของผู้ใช้งาน เพราะโซล่าเซลล์ขึ้นกับแสงแดด พอแดดหมด แดดหาย เมฆบัง ก็ต้องเพิ่มกำลังผลิตจากโรง fossils มาชดเชยให้ทัน

ช่วงปี 2558 รัฐบาลได้เร่งแก้ปัญหาใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงงาน ตาม พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ. 2535 (รง.4) [25] ที่ตกค้างจำนวน 1,013 MW จากทั้งหมด 3,000 MW ที่ไม่สามารถผลิตไฟฟ้าเข้าระบบได้ เป็นตัวปัญหาการคอร์รัปชันเชิงนโยบายจนสำเร็จ และเข้าไปตรวจสอบผู้ประกอบการที่มีใบสัญญาซื้อขายไฟฟ้ากับการไฟฟ้าฝ่ายผลิต (กฟผ.) และเพิ่มการรับซื้อไฟฟ้าได้รวมทั้งสิ้น 3,800 MW [26]

แผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (Thailand Power Development Plan: PDP)

เป็นแผนแม่บทในการผลิตไฟฟ้าของประเทศ ว่าด้วยการจัดหาพลังงานไฟฟ้าในระยะยาว 15 -20 ปี เพื่อสร้างความมั่นคงและความเพียงพอต่อความต้องการใช้ ในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนและเพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ โดยคำนึงถึงนโยบายพลังงานของประเทศและปัจจัยต่างๆ ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม อาทิ การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ การกระจายการใช้เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า กำลังผลิตไฟฟ้าสำรองที่เหมาะสม การเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงาน นโยบายการพัฒนาพลังงานหมุนเวียน ฯลฯ [27]

จะมีการทบทวนเป็นระยะๆ เพื่อพิจารณาปัจจัยต่างๆ ว่ามีการเปลี่ยนแปลงไปจากสมมุติฐานเดิมหรือไม่ เพื่อจัดทำฉบับใหม่หรือฉบับปรับปรุง ซึ่งจะมีการทบทวนแผนดังกล่าวเมื่อมีการปรับปรุงค่าพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้าให้สอดคล้องกับสภาวะเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป รวมถึงนโยบายที่เปลี่ยนไปของรัฐบาลอีกด้วย

คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบแผนผลิตไฟฟ้าฉบับปรับปรุง 1 เมื่อวันที่ 20 ตุลาคม 2563 ตามมติของคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (กพช.)ครั้งที่ 1/2563 (ครั้งที่ 150) เมื่อวันที่19 มีนาคม 2563 ในร่างแผนพัฒนาพลังงานฯ พ.ศ. 2561-2580 รวม 5 แผนหลัก [28]

ย้อนหลังโซล่าฟาร์มไปสัก 10 ปีกว่า

ชาวบ้านสงสัยสับสนว่าทำไมต้องมี “โซล่าเซลล์” ราคาแพงจริงหรือไม่ มีแล้วดีมีประโยชน์จริงหรือไม่ หากมีประโยชน์จริงทำไมรัฐไม่ส่งเสริม ไม่ดำเนินการ เพราะหลังจากนี้ก็มีข่าวโครงการ “โซล่าฟาร์ม” (Solar Farm) ของรัฐออกมาติดๆ ยิ่งมีข้อสงสัยตามมาอีกหลายคำถามเช่น “โซล่าฟาร์ม” คืออะไร เกี่ยวอะไรกับ โซลาเซลล์ มันอันเดียวกันใช่หรือไม่ แล้วทำไม การไฟฟ้าฝ่ายผลิตไปทำอะไรอยู่ แผนพัฒนาพลังงานแห่งชาติ หรือ แผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (Thailand Power Development Plan : PDP) มีกิจกรรมเหล่านี้หรือไม่ ประเทศไทยมีปัญหาการผลิตพลังงานไฟฟ้าหรือไม่ รัฐผลิตไฟฟ้าได้เพียงพอต่อความต้องการในการใช้ของประชาชนหรือไม่ อย่างไร ฯลฯ สารพัดคำถามที่ตามมาเป็นชุดๆ ตามประชาชาวบ้านที่ไม่รู้และไม่มีความรู้ทางด้านนี้เลย เพราะ เหล่านี้เป็นองค์ความรู้เทคนิคเฉพาะทาง ที่ลึกซึ้งเกินกว่าชาวบ้านทั่วๆ ไปจะเข้าใจได้

