ศีล

สำหรับการศึกษาเรียนรู้พระพุทธศาสนาอย่างลึก ในช่วงต้นของชีวิต ทำให้ผมทราบว่า ศีล หาใช่กฎเกณฑ์ภาคบังคับไม่ หากแต่เป็นคำแนะนำเบื้องต้นสำหรับการเตรียมกายวาจาใจให้พร้อมต่อการพัฒนา อันเรียกว่าสิกขาหรือการศึกษา ที่จะขุดคุ้ยค้นเอาศักยภาพที่ซ่อนซุกอยู่ภายในแห่งตนออกมา ศีลจึงเป็นปฐมบทของของสิกขา3 (ศีล สมาธิ ปัญญา) ศีลแปลว่าปกติ ศีลจึงเป็นข้อแนะนำในการปฏิบัติหรืองดเว้นจากการปฏิบัติ เพื่อทำให้กาย วาจา ใจ เป็นปกติ เพราะกายวาจาใจที่ฟุ้งซ่าน ไม่เอื้อต่อการศึกษา ความฟุ้งซ่านไม่เป็นปกตินี้ไม่เอื้อต่อการเริ่มต้นไปสู่ขั้นที่2ของสิกขาคือสมาธิ

ถ้าเราไม่เข้าใจเป้าหมายของพุทธศาสนาเราจะไม่เข้าใจว่าเราถือศีลไปทำไม และเมื่อไม่เข้าใจว่าศีลคืออะไรเราก็จะใช้คำนี้ถือคำนี้กันอย่างผิดพลาด การพัฒนาตนโดยหลักสิกขาของพระพุทธศาสนานั้นมีเป้าหมายสูงสุดเพื่อการค้นพบภาวะอันเป็นพุทธะ คือการตื่นรู้อย่างเบิกบาน ภาวะรู้แจ้งเห็นจริง เชื่อกันว่าภาวะนี้ขั้นสุดจะทำให้ถึงซึ่งพระนิพพาน อันเป็นความดับไม่เหลือไม่ต้องเวียนว่ายตายเกิดอีกซึ่งเป็นเป้าหมายระดับโลกุตระ คือเหนือโลก 

ทว่าเป้าหมายของการพัฒนาตนในระดับโลกียะคือการมีความรู้เท่ารู้ทันจิตแห่งตน เท่าทันกิเลส ไม่ตกเป็นเหยื่อของมายาภาพ รู้จักควบคุมและระงับ

เมื่อมีคนพยายามผนวกคำว่าศีลเข้ากับการอนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติ มันน่าจะเป็นการประยุกต์เอาศีลนี้ไปใช้เพื่อสร้างความสัมพันธ์อันเป็นปกติระหว่างคนกับทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อการรู้เท่ารู้ทัน และความสงบสันติสุขในการอยู่ร่วมกันของคนกับธรรมชาติ อันจะเป็นฐานไปสู่การใช้ทรัพยากรอยู่ร่วมกับทรัพยากรอย่างมีปัญญา 

พูดก็พูดเถอะ การพัฒนาอย่างยั่งยืนจะเกิดไม่ได้หรอกถ้าไม่มีปัญญากำกับ ถ้าตอบแบบกำปั้นทุบดินต่อคำถามที่ว่าแล้วปัญญาที่คือจะนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนเกิดได้อย่างไร คำตอบของผมคือต้องเริ่มที่ศีลและสมาธิอันจะนำไปสู่ปัญญา ครับก่อนจะแก้ปัญหาทั้งหลายค้นหาให้เจอว่าสภาวะปกติก่อนปัญหาจะเกิดคือสภาวะใด เมื่อเริ่มหาจุดของความปกติได้ ทางไปสู่ปัญญาก็คงไม่ยากเกินกำลัง