วันที่ ๒๘ มิ.ย. ๓๐ มิ.ย. และ ๑ ก.ค. ที่ผ่านมา ผมมีโอกาสพานิสิตในโครงการ "ครูคืนถิ่น" กว่า ๕๐ คน เรียนรู้เรื่อง "การศึกษาและพัฒนาชุมชนในบริบทของครูวิทยาศาสตร์" จากประสบการณ์ของ ดร.ธีรดา นามให นายกสมาคมไทบ้าน ผ่านความสำเร็จของงานพัฒนาชุมชน กรณีตัวอย่าง บ้านปลาบู่ อ.วาปี จ.มหาสารคาม (คลิกดูคลิปวีดีโอบางส่วนที่นี่)
องค์ประกอบ ๔ สำหรับผู้ที่จะไปพัฒนาชุมชน
ผมจับประเด็นเป็นตัวอย่างแลกเปลี่ยนกับนิสิต ถอดบทเรียน สรุปเขียนเป็น กระบวนการ ๔ องค์ประกอบ เพื่อการศึกษาและพัฒนาชุมชน ดังรูป
๑) รู้จักตนเอง "เห็นคุณค่าในตนเอง" และ "มีจิตจำนงค์เพื่อท้องถิ่น
ดร.ธีรดา ตั้งคำถาม ให้นิสิตทุกคนเขียนตอบว่า "คุณค่าของฉันคืออะไร" .... ผมตีความว่า คำเฉลยที่ท่านต้องการให้นิสิต "ผุดบังเกิด" ในใจคือ "ฉันคือครู" "ฉันคือครูคืนถิ่น" "ฉันคือครูคืนถิ่นสาขาวิทยาศาสตร์"
๒) มีแรงบันดาลใจ "มีฉันทะ-มีพลัง" มีความสุขในการทำงาน
ดร.ธีรดา เล่าว่า กว่า ๑๐ ปีที่ทำงานเพื่อพัฒนาบ้านเกิดของตนนั้น ต้องเผชิญกับอุปสรรคปัญหามากมาย ต้องรับกับพฤติกรรมแห่งความไม่เข้าใจของสังคมและคนรอบข้าง หากไม่แน่วแน่ใน "จิตจำนงค์" ว่า ฉันเกิดมาทำไม ฉันจะมีชีวิตอยู่แบบไหน เพื่ออะไร จะต้องท้อถอยและพ่ายแพ้ เปลี่ยนเส้นทางไป
สิ่งที่สำคัญและจำเป็นสำหรับการหล่อเลี้ยง "จิตจำนงค์" หรืออุดมการณ์ภายใน คือ ความฉลาดในการสร้างแรงบันดาลใจให้ตนเอง และค้นหากัลยาณมิตรที่คิดอ่านคล้ายกัน เสริมพลังให้กันและกัน
๓ รู้จักท้องถิ่น "เห็นคุณค่าในท้องถิ่น" มีความภาคภูมิใจในท้องถิ่น
การจะเห็นคุณค่าของท้องถิ่น การเปิดใจเรียนรู้และศึกษาท้องถิ่นอย่างจริงจัง ความหวังดีที่เกิดจาก "จิตจำนงค์" ในข้อ ๑) จะทำให้เกิดจิตอาสาที่จะพัฒนาท้องถิ่น และหากทำเหตุทั้ง ๓ ประการนี้ให้ถึงพร้อมแล้ว นิสิตจะทำงานอย่างมีความสุข มีชีวิตอยู่อย่างมีความหมาย
๔) มีความรู้ มีทักษะ มีความร่วมมือ
วิทยากรท่านใช้คำว่า "เซียน" สำหรับองค์ประกอบนี้ ผมตีความว่า เซียนคือผู้มีความรู้ มีทักษะ และมีความชำนาญ จากประสบการณ์ผ่านงานด้วยตนเอง ซึ่งท่านเน้นว่า สิ่งนี้ต้องฝึก ฝึกเป็นวงจร ซ้ำแล้วซ้ำอีก โดยต้องมีการสะท้อนการเรียนรู้ก่อนและหลังทำ
หลังจากแลกเปลี่ยนถึงประสบการณ์นี้ ได้มอบหมายให้นิสิตในโครงการ แยกกลุ่มรายจังหวัด ให้ทดลองสำรวจปัญหาของท้องถิ่นจังหวัดตนเอง แล้วทดลองเอาองค์ประกอบ ๔ ประการนี้ เป็นแนวทางในการคิดแนวทางการแก้ปัญหา โดยกำหนดให้ใช้เครื่อง ๒ อย่างคือ "ต้นไม้แห่งปัญหา" และ "ต้นไม้แห่งชีวิต" สามารถดูผลงานนิสิตได้ที่นี่
จบฮ้วน ๆ แบบนี้นะครับ
ไม่มีความเห็น