857. "สมองนักการฑูต (The Diplomat Brain)"

วันนี้ผมอยากเขียนถึงคนที่อยู่เบื้องหลังเหตุการณ์สำคัญๆ ในทุกครั้ง นั่นคือ “ฑูต”  ท่านฑูตทั้งหลายในสามก๊กนั่นเอง ...ฑูต เป็นตัวเชื่อมโยงศัตรูคู่แค้น  ทำมิตรให้เป็นศัตรู ทำศัตรูให้เป็นมิตร พลิกสถานการณ์ไปมา จากเสียเปรียบเป็นได้เปรียบ..ในมุมมองของผมนั้น ฑูตมีหน้าที่หลักๆ สองอย่างคือ ทำเรื่องเล็กให้เป็นเรื่องใหญ่ และทำเรื่องใหญ่ให้เป็นเรื่องเล็ก

ผมชอบบทบาทการฑูตครั้งสำคัญมากๆ ตอนหนึ่ง ก็คือตอนที่เล่าปี่ไปรบแพ้ง่อก๊ก สุมาอี้เลยกะยึดเสฉวน ง่อก๊กเองก็กะจัดเต็มด้วยการยึดจ๊กก๊กซะ ..สถานะของจ๊กก๊กล่อแหลมมากๆ   ส่อจะล่มสลายทีเดียว .. น่ากลัวมาก ลองจินตนาการนะครับ ทุกอย่างกำลังดี ราชวงค์ฮั่นกลับมาแล้ว แต่ฮ่องเต้เกิดพิสดารทำสงครามโง่ๆ แล้วแพ้ ประเทศสูญเสียกำลังทหาร ทรัพยากร กำลังใจไปมหาศาล .. บรรยากาศในราชสำนักพระเจ้าเล่าเสี้ยนคงประสาท กันสุดขีด ขาดความนับถือ หมดพลัง กำลังใจ ความระแวง การกล่าวโทษกัน 

Credit ภาพ: https://www.engineerindy.com/2...

ผมว่าขงเบ้งก็คงเจอหางเลขเยอะ คิดง่ายๆ สมมติยอดขายไม่ดี บริษัทคุณเลยจ้างที่ปรึกษาการขายมา แต่กลับเกิดขายไม่ได้ยิ่งกว่าเดิม คุณจะอยากไล่ที่ปรึกษาออกไหม   

ครั้งนั้นระดับผู้นำคงสั่นคลอนกันไม่น้อย ศึกทั้งภายใน ภายนอก ความตึงเครียดสูงมาก ...ขงเบ้งก็คิดแผนว่ายังไงต้องหันไปรื้อฟื้นความสัมพันธ์กับซุนกวนเพื่อต้านสุมาอี้..  แต่จะทำยังไงโจทย์ยากมาก ..

ระหว่างถกเถียงในบรรยากาศที่ไม่ดีนักขงเบ้งเหลือบไปเห็นข้าราชการชั้นผู้น้อยชื่อเตงจี๋ ทำหน้าตาปลอดโปร่งโล่งอก สบายใจ ขงเบ้งเลยมองเห็น “โอกาส” อะไรบางอย่างเลยจัดการเลื่อนขั้นให้เตงจี๋เป็นฑูตไปเจรจากับง่อก๊ก.. 

ซุนกวนรอท่าอยู่แล้ว ตั้งกองทหารรอ พร้อมหม้อต้มน้ำที่สุมไฟจนน้ำเดือด ที่กะจะจับฑูตจ๊กก๊กต้มน้ำเดือดจริงๆ 

เป็นคนทั่วไปเห็นบรรยากาศอย่างนี้คงน่าสะพรึงกลัวไม่น้อย ..  

แต่เตงจี๋กลับยิ้มและแซวซุนกวนว่า.. “ท่านใจแคบเหมือนท้องลูกไก่ ตนเองเป็นถึงเจ้าแคว้นใหญ่ ไฉนจึงกลัวคนเล็กๆ เช่นเรา”  

ซุนกวนเห็นดังนั้นก็คงขำๆ เลยสั่งให้เลิกกองทหารและหันมาเลี้ยงดูปูเสื่อเต็มที่...

คุณสมบัติอันแรกของฑูตมาแล้ว คือทำเรื่องใหญ่ให้เป็นเรื่องเล็ก วิธีการคือการมีอารมณ์ดี เป็นมิตร.. 

คราวนี้มาทำเรื่องเล็กเป็นเรื่องใหญ่กัน .. เตงจี๋เลยบอกกับง่อก๊กว่าเราจะเป็นต้องร่วมมือกันต้านวุยก๊ก เพราะถ้าง่อก็กไม่รวมมือ จ๊กก๊กก็คงต้องร่วมมือกับวุยก๊ก..  ที่สุดไม่มีใครได้อะไร ถูกวุยก๊กกินรวบอยู่ดี สู้มาร่วมมือกันดีกว่า 

นี่ครับเรื่องที่ซุนกวนเห็นเป็นเรื่องเล็ก เลยกลายเป็นเรื่องใหญ่ขึ้นมา ทั้งสองก๊กกลับมาดีกัน.. แล้ววุยก๊กก็ต้องเงิบกลับไป ..   เล่าเสี้ยนมีเวลาเสวยสุข ไม่ถูกเอามาทำลูกชิ้นก่อนเวลาอันควร

นี่คือคุณสมบติของฑูตข้อที่สอง ทำเรื่องที่คนอื่นมองเห็นว่าเล็กให้เป็นเรื่องใหญ่ เตงจี๋ทำได้ด้วยการชี้ วาดภาพให้เห็นประโยชน์  ถ้าทำแล้วจะได้อะไร ไม่ทำแล้วได้อะไร

ดูเหมือนเตงจี๋ ฑูตคนนี้ทำอะไรที่คนอื่นไม่น่าทำได้ ..  แสดงว่าฑูตคนนี้มีดี .. ดียังไงแสดงว่าสมองเขาเลิศกว่าคนอื่นๆ  ..อย่างนี้ต้องมาผ่าสมองเตงจี๋ดูแล้ว ..

ผมนึกถึงทฤษฎีสมองสี่ส่วนครับ อาจารย์ Caramen สอนว่าเรามีสมองหลักๆ อยู่สี่ส่วน ส่วนที่อยู่หน้าสุดคือ 

Prefrontal Context  สมองส่วนนี้ทำหน้าคิด สร้างสรรค์ จินตนาการ เป็นส่วนของเหตุผล  

Neolimbic สมองนี้เกี่ยวข้องกับแรงจูงใจภายใน แรงจูงใจภายนอก  สังเกตไหม ถ้าคุณชบออะไร คุณจะทำแล้วสนุก คิดสร้างสรรค์ได้ ถ้าไม่ชอบก็ตรงข้าม ... ตรงนี้เหมือนกัน ถ้าคุณเลือกงานเพราะแรงจูงใจภายนอก เช่นเงิน ค่านิยมของคนรอบข้าง คุณอาจประสามไปทั้งชีวิต สมองส่วนหน้าไม่เปิด เพราะคุณจะทุกข์ตลอดเวลา

Paleolimbic เป็นสมองเกี่ยวกับการอยู่ร่วมเป็นกลุ่ม  ลองไปอยู่กลุ่มคนคิดลบ วันๆ เอาแต่นินทา สมองคุณก็ไม่เปิด คิดไม่ออกอีก .. เพราะฉะนั้นต้องเลือกกลุ่ม 

Reptilian Brain สมองสัตว์เลื้อยคลาน เอาไว้ทำอะไรตามสัญชาตญาณ เวลาเจอภัยคุกคาม เวลาสมองนี้ทำงาน ถ้าเห็นได้เปรียบคุณจะฆ่า หรือทำลายทันที ถ้าสู้ไม่ได้ ก็หนี หนีไม่ได้ก็แกล้งตาย สมองนี้เหมาะกับเวลาเราเจอภาวะฉุกเฉินเช่นไฟไหม้ หรือรถกำลังวิ่งจะมาชนเรา ..ใันจะช่วยคิดกลยุทธ์การเอาตัวรอดแบบหยาบๆ คิดซับซ้อนไม่ได้ เพราะช้าอาจตายก่อน ..สมองส่วนนี้ไม่เหมาะกับโลกยุคใหม่ เพราะเราไม่ได้ไปล่าสัตว์ หนีเสืออีกต่อไป ไม่ต้องใช้มาก ใช้ตอนหนีรถ กับไฟไหม้พอ.. 

Credit ภาพ: https://www.samkok911.com/2013...