ข่าวดังกล่าวเป็นเรื่องเทคนิคเฉพาะที่เกินกว่าชาวบ้านทั่วไปจะเข้าใจ ซึ่งนักเทคโนแครต (Technocracy) ผู้เชี่ยวชาญมืออาชีพในการกำหนดนโยบายและแผนด้านพลังงาน กลับถูกปรามาศว่า ใช้ “ความเชี่ยวชาญ” มาเป็นเกราะกีดกันการมีส่วนร่วมของประชาชน [29]

ประเทศไทยมีความพยายามใช้ระบบโซล่าเซลล์มาอย่างช้านาน ธุรกิจพลังงานทดแทนบูมสุดขีดในช่วงยุครัฐบาลทักษิณ [30] (ปี 2544–2549) โครงการผลิตไฟฟ้าจากโซล่าฟาร์มในประเทศไทยเดิมได้ประกาศนโยบายหยุดรับซื้อไฟฟ้าโครงการสุดท้ายไปเมื่อปี 2560 [31] และข่าวปลายปี 2558 กองทัพบก (ทบ.) ถอนตัวชิงโครงการโซล่าฟาร์มส่วนราชการฯ แม้ผ่านคุณสมบัติ [32] และข่าวปี 2559 องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ที่ไม่สามารถร่วม “โครงการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์แบบติดตั้งบนพื้นดินสำหรับหน่วยงานราชการและสหกรณ์การเกษตร” (Solar PV Ground Mount) ได้ เนื่องจาก ไม่มีกฎหมายให้อำนาจหน้าที่ อปท. ผลิตและจำหน่ายไฟฟ้า [33] ทำให้การกระตุ้นการใช้พลังงานทางเลือกของประเทศไทย ส่อล้มเหลวไม่เป็นท่า

เงื่อนไขตามประกาศคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.) ในการรับซื้อ “ไฟฟ้าโครงการโซล่าฟาร์มส่วนราชการฯ” จำนวนไม่เกิน 800 MW ซึ่งแบ่งเป็นการรับซื้อไฟฟ้าสำหรับหน่วยราชการไม่เกิน 400 MW และสหกรณ์ภาคการเกษตรไม่เกิน 400 MW โดยผู้ที่ยื่นเข้าร่วมโครงการต้องมีขนาดกำลังการผลิตติดตั้งไม่เกิน 5 MW ต่อโครงการ [34] แต่ “โครงการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์แบบติดตั้งบนพื้นดิน สำหรับหน่วยงานราชการและสหกรณ์ภาคการเกษตร พ.ศ.2558 (โซล่าฟาร์มส่วนราชการฯ) ระยะที่ 1 จำนวน 600 MW ภาคสหกรณ์ [35] ถูกบอนไซผูกขาดโดยผู้มีอำนาจออกกฎ โดยนายทุนอยู่เบื้องหลัง

จู่ๆ เมื่อต้นปีนี้ 2 หน่วยงานรัฐ คือ “อีอีซี” และ ทบ. ได้ประกาศเข้าร่วมหนุนโครงการ “เมกะโซล่าฟาร์ม” [36] โดยเฉพาะ ทบ. เสนอที่ราชพัสดุ 4.5 ล้านไร่ แก่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ติดตั้งแผงโซล่า 30,000 MW มูลค่ากว่า 600,000 ล้านบาท โดยมีบริษัทพลังงานกว่า 30 บริษัทที่แสดงเจตจำนงในการขอร่วมลงทุนตามแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศ (PDP) ท่ามกลางข้อสงสัยว่าไฟสำรองล้นประเทศแล้ว เฉพาะโครงการที่ยักษ์ใหญ่กลุ่มบริษัทกัลฟ์ (Gulf) [37]มีส่วนเป็นเจ้าของ มีกำลังผลิตใหม่เข้าระบบมากถึง 6,940 MW [38]

