ชีวิตที่พอเพียง : 2799. การมีสติช่วยประหยัดเงิน

บทความสั้นๆ เรื่อง How mindfulness can save you money ลงพิมพ์ในนิตยสาร Time ฉบับวันที่ ๑๗ ตุลาคม ๒๕๕๙ ขึ้นต้นด้วยประโยค “Money has a unique ability to affect the way we think, feel and behave”

ทำให้ผมนึกถึงกลอน

“คำโบราณท่านว่าเหล็กแข็งกระด้าง

เอาเงินง้างอ่อนตามความประสงค์”

เงินเปลี่ยนใจคนได้

คนเขียนบทความนี้ชื่อ Claudia Hammond เขียนหนังสือชื่อ Mind Over Money : The Psychology of Money and How to Use It Better ที่กำลังจะออกจำหน่ายวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ นี้ ทาง Amazon โฆษณาว่าเป็นการนำเอาผลงานวิจัยใหม่ๆ ด้าน neuroscience, psychology, และ biology มาตีความความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับเงิน โปรดสังเกตนะครับ ว่าเงินเป็นสิ่งสมมติที่มนุษย์สร้างขึ้น สำหรับใช้แลกเปลี่ยนความสะดวกสบายในชีวิต แต่ในที่สุดเงินกลับเป็นนาย หรือผู้บงการความคิดและพฤติกรรมมนุษย์

นักวิจัยวิทยาศาสตร์สมองสามารถจับความรู้สึกพอใจอย่างเป็นรูปธรรมได้โดยการให้ผู้ถูกทดลองสวม เครื่องตรวจจับการทำงานของสมอง แล้วให้กินของอร่อย เช่นไวน์หรือช็อกโกเลต สมองส่วน reward centers ก็จะปล่อยกระแสไฟฟ้าออกมา สว่างวาบ ทดลองใหม่ บอกผู้ถูกทดลองว่าเดี๋ยวจะให้กินของอร่อย ... ผล ศูนย์พอใจไม่วาบ ต้องได้รับจริงๆ จึงจะวาบ สัญญาล่วงหน้าไม่วาบ สมองของเราฉลาดมาก

แต่พอถึงเรื่องเงิน จริตของสมองอ่อนยวบ แค่สัญญาก็พอใจ ... วาบ เงินมีอิทธิพลต่อสมองมนุษย์ โดยเราไม่รู้ตัว นี่คือข้อสรุปจากการวิจัยทางวิทยาศาสตร์สมองและจิตวิทยา

เขาบอกว่า การใช้บัตรเครดิตทำให้คนเราใช้จ่ายมากโดยไม่ยั้งคิด นี่เป็นเรื่องที่รู้กันมานาน ผมแถมว่าