การพัฒนากับกระบวนการกลุ่ม

สิ่งที่รับทราบเกี่ยวกับการปรับเปลี่ยนการพัฒนาองค์กรศูนย์อนามัยที่ 8 คือ การปรับคณะกรรมการชุดต่าง ๆ โดยมีศูนย์กลางที่ PMQA หรือ TQM

จากการอ่านบทความเรื่ององค์กร CHAORDIC ของ อ.วิจารณ์ พานิช ทราบว่า คำนี้มาจาก CHAOS+ORDER แปลเป็นไทยคือ ความไม่มีระเบียบ + ความมีระเบียบ นำมาใช้ได้กับทุกอย่าง ทั้งกับองค์กร และตนเอง หากพิจารณาตามธรรมชาติ ความเปลี่ยนแปลงคือไม่มีระเบียบ + ระเบียบคือการควบคุม ซึ่งเป็นไปได้ยากที่จะควบคุมความเปลี่ยนแปลง แต่หากเปลี่ยนเป็น การเรียนรู้ถึงความเปลี่ยนแปลง นั่นอาจหมายถึง การเดินคู่ขนาน เดินข้าง ๆ ไป พร้อม ๆ กับความเปลี่ยนแปลง

องค์กรที่จะสามารถเรียนรู้ความเปลี่ยนแปลง จำเป็นต้องฝึกใช้หลักการของการอยู่ร่วมกันของสังคม ตั้งแต่หน่วยย่อยไปจนหน่วยใหญ่ หน่วยย่อยแรกที่ต้องสร้างให้เกิดการเรียนรู้ คือ บุคคล หากพิจารณาตามเงื่อนไขที่จะเกิดองค์กร CHAORDIC ได้แก่ อิสรภาพ ความเคารพและเชื่อมั่น การมีปฏิสัมพันธ์ การสร้างพลัง การกระทำด้วยตนเองและรับฟังเสียงสะท้อน สุดท้ายคือการวัดผลทั้งผลลัพธ์และผลกระทบ บุคลลอาจเริ่มเรียนรู้จากตนในปัจจุบัน แล้วถามตัวเองบ่อย ๆ ถึงที่มาของผลนั้นว่า มีประเด็นอะไรบ้างที่ดีไม่ดี รู้แล้วยังไม่รู้ มีไม่มี และพยายามเรียนรู้ตลอดเวลา ก็จะนำไปสู่กระบวนการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง

เมื่อบุคคลที่มีความรู้หรือรับรู้ว่าตนเองมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องแล้ว มาอยู่รวมกัน และใช้เงื่อนไขดังกล่าวมาถามกลุ่มบ่อย ๆ ว่ามีอะไรบ้างที่ดีไม่ดี รู้แล้วยังไม่รู้ มีไม่มี สิ่งสำคัญสิ่งหนึ่งในความเห็นของผู้เขียน คือ ปฏิสัมพันธ์ เพราะเป็นหัวใจหลักของกระบวนการกลุ่มที่ได้เรียนรู้มาจากการทำกลุ่มจิตบำบัด ผู้นำต้องกระตุ้นให้สมาชิกกลุ่มมีการแลกเปลี่ยน พูดคุย แสดงความคิดเห็นอย่างอิสระ ภายใต้กติกาที่กลุ่มยอมรับร่วมกัน เช่น ห้ามทำร้ายร่างกาย ห้ามใช้วาจาที่ไม่สุภาพ ถ้าสมาชิกมีแนวโน้มที่จะละเมิดกติกา ผู้นำควรเปลี่ยนประเด็นหรืออาจชี้ให้กลุ่มเห็นว่าไม่ควรทำ

ถึงตอนนี้เห็นแล้วว่าการเรียนรู้ที่จะอยู่กับความเปลี่ยนแปลง คือการพัฒนาตนอย่างต่อเนื่อง และขยายวงกว้างให้เกิดการพัฒนาสังคม ภายใต้ศักยภาพของคนที่อยู่ด้วยกันอย่างเป็นอิสระในขอบเขตที่ยอมรับร่วมกัน

                                                                   สกุลรัตน  พันธเสน