ชีวิตที่พอเพียง 2989a. เรียนรู้ด้วยตนเอง ด้วยการสร้างตนเองขึ้นมาใหม่
ชีวิตที่พอเพียง 2989a. เรียนรู้ด้วยตนเอง ด้วยการสร้างตนเองขึ้นมาใหม่
หนังสือ ฟูโกต์ คิดอย่างมิเชล ฟูโกต์ คิดอย่างวิพากษ์ เขียนโดย ศ. ดร. อานันท์ กาญจนพันธุ์ หน้า ๒๑๑ ระบุตอนหนึ่งว่า “…มนุษย์ต้องหันกลับมาเรียนรู้ด้วยตนเอง ด้วยการสร้างตนเองขึ้นมาใหม่ …… อัตตาไม่ได้ถูกประทานมาให้เรา แต่ฟูโกต์ก็อธิบายไม่ได้อย่างชัดเจนว่า แล้วอัตตานั้นเกิดมาได้อย่างไร ในเชิงรูปธรรม ….”
ผมตีความว่า “เรียนรู้ด้วยตนเอง ด้วยการสร้างตนเองขึ้นมาใหม่” คือ transformative learning ที่เกิดจาก การกระทำ ตามด้วยการไตร่ตรองสะท้อนคิด (reflection) โดยตัวเราเอง และยิ่งมีกัลยาณมิตรมาร่วมกระบวนการ ด้วย การไตร่ตรองสะท้อนคิดก็อาจยิ่งยวดจริงจังยิ่งขึ้น ช่วยให้การเปลี่ยนแปลงในระดับพื้นฐาน ของกระบวนทัศน์เกิดขึ้นได้ ซึ่งก็คือเปลี่ยนตัวตน หรือสร้างตัวตนขึ้นใหม่นั่นเอง
อัตตาหรือตัวตนของเรา ไม่ใช่เป็นสิ่งที่มีการประทานมาให้ แต่ตัวเราเป็นผู้สร้างเอง เราสร้างตัวตน ของเราเอง และเราเปลี่ยนแปลงตัวตนของเราเองได้ด้วย นี่คือการตีความที่ผมผสมผสานความรู้จากหนังสือ การเรียนรู้เกิดขึ้นอย่างไร ผสมผสานกับ ความรู้จากหนังสือ การเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง
เมื่อเป็นเช่นนี้ ตัวตน (อัตตา) จึงเป็นสิ่งไม่ยั่งยืน คือมีธรรมชาติเปลี่ยนแปลงไปได้เรื่อยๆ ตามประสบการณ์และการเรียนรู้จากประสบการณ์นั้น
ที่สำคัญ การเปลี่ยนแปลงระดับ transformation นั้น มีหลายมิติ ทั้งมิติของความรู้ ทักษะ จิตใจ และจิตวิญญาณ ในส่วนของจิตใจและจิตวิญญาณนั้น เราเปลี่ยนตนเองไปในทางที่ยกระดับจิตใจขึ้นไปก็ได้ เปลี่ยนไปในทางเสื่อมก็ได้ และในหลายกรณีคนเราอาจหลงผิด คิดว่าตนพัฒนาขึ้น เก่งขึ้น โดยที่ในความเป็นจริงแล้ว ตนเสื่อมทรามลง เพราะที่ว่าเก่งขึ้นนั้น เก่งไปในทางชั่วร้าย เพราะหลงไปกับมิจฉาทิฐิ เช่นคิดว่าฉ้อโกงทรัพย์สินส่วนรวมมาเป็นของตนได้โดยไม่ถูกจับ เป็นความเก่ง คิดว่าเอาเปรียบคนอื่นได้ เป็นความเก่งหรือฉลาด
ในกรณีของการยกระดับจิตใจนั้น ผมคิดว่าเป็นหน้าที่ของระบบการศึกษา ที่จะต้องปลูกฝังความเป็น “มนุษย์ระดับ ๖” ขึ้นในเยาวชน ตามแนวคิดของ Lawrence Kohlberg ซึ่งมีอธิบายไว้อย่างเป็นรูปธรรม ในหนังสือ ครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบ
วิจารณ์ พานิช
๑๘ ก.ค. ๖๐
ความเห็น (1)
Thank you for this insight full post.
I think many people fail to understand this intrinsic 'transformation' (of mind, outlook/view, behaviour,... - "inside"). Many people know well about more superficial transformation (of dresses, mannerisms, cosmetics,..."outside").
It is a fact that we can seen appearances easier than "higher quality". Sigh!