อภิปรัชญา คือ อะไร..?
โดย...อุทัย เอกสะพัง
วิชาปรัชญาแยกเป็น 3 สาขาใหญ่ คือ
1.อภิปรัชญา หรือ ภววิทยา ( Metaphysics or Ontology )
2.ญาณวิทยา หรือ ทฤษฎีแห่งความรู้ ( Epistemology or Knowledge )
3.จริยศาสตร์ หรือ คุณวิทยา ( Ethics or Axiology )
อภิปรัชญา คือ ปรัชญาบริสุทธิ์ , ปรัชญาชั้นสูง นักปรัชญาชื่ออริสโตเติลเรียกอภิปรัชญาว่า First Philosophy ต่อมา นายนิโคลาอุส ( Nicola-us ) แห่งกรุงดามัสกัส เรียก First Philosophy ว่า Metaphysics เป็นภาษากรีก Meta แปลว่า หลัง Physics แปลว่า วิชาว่าด้วยเรื่องฟิสิคส์ หลังจากนั้น นายโบเอธิอุส ( Boethi-us ) ชาวโรมัน ได้ใช้ภาษาละติน คือ Metaphysics และคำนี้เป็นที่นิยมมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18
ความหมายของอภิปรัชญา
1.ความรู้อันประเสริฐที่ยิ่งใหญ่ ( อภิ+ปรฺ+ชญา )
2.ความรู้ที่มีเนื้อหาลึกซึ้งอย่างยิ่ง
3.เรียนรู้สิ่งอยู่หลังปรากฏการณ์ทางวัตถุ
4.วิชาว่าด้วยการล่วงเลยวัตถุไป / เลยประสาทสัมผัสทั้ง 5
5.วิชาค้นหาความจริงขั้นสูงสุด ( Ultimate Reality )
6.วิชาศึกษาความจริงที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังวัตถุหรือปรากฏการณ์ต่าง ๆ
ความจริงแบ่งออกเป็น 3 ขั้น คือ
1.ความจริงขั้นสมมุติ เช่น น้ำ
2.ความจริงขั้นวัตถุ เช่น ของเหลว ( H2O )
3.ความจริงขั้นปรมัตถ์ เช่น ความว่างเปล่า
นักปรัชญาตะวันตก แบ่งวัตถุในโลก เป็น 2 อย่างคือ
1.สิ่งที่ปรากฎ Appearance
2.สิ่งที่เป็นจริง Reality
ตัวอย่าง คนเห็นเชือกเป็นงู เชือกคือสิ่งจริง งูคือสิ่งปรากฏ
ความเชื่อเรื่องราหูอมจันทร์ สิ่งจริงคือเงาโลกบนดวงจันทร์
รุ้งกินน้ำ สิ่งจริงคือละอองน้ำบนอากาศสะท้อนแสง
ทฤษฎีดวงตา 5 ดวง คือ
1.การมองเห็นด้วยตาเนื้อ เช่นเห็นตามรูปวัตถุ
2.การมองเห็นด้วยตาทิพย์ เช่นเห็นเซลล์ต่าง ๆ
3.การมองเห็นด้วยตาปัญญา เช่น เห็นปรมาณู อะตอม
4.การมองเห็นด้วยตาธรรม เช่นเห็นเค้าโครงร่าง โครงกระดูก
5.การมองเห็นด้วยดวงตาแห่งการตรัสรู้ เช่นเห็นความว่างเปล่า
What is Reality..?
ความแท้จริงคืออะไร..? ปัญหานี้อภิปรัชญาเป็นผู้ตอบ
1.ความจริงของโลก/จักรวาล Cosmology เป็นเช่นใด..?
ตอบว่า โลกเป็นจิตนิยม ( Idealism ) โลกเป็นสสารนิยม (Meterialism ) โลกเป็นธรรมชาตินิยม ( Naturalism )
2.ความจริงของจิต/ วิญญาณ ( Mind or Spirit )
3.ความจริงของพระเจ้า
คำว่า จิตนิยม คืออะไร..?
ทัศนะอภิปรัชญา เรียกว่า จิตนิยม ( Idealism ) ในจริยศาสตร์เรียกว่า อุดมคตินิยม ( Idealist ) หมายถึงผู้เห็นจุดหมายสูงสุดของชีวิตและพยายามเข้าถึงจุดหมายนั้น แต่อภิปรัชญา มอง Idealist หมายถึง ผู้เรียนรู้ว่าความจริงคืออะไร..? กกกอสิ่งนั้นเข้ากันได้กับความคิดมนุษย์หรือไม่..?