เมกะโซล่าฟาร์มดังกล่าวจะทำได้เพียงใด เพราะปัจจุบันไทยมีกำลังการผลิต 46,475 MW มีกำลังการผลิตสำรองสูงถึง 59% แต่ความต้องการใช้พลังงานไฟฟ้าสูงสุดที่ 28,637 MW [39] ที่ต่ำกว่าที่คาดการณ์ไว้ ไทยมีไฟฟ้าสำรองเกินจากที่สำรอง 15% เป็นเกือบ 50% [40] จากข้อมูลของสำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงานปี 2561 ช่วง 9 เดือนแรก [41] กำลังการผลิตไฟฟ้าจำนวน 55,117 MW แยกเป็น กฟผ. 29 % IPP 27 % SPP 15 % การนำเข้าไฟฟ้าจากประเทศเพื่อนบ้าน มี สปป.ลาว ประเทศเดียว คิดเป็น 7 %

อ่านเข้าใจยากสักนิด อย่าเพิ่งสับสนในสถิติข้อมูลที่อ้าง เพราะเป็นเรื่องเทคนิคเฉพาะ

 

[1]Phachern Thammasarangkoon & Watcharin Unarine, ทีมงานหญ้าแห้งปากคอก(ท้องถิ่น), สยามรัฐออนไลน์, 30 เมษายน 2564, https://siamrath.co.th/n/239900 

[2]แหล่งข่าวบางแห่งระบุ โซล่าเซลล์ที่ติดตั้งมีขนาด 5.2 KW แต่บริษัทที่ขายแจ้งว่ามีขนาด 7.2 KW

ดู ดราม่า พิมรี่พาย แท้จริงแล้วโครงการโซล่าเซลล์ บ.แม่เกิบ มีคนทำอยู่ก่อนแล้ว, เฟซบุ๊ก TERO Digital, 9 มกราคม 2564, https://www.facebook.com/330339053719456/posts/3659809890772339/ & พิมรี่พาย จะรู้มั้ยว่า นอกจากขาดแคลนไฟฟ้า+ทีวีจอยักษ์ คนอมก๋อย กำลังเจอ 3 โครงการยักษ์เอาทรัพยากรของคนที่ อมก๋อย ไปให้คนที่อื่นใช้ประโยชน์, โดย Pipob Udomittipong, ใน Thai E-News, 10 มกราคม 2564, https://thaienews.blogspot.com/2021/01/3.html  

[3]แห่แชร์เอกสารคล้ายหนังสือราชการ ติดตั้งโซล่าเซลล์อมก๋อย งบ 45 ล้าน, โดย Komkrit Duangmanee, 12 มกราคม 2564, https://www.sanook.com/news/8335930/& ดราม่า”โซล่า เซลล์”แม่เกิบ ลามตรวจสอบ กอ.รมน., กรุงเทพธุรกิจ, 12 มกราคม 2564, https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/917391& มานะ นิมิตรมงคล :โซล่าเซลล์ อมก๋อยของ กอ.รมน. 45 ล้านแพงหรือไม่?, สำนักข่าวอิศรา, 14 มกราคม 2564, https://www.isranews.org/article/isranews-article/95032-solarcell.html  & แฟร์เพลย์ที่สุด กอ.รมน.แจงละเอียดโซล่าเซลล์อมก๋อย 45 ล.-บ.ผู้ชนะตรงตามเงื่อนไข, สำนักข่าวอิศรา, 15 มกราคม 2564, https://www.isranews.org/article/isranews/95079-isranews-787.html& ข่าว3มิติ ป.ป.ช.ลงพื้นที่ตรวจสอบโครงการโซล่าเซลล์สูบน้ำ 6 หมู่บ้านที่แม่ฮ่องสอน, 18 มกราคม 2564, https://www.youtube.com/watch?v=yB0E_bmZRDE&feature=youtu.be& ป.ป.ช.แม่ฮ่องสอน พบอีกโซล่าเซลล์ล่องหน-ใช้ไม่ได้จริง 12 จุด ใช้ได้ 2 จุด แต่ไม่เต็มประสิทธิภาพ, ข่าว 3 มิติ, 10 กุมภาพันธ์ 2564, https://ch3plus.com/news/program/230017

[4]“รสนา” ตีแผ่ มหากาพย์ 60 ปี ชุมชนคลองเตย, ฐานเศรษฐกิจ, 4 มีนาคม 2564, https://www.thansettakij.com/content/normal_news/470831& “พิมรี่พาย” ลุยติดไฟชุมชนคลองเตย 100 ดวง หลังทนเห็นสภาพที่ต้องอยู่กันแบบมืดมิดไม่ไหวแล้ว คนทั้งประเทศจะได้เห็นคลองเตย, คมชัดลึกออนไลน์, 1 มีนาคม 2564, https://www.komchadluek.net/news/regional/459747

[5]ระบบพลังงานแสงอาทิตย์ แบบออนกริด (On-grid System)เป็นระบบพลังงานแสงอาทิตย์ ชนิดต่อเชื่อมระบบสายส่งจากการไฟฟ้า การผลิตไฟฟ้าระบบนี้ จะมีแผงโซล่าเซลล์ สำหรับกำเนิดไฟฟ้า ต่อเข้ากับ กริดไทอินเวอร์เตอร์ (Grid Tie Inverter or On Grid Inverter)เพื่อแปลงจากไฟกระแสตรง เป็นไฟกระแสสลับ เพื่อต่อกับระบบไฟ เพื่อจ่ายให้กับอุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ ร่วมกับระบบไฟของการไฟฟ้า

กล่าวโดยสรุปว่า คำว่า “Grid” หมายถึงระบบไฟฟ้ากระแสตรง ได้จัดให้เป็นระบบกระแสสลับ และมีกำลังแรงดัน เท่ากับ แหล่งไฟฟ้าจำหน่ายในระบบปกติ พร้อมที่จะต่อเข้ากับสายส่งของการไฟฟ้า (on grid) หรือใช้ในอาคารครัวเรือนบริเวณหน้างาน โดยไม่ได้จ่ายให้ระบบสายส่ง (off grid)

[6]ระบบอ๊อฟกริด (Off Grid) หรือ แบบอิสระ (Stand Alone) คือระบบที่ผลิตไฟฟ้าจากโซล่าเซลล์ แล้วไม่ได้เชื่อมต่อเข้ากับระบบจำหน่าย ของการไฟฟ้านครหลวง หรือ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ระบบนี้เหมาะกับสถานที่ไม่มีไฟฟ้า หรือที่ไฟเข้าไม่ถึง ไม่คุ้มที่จะเดินลากสายไฟยาวๆเข้ามาใช้เนื่องจากต้นทุนสูง โดยเพื่อให้ง่ายในการทำความเข้าขอจำแนกประเภท จากการนำไปต่อเพื่อใช้งาน

[7]ต่างประเทศเช่น ที่อ่างเก็บน้ำ Queen Elizabeth II กรุงลอนดอน และเขื่อน Yamakura ประเทศญี่ปุ่น 

ดู รู้จักโซล่าเซลล์ 3 ชนิด ข้อดี-ข้อด้อยคืออะไร? และทำไมยุคนี้โซล่าฟาร์มมักลอยอยู่ในน้ำ?, 2 มีนาคม 2564, https://positioningmag.com/1320970 & โซล่าฟาร์ม แหล่งผลิตกระแสไฟฟ้าทางเลือก, โดย A Solar Corporation.Co.,Ltd, 6 มีนาคม 2562, http://www.store.asolar.co.th/article/53/โซลาร์ฟาร์ม-แหล่งผลิตกระแสไฟฟ้าทางเลือก#:~:text=โซล่าฟาร์ม%20(Solar%20Farm,การ%202%20แบบหลักคือ

[8]เชื้อเพลิงฟอสซิล คือ เชื้อเพลิงที่เกิดจากซากพืชซากสัตว์ที่ตายทับถมกันนับล้านปีใต้ท้องทะเลหรือพื้นดินลึก เชื้อเพลิงฟอสซิล ได้แก่ ถ่านหิน น้ำมันดิบ และก๊าซธรรมชาติ พลังงานเคมีจะถูกสะสมในโครงสร้างอะตอมของเชื้อเพลิงเหล่าน เมื่อเกิดปฏิกิริยาเคมี เช่น การเผาไหม้ก็จะทำให้เกิดพลังงานความร้อนออกมา เชื้อเพลิงฟอสซิลที่ใช้อยู่ทั่วไปในสภาพอุณหภูมิปกติแบ่งออกเป็น 3 ชนิดคือ (1) เชื้อเพลิงแข็ง (2) เชื้อเพลิงเหลง (3) เชื้อเพลิงก๊าซ : การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย(กฟผ.)

[9]ไฟฟ้าไทยมาจากไหน ?, workpointtoday, 7 สิงหาคม 2561, https://workpointtoday.com/ไฟฟ้าไทยมาจากไหน/

[10]การผลิตและใช้พลังงานไฟฟ้าของประเทศ 2561, http://www.ptsdevt.com/การผลิตและใช้พลังงานไฟ/

[11]โซล่าฟาร์ม ขุมทรัพย์ใหม่ในตลาดพลังงานไทย. solar-farm, kku.ac.th, 23 มกราคม 2555, https://home.kku.ac.th/tawiset/pr_content.php?prid=2063    

[12]ไทยใช้ไฟฟ้าจากไหน เท่าไหร่บ้าง?, กรุงเทพธุรกิจ, 22 พฤศจิกายน 2562, https://www.facebook.com/bangkokbiznews/photos/ไทยใช้ไฟฟ้าจากไหน-เท่าไหร่บ้างปัจจุบันกำลังผลิตไฟฟ้าที่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเท/10160362142509815/   

[13]สัดส่วนการใช้เชื้อเพลิงผลิตพลังงานไฟฟ้าในระบบของ กฟผ. ปี 2564, https://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=2455&Itemid=116

[14]ระบบโซล่าฟาร์ม (Solar farm), โดย sunpro-solar, 4 กรกฎาคม 2560, http://www.sunpro-solar.net/article/10/ระบบโซล่าฟาร์ม-solar-farm  

[15]โซล่าฟาร์ม ขุมทรัพย์ใหม่ในตลาดพลังงานไทย. solar-farm, kku.ac.th, 23 มกราคม 2555, อ้างแล้ว

[16]ระบบโซล่าฟาร์ม (Solar farm), โดยซันโปรโซล่า, 4 กรกฎาคม 2560, http://www.sunpro-solar.net/article/10/ระบบโซล่าฟาร์ม-solar-farm

[17]คู่มือแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (Power Development Plan : PDP), 2561, http://www.eppo.go.th/images/Infromation_service/NEWS/2018/PDP_Public_Hearing2018_3.pdf

[18]คู่มือแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (Power Development Plan : PDP), 2561, อ้างแล้ว

[19]ข่าวใช้แผงโซล่าเซลล์ในการชาร์จพลังงานเข้า iphone เมื่อ 9 ปีที่แล้ว,ข่าวการรณรงค์ใช้โซล่าเซลล์ เมื่อ 2 ปีก่อน, 

ข่าว“พลังงาน” จับมือ “สาธารณสุข” “มูลนิธิแพทย์ชนบท” นำร่อง 8 โรงพยาบาลไฟจากฟ้า มีการนำร่องส่งมอบการติดตั้งระบบผลิตไฟฟ้าจากแสงอาทิตย์กำลังการผลิตโรงพยาบาลละ 100 กิโลวัตต์ ให้กับ 8 โรงพยาบาลชุมชน ในพื้นที่ 8 จังหวัด ภายใต้กิจกรรม “101 วัน จากแสงแรกสู่โรงพยาบาลไฟจากฟ้า ในแคมเปญ “Clean Energy for Life : ใช้พลังงานสะอาด เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของทุกคน” ณ โรงพยาบาลไทรน้อย จังหวัดนนทบุรี

ดู แผงเซลล์แสงอาทิตย์ใช้ในมือถือ, โดย surat99(Quantumphysics), 6 มิถุนายน 2555, https://www.gotoknow.org/posts/490274

& ศิลปินแกรมมี่กว่า 200 ชีวิต รวมพลังสร้างปรากฏการณ์ งานวันเปิด “ไฟ จาก ฟ้า” พลังงานสะอาดที่ทุกคนเข้าถึงได้, ข่าวออนไลน์ RYT9, 24 กรกฎาคม 2562, https://www.ryt9.com/s/prg/3018951 

& คนบันดาลไฟ, 4 มีนาคม 2564, https://www.facebook.com/khonbandarnfai/posts/1930093607147859
 

[20]หนังสือกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ด่วนที่สุด ที่ มท 0810.6/ว 741 ลงวันที่ 8 เมษายน 2564 เรื่อง แนวทางการเสนอโครงการพัฒนาและเสริมสร้างความเข้มแข็งของโครงการเศรษฐกิจฐานราก, http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER59/DRAWER095/GENERAL/DATA0002/00002214.PDF  

[21]Adder และ FiT คือเงินที่ภาครัฐจูงใจใช้สนับสนุนภาคเอกชนให้เข้ามาลงทุนผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียน ซึ่ง Adder ต่างจาก FiT ตรงที่ Adder คือเงินส่วนที่บวกเพิ่มขึ้นจากค่าไฟฟ้าฐาน ส่วน FiT หรือ Feed-in-Tariff จะคำนวณจากต้นทุนจริง เช่น แนวโน้มเทคโนโลยี ค่าวัสดุ ค่าที่ดิน ค่าก่อสร้าง ค่าแรง แต่ส่วนที่เหมือนกันก็คือ ผู้ใช้ไฟทุกคนในประเทศไทยต้องมาแบกรับค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ : เม็ดเงินมหาศาลที่คนไทยถูกปล้นรายวัน ความจริงที่คนไทยยังไม่รู้เกี่ยวกับ ‘Adder’ และ ‘FiT’, ใน zanzaap.com, 7 ธันวาคม 2559

ส่วนค่า Ft ย่อมาจากคำว่า Fuel Adjustment Charge เป็นค่าการคำนวณต้นทุนค่าเชื้อเพลิงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้าของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ตลอดจนค่าซื้อไฟฟ้าจากผู้ผลิตเอกชนและประเทศเพื่อนบ้าน อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ทุก 4 เดือน (2554)

[22]​นโยบายพลังงานที่ฉ้อโกงชาติ, โดย วิจารณ์ พานิช, 18 สิงหาคม 2559, https://www.gotoknow.org/posts/612527 

& การปรับนโยบายและแผนพลังงานของประเทศ, โดย วิจารณ์ พานิช, 8 เมษายน 2559, https://www.gotoknow.org/posts/604704

& หยุด “ค่าโง่โซล่าฟาร์ม” 12,400 ล้านบาท, โดย ประสาท มีแต้ม, ในผู้จัดการออนไลน์, 5 มิถุนายน 2559,   https://mgronline.com/daily/detail/9590000056399 

& “เบญจา”อัดรัฐบาลประยุทธ์ วางนโยบายผิด ทำค่าไฟแพง “บิ๊กตู่” โต้ ปัดเอื้อกลุ่มทุนพลังงาน : Matichon TV , 19 กุมภาพันธ์ 2564,

[23]หวั่นโซล่าเซลล์ก่อขยะ7แสนตัน, โพสต์ทูเดย์, 24 พฤศจิกายน 2560, https://www.posttoday.com/economy/news/527004  

[24]เคยสงสัยไหม ทำไมปัจจุบัน EGAT (กฟผ.) หรือภาครัฐ ไม่ค่อยอยากสนับสนุน solar cell เท่าไรนัก, วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี, Narynya, 10 พฤษภาคม 2562, https://www.blockdit.com/posts/5cd4f3b4ad76510ff90e24b6

[25]ใบอนุญาต รง.4 เป็นบ่อเกิดแห่งการคอรัปชั่นเชิงนโยบาย ซึ่งสำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน หรือ สกพ. ออกประกาศเรื่อง 'การผลิตไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ที่ติดตั้งบนหลังคา หรือ Solar Pv Rooftop (โซล่า พีวี รูฟท็อป)ไม่ถือเป็นโรงงานผลิตพลังงานไฟฟ้า' มีผลตั้งแต่วันที่ 25 มีนาคม 2557

ดู กกพ.ออกประกาศโซล่ารูฟท็อปไม่ต้องขอ รง.4, 26 มีนาคม 2557, http://solarcellcenter.com/en/content/47-No-4 

[26]ดู อัครพงศ์ มาปรีดา และ บุญสม เกษะประดิษฐ์, คอรัปชั่นเชิงนโยบาย: กรณีศึกษาการบริหารจัดการกิจการพลังงานแห่งชาติในโครงการโซล่าฟาร์ม (Policy Corruption: A case study of The National Energy Management in Solar Farm Project), วารสารรังสิตบัณฑิตศึกษา ในกลุ่มธุรกิจและสังคมศาสตร์ปีที่ 5 ฉบับที่ 1 มกราคม-มิถุนายน 2562, https://rsujournals.rsu.ac.th/index.php/jrgbs/article/download/465/348/.

[27]คู่มือแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (Power Development Plan : PDP), 2561, อ้างแล้ว

[28]คลอดแผนผลิตไฟฟ้า PDP ฉบับปรับปรุง 1 หลังช้ามาครึ่งปี, ประชาชาติ, 25 ตุลาคม 2563, https://www.prachachat.net/economy/news-543779

[29]“เมกะโซล่าฟาร์ม” 30,000 เมกะวัตต์: สู่ยุคใบสั่งทหาร – อวสานเทคโนแครต, โดย ชื่นชม สง่าราศรี กรีเซน, ใน ThaiPublica.org, 4 มีนาคม 2564, https://thaipublica.org/2021/03/mega-deal-solar-farm-the-end-of-technocrats/? 

[30]รื้อขุมทรัพย์ 5 แสนล้าน “ศิริ” ปรับแผนซื้อไฟพลังงานทดแทน, MGR Online, 14 พฤษภาคม 2561, https://mgronline.com/business/detail/9610000047397 

[31]ปัดฝุ่น “โซล่าฟาร์ม” ในไทย ดึงเทรนด์พลังงานสะอาด หนุน 2 โปรเจค “กองทัพบก” และ “อีอีซี”, 20 กุมภาพันธ์ 2564  โดย ณัฐณิชา ดอนสุวรรณ, https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/923509

[32]กองทัพบกถอนตัวชิงโซล่าฟาร์มส่วนราชการฯ แม้ผ่านคุณสมบัติ 11 โครงการ, สำนักข่าวอินโฟเควสท์ (IQ), ข่าวเศรษฐกิจ, 15 ธันวาคม 2558, https://www.ryt9.com/s/iq03/2320903& ตามดู”กองทัพบก” ถอนตัวชิง “โซล่าฟาร์มราชการ” 11 โครงการผ่าน-เกรงประเด็นอ่อนไหว-ทำเอกชนเงิบ, MGR Online, 19 ธันวาคม 2558, https://mgronline.com/daily/detail/9580000138916

[33]โซล่าฟาร์มส่วนราชการส่อแววสะดุด กองทัพ-อปท.ติดข้อกม.-อ้างรบ.ที่แล้ว, ทีมศูนย์ข้อมูลและข่าวสืบสวนเพื่อสิทธิพลเมือง (TCIJ), 24 มกราคม 2559, https://www.tcijthai.com/news/2016/24/scoop/6014

[34]ตามดู”กองทัพบก” ถอนตัวชิง “โซล่าฟาร์มราชการ” 11 โครงการผ่าน-เกรงประเด็นอ่อนไหว-ทำเอกชนเงิบ, MGR Online, 19 ธันวาคม 2558, อ้างแล้ว

[35]“ปรเมศวร์” หวั่นร่างกฎกระทรวงใหม่ “บอนไซ” สหกรณ์ทั่วประเทศ ชี้รับเกณฑ์คลัง-แบงก์ชาติ หวังคุมกำเนิดสหกรณ์, สยามรัฐออนไลน์, 9 ธันวาคม 2563, https://siamrath.co.th/n/203255

[36]ปัดฝุ่น “โซล่าฟาร์ม” ในไทย ดึงเทรนด์พลังงานสะอาด หนุน 2 โปรเจค “กองทัพบก” และ “อีอีซี”, โดย ณัฐณิชา ดอนสุวรรณ, 20 กุมภาพันธ์ 2564, อ้างแล้ว

[37]เครือ บมจ.กัลฟ์ เอ็นเนอร์จี ดีเวลลอปเมนท์ (GULF) ประเภทผู้ผลิตไฟฟ้าเอกชนขนาดใหญ่ (Independent Power Producer หรือ IPP)

[38]“เมกะโซล่าฟาร์ม” 30,000 เมกะวัตต์: สู่ยุคใบสั่งทหาร – อวสานเทคโนแครต, ใน ThaiPublica.org, 4 มีนาคม 2564, อ้างแล้ว

[39]“เมกะโซล่าฟาร์ม” 30,000 เมกะวัตต์: สู่ยุคใบสั่งทหาร – อวสานเทคโนแครต, อ้างแล้ว

[40]'รสนา' ดักคออย่าตีตั๋วช้างให้เอกชนรายใหญ่ผูกขาดไฟฟ้า, สยามรัฐออนไลน์, 24 กุมภาพันธ์ 2564, https://siamrath.co.th/n/222813

[41]คู่มือแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (Power Development Plan : PDP), 2561, อ้างแล้ว