สมองสี่ส่วนนี้ทำงานสลับกันไปมา ต้องใช้อย่างเหมาะสม การใช้สมองผิดอาจทำให้เราหมดความเจริญก้าวหน้าในชีวิตเลย ทำอะไรก็ผิดไปหมด เช่นถ้าสมองส่วนหน้า (Prefrontal Context) ไม่เคยเปิดเลย คุณจะทำอะไรไม่สำเร็จ เพราะไม่สามารถคิดสร้างสรรค์ คิดกลยุทธ์ได้  จินตนาการอะไรก็ไม่ได้  

และแน่นอนครับ ถ้าคุณทำให้คนอื่นสามารถเปิดสมองส่วนหน้าใช้ความคิดสร้างสรรค์ กลยทธ์ดีๆ  ทำงานร่วมกับคุณได้ คุณก็ไปไกล แต่ถ้าคุณไปกระตุ้นให้เขาใช้สมองสัตว์เลื้อยคลาน  (Reptilian Brain) กับคุณ คุณก็มีสิทธิตายได้

อาจารย์ Caremans บอกว่า ...สมองสี่ส่วนนี่มีอารมณ์เป็นสวิซท์ครับ ..  อารมณ์เป็นตัวเปิดปิดสมอง โดยเฉพาะส่วน Prefrontal Contaxt  และ Reptilian Brain  ...อาจารย์บอกว่า.. สมอง Prefrontal Context  จะทำงานก็ต่อเมื่อมนุษย์อยู่ในภาวะอารมณ์ดี มีความสุข รู้สึกปลอดภัย .  แต่ถ้ามนุษย์เผชิญกับอารมณ์ลบ ภัยคุกคาม หรือรู้สึกไม่ปลอดภัย สมองส่วนหลัง (Retilian Brain) จะทำงานทันที สมองส่วนนี้จะรีบประเมินสถานการณ์ ถ้าเห็นอ่อนแอกว่าก็คุกคาม หรือถ้าเห็นว่าแข็งแรงกว่ากว่าหนี ถ้าสู้ไม่ได้ แล้วหนีไม่ทันก็แกล้งตาย ยอมแพ้ไปเลย    

อารมณ์จะเป็นทั้งประโยชน์และโทษมหันต์  

ที่เป็นประโยชน์สุดๆก็เช่นท่านเซอร์ไอแซค นิวตั้น สามารถคิดทฤษฎีแรงโน้มถ่วงได้ เพระไปนั่งอยู่ใต้ต้น Apple จากภาวะไม่กดดัน ผ่อนคลาย มีความสุข..ปิ๊งแว๊บ สมองส่วนหน้าทำงานทำให้เกิดไอเดียบรรเจิด ...  ใครเรียนวิทยาศาสตร์สมัยเด็กๆ จะได้เรียนเรื่องอาร์คิมิดีส ค้นพบวิธีการช่าง ระหว่างการอาบน้ำ ..ผ่อนคลาย สอง Prefrontal เปิดทันที ...เราเลยได้ยินคำว่า ยูเรก้า ยูเรก้า (Eureka)  หรือข้าค้นพบแล้วมาตั้งแต่เด็ก ..

อารมณ์มีผลต่อการคิดค้นอะไรใหม่ๆ 

อารมณ์สงบ สบายๆ ปลอดภัยทำให้สมองส่วนหน้าของนักวิทยาศาสตร์ทำงาน  เครียดๆ ทำอะไรไม่ได้ครับ เคยฝ่ายบริหารบุคคลที่ทำงานองค์กรขนาดใหญ่มาก่อน ดูแลคนหลายหมื่น ผมถามว่า “พี่ครับ ตอนพี่ทำงานที่นั่น พี่เคยเห็นคนกำลังเครียด กดดัน ด่าว่าบริษัทหรือคนอื่นนี่คิดอะไรดีๆ ให้กับองค์กรได้ไหม”  คำตอบคือ “ไม่เลยสักคน” 

มาถึงการทำงานร่วมกัน..คุณเคยอยู่กับคนที่ยิ่งคุยด้วยยิ่ง Idea บรรเจิด เกิดโครงการตามกันมามากมายไหม ในขณะที่คนบางกลุ่ม บางทีก้น้ำท่วมปาก พูดอะไรไม่ออก ไม่อยากคิด หรือไม่บางทีก็หมั่นไส้ อัดมันบ้าง และคิดว่าอะไรจะดีขึ้น แต่ก็ไม่เคยดีขึ้นไหมครับ ..ผมว่าคุณเคย  