บรัดเลย์ ( P.H. Bradley ) ว่า นอกจากจิตแล้วไม่มีความจริงอื่น. นักจิตนิยมว่า ทุกสิ่งในจักรวาลนี้ เมื่อค้นหาความจริงสูงสุดแล้วมีสภาพเป็นจิต จิตจับต้องไม่ได้. จิตมองไม่เห็นด้วยตาเนื้อ จิตไม่เป็นสสาร จิตรับรู้ทางประสาททั้ง 5 ไม่ได้
จิตปรากฏอยู่ในโลกนี้ในฐานะเป็นนามธรรม
คำว่าพระเจ้าคือใคร..?
ปัญหาว่า พระเจ้ามีหรือไม่ ?
สำหรับชาวฮินดูหรือชาวคริสต์นั้น พวกเขาไม่สงสัยดอก เพราะพระเจ้าเป็นต้นกำเนิดของทุกสิ่งในจักรวาล เพราะพระเจ้าเป็นผู้สร้างจักรวาล สร้างโลกและสร้างทุกสิ่ง
ตามความเชื่อชาวคริสต์ว่า พระเจ้าเป็นพระวิญญาณอันบริสุทธิ์ พระเจ้ามีอำนาจยิ่งใหญ่ พระเจ้ารอบรู้ทุกสิ่ง พระเจ้าเห็นการกระทำทุกคน พระเจ้าสงสารมนุษย์ พระเจ้าส่งพระเยซูลงมาไถ่บาปให้มนุษย์ ข้อปฏิบัติสำคัญของศาสนาคริสต์คือ เขาต้องการให้คนเชื่อมั่นในพระเจ้า คนดีในศาสนาคริสต์คือคนที่เกรงกลัวต่ออำนาจพระเจ้า ( God Fearing Man ) ผู้ได้พึ่งพระเจ้าทำให้เขามีความหวัง อบอุ่นใจ
ตามความเชื่อของชาวฮินดู ว่า พระพรหมเป็นผู้สร้างโลก ( Creator ) รักษาโลก (Sustainor ) ทำลายโลก ( Destroyer ) ชาวฮินดูเชื่อว่า เขาอาบน้ำในแม่น้ำคงคาทุกวัน เพราะว่าน้ำในแม่น้ำคงคาชำละบาปได้ เป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ เป็นน้ำไหลผ่านศีรษะพระศิวะ
เรื่องชนชั้นวรรณะนั้น ชาวฮินดูเชื่อว่า พระพรหมสร้างคนออกเป็น 4 วรรณะ คือ
1.พราหมณ์สร้างมาจากปากของพรหม.
2.กษัตริย์สร้างมาจากแขนของพรหม
3.แพศย์สร้างมาจากท้องของพรหม
4.ศูทรสร้างมาจากเท้าของพระพรหม
คำว่า สสารนิยม คืออะไร..?
ทัศนะทางอภิปรัชญาเรียกว่า สสารนิยม (Materialism ) ในทางจริยศาสตร์เรียกว่า วัตถุนิยม ด้วยสสารหรือพลังงานเท่านั้นที่มีอยู่จริง สสารนิยมแบ่งเป็น 3 ประการ
1.สิ่งทั้งหมด เป็นผลของพลังงานทั้งนั้น รวม( Consciousness Mind ).
2.สิ่งทั้งหมดมีชีวิตและไม่มีชีวิต ล้วนเป็นกฎทางวัตถุ (Mechanics)
3.ไม่มีพระเจ้าหรือภาวะ เหนือธรรมชาติ ๆ มาอธิบายความมีอยู่ของโลกและอื่น ๆ สสารนิยมนั้นเราใช้กายสัมผัสได้ สสารนิยมด้านความคิดใช้แนวทางจิตนิยม เพราะจิตคือมันสมองหรือระบบประสาท ร่างกายทุกคนเคลื่อนไหวเพราะสมองมันสั่งงาน การฉีดยาชาส่วนไหน ส่วนนั้นไร้ความรู้สึก สรุปว่า คนตายแล้วหมดเรื่อง ไม่มีอะไรไปเกิดอีก ระบบประสาทก็เน่าหมดแล้ว
สสารนิยมอธิบายสมองว่า สมองคือศูนย์กลางการควบคุม สมองคือห้องสมุดที่ใหญ่ที่สุด สมองบันทึกทุกสิ่งและมันละเอียดรอบคอบที่สุดของคน
3.ธรรมชาตินิยม (Naturalism) หรือ ปรัชญาสัจจนิยม ( Realism) ธรรมชาตินิยมหมายถึง สิ่งที่เกิดมีขึ้นและดับลงตามเหตุผลนั้นล้วนเป็นไปตามธรรมชาติทั้งสิ้น.