ผมเองก็เคยครับ เคยอยู่กับอาจารท่านหนึ่งอาจารย์รังสรรค์ เป็นอดีตผู้บริหารมหาวิทยาลัย ไปทำงานกับท่านที่ไร สมองเปิด เพราะท่านให้เกียรติ ชื่นชม..อ้าว ภิญโญ เจ้าพ่อ AI ไหนขอความเห็นหน่อย ผมให้ความเห็นไป ท่านก็ไปทำ ..เวลาทำงาน อาจารย์จะไม่ว่าใคร ไม่ว่าร้ายใคร   ผมสังเกตครับ ทุกคนปลอดภัย ออกความคิดเห็น หลายคนเติบโตไปมาก หลังจากได้ทำ Project กับอาจารย์  นี่ครับทีมที่ทำให้สมอง Prefrontal Context เปิด กับอีกทีมที่ผมอยู่ด้วยแล้วจะประสาท เพราะรู้เลยเถียง เผลอตัวเมื่อไหร่ ตายทันที วงนี้มีแต่คุยถึงความเก่งของตนเอง แต่ไม่เคยให้เกียรติงานของเรา ก็ตัวใครตัวมัน ผมสู้ไม่ได้ ผมก็ไม่ร่วมสังฆกรรมด้วย แกล้งตายดีกว่า ที่สุดไม่มีใครโตไปไหนครับ Reptilian ทำงานตลอด ผมไม่เคยพยายามสร้างผลงานอะไรให้กับผู้บริหารแบบหลังนี้ครับ   

นี่ครับอารมณ์มีผลต่อองค์กร 

มาถึงการขาย เคยเจอคนขายหน้าตูดไม่เป็นมิตรไหมครับ ภรรยาผมไปซื้อเครื่องสำอางค์จากร้านในท้องถิ่น อุตส่าห์อยากอุดหนุน พอไปถามเรื่อง “มีตัวลองไหม” ..ประมาณอยาก Test สี พนักงานหันกลับมามองคุณหมอ ภรรยาผม ที่แต่งตัวปอนๆ ว่า “คุณจะซื้อจริงๆ หรือเปล่าล่ะ” ..  ครับได้เรื่อง สมองส่วนหน้าภรรยาผมปิด ความโกรธ อารมร์ลบพรุ่งปรี๊ด สมอง Reptilian ทำงาน.. ออกจากร้านไปที่ห้างโรบินสันที่พนักงานจะเริ่มต้นด้วยคำว่า “สวัสดีค่ะคุณผู้หญิง” .. เวลาซื้อก็จะกระตือรื้อร้น หาทางพยายามให้ลูกค้าได้ส่วนลด   นี่ครับสมอง Prefrontal Context ภรรยาผมเปิด พยายามพาทางช่วยคนขายได้ขายของ .. เธอไม่เคยแคร์เรื่องราคาเลย 

ลูกศิษย์ผมขายไข่ เธออยู่กลางตลาด ..ลูกค้าเดินเข้ามาตลาด ก็เห็นแผงไข่เรียงกันเป็นสิบ ขายเหมือนๆ กัน ..  ในขณะที่แม่ค้าคนอื่น อาจไม่สนใจลูกค้า ...เธอบอก เธอจะยื่นหน้าออกมา “ยิ้ม” ให้ลูกค้า จากระยะไกล ..ได้ผลครับ ลูกค้ามักเดินมาหาเธอก่อนใคร.. ยิ้มเปิดสมองส่วนหน้าของลูกค้า ..

นี่ครับอารมณ์มีผลต่อธุรกิจ   

ลูกศิษย์นักธุรกิจผมมาบ่นเรื่องลูกสาว เคยเรียนคณิตศาสตร์เก่งมาก อยู่ต่อมาเลิกเรียนสายวิทย์ไปเลย  ก็ไม่รู้สาเหตุ ต่อมารู็ว่าคุณครูที่สอนถูกไล่ออกเพราะมีปัญหาทางอารมณ์ (เข้ารพ.จิตเวช)  เลยย้อนกลับไปคุยกับลูกสาว ปรากฏว่าเธอบ่นไม่ชอบครูคนนี้เพราะชอบด่าแรงๆ  เรื่องนี้เกิดขึ้นซ้ำกับวิชาอื่นเช่นศิลปะ ดนตรีที่ครูก็เคยถูกให้ออกเพราะมีปัญหาทางอารมณ์ ...ต่อมาเลยไปปรึกษาครู ลูกศิษย์ผมเปรยว่าลูกนอกจากตกเลข ยังเป็นติ่งเกาหลีอีก ไปกันใหญ่...คุณครูรีบถาม ติ่งเกาหลีเหรอ จัดให้ เลยจัดให้ไปเรียนพิเศษกับครูที่เป็นติ่งเกาหลี ปรากฏไม่นาน “อาจารย์ครับ ลูกสาวกับครูกรี๊ดดาราเกาหลีเหมือนกัน ช่วงแรกไม่คุยเรื่องเลขเลย แต่ต่อมาลูกสาวก็ happy เรื่องคณิตศาสตร์มากขึ้น ตอนนี้จากเกรดหนึ่ง มาเกรดสามแล้ว”  

นี่ไงครับ สุดยอดครู เปิดสมองส่วนหน้าเด็กได้ มีความสุขก่อนค่อยเรียน...

อารมณ์จึงมีผลต่อการศึกษาด้วย 

เอาเป็นว่ามาถึงตรงนี้ สรุปได้เลยครับว่า อารมณ์ดี มีผลต่อความสำเร็จในทุกแวดวง ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้ใหญ่

ถ้าคุณมีอารมณ์ดี คุณมีสิทธิ “โต”

ถ้าคุณอารมณ์ไม่ดี คุณมีสิทธิ “ตัน”

ถ้าคุณทำให้คนอื่นอารมณ์ดีๆ ชีวิตคุณอาจ “โต”

ถ้าคุณทำให้คนอื่นอารมณ์ไม่ดี คุณอาจ “ตาย”  

มาที่เตงจี๋ราชฑูตยุคสามก๊กกัน  ตอนสมัยก่อนที่ดูสามก๊ก ผมก็คิดว่าเป็นตอนตลกตอนหนึ่งเท่านั้น แต่พอดูไปดูมา นี่ต้องบอกเลยว่ายิ่งใหญ่จริงๆ

ดูภาพนะครับ ..สงครามครั้งนั้นเต็มไปด้วยความสูญเสีย ความเกลียดชังพุ่งขึ้นสูงสุด  อารมร์ลบสูงสุด ถึงขึ้นตั้งกองทหาร และมีกระทะทองแดงต้มน้ำ ..Retilian Brain ของฝั่งง่อก๊กทำงานเต็มพิกัด สมองนักทำลาย  

แต่พอเจอเตงจี๋ พูดเท่านั้น “ท่านใจแคบเหมือนท้องลูกไก่ ตนเองเป็นถึงเจ้าแคว้นใหญ่ ไฉนจึงกลัวคนเล็กๆ เช่นเรา”    ประโยคสุดยอดนี้ เรียกว่าเครียดแค่ไหนก็โกรธไม่ลง ..กลายเป็นขำด้วยซ้ำ ..นี่แหละผมว่าเตงจี๋กระตุ้นให้ซุนกวนเกิดอารมณ์ดีขึ้นมาวูบหนึ่ง อารมณ์สวิซท์จาก Retilian Brain มา Prefrontal  ... เปลี่ยนจากการพยายามทำร้าย มาคิดมองหาความเป็นไปได้ และก็เลยสั่งเลิกทหาร แล้วจัดเลี้ยง และไอ้ตอนจัดเลี้ยงนี่แหละยิ่งอารมณ์ดี ...และทุกอย่างก็ตามมา ถ้าตอนนั้นเตงจี๋เครียด กดดัน ไม่เกรียนอย่างที่เป็น ผลคงตรงกันข้ามจริงๆ 

อารมณ์ดี สมองดี จะทำให้ความคิดดี การกระทำดีก็จะดี ผลก็จะดีตาม...

เห็นชัดมากๆ 

สรุป อยากเปลี่ยนแปลงอะไรก็ตาม ตัวเราต้องอารมณ์ดี และทำให้คนรอบตัว ลูกค้า หรือแม้กระทั่งศัตรูอารมณ์ดีไว้ก่อน อารมณ์ดี เปลี่ยนทุกอย่างครับ ..

เมื่อเช้าขนลุกเลย ขณะกำลังคิด Plot เขียนเรื่องนี้ เจอพระราชดำรัสของในหลวง ร 9 โดยบังเอิญ ท่านตรัสได้น่าสนใจมากๆ

นี่ไงครับ ชัดไหมครับ อธิบายได้ดีมากๆ ทรงพระอัจฉริยภาพมากๆ อธิบายได้จบเลย นี่คือการเปิดสมองส่วนหน้าชัดๆ "ทำงานได้ดี ก็ต้องมีความร่าเริง" สุดยอดไหมครับ

สุดท้ายผมขอขอบคุณบทเรียนล้ำค่าจากเตงจี๋ที่ส่งผ่านข้ามกาลเวลามาจากยุคสามก๊ก

สำหรับวันนี้พอเท่านี้ เพียงเล่าให้ฟัง ลองเอาไปพิจารณาดูนะครับ

บทความโดยดร.ภิญโญ รัตนาพันธุ์   

www.aithailand.org

Note: สมองส่วนอื่นๆ ผมจะพูดถึงโดยละเอียดในตอนอื่นๆ ที่มีเหตุการณ์สัมพันธ์กันต่อไปนะครับ วันนี้เน้นชัดๆ สองส่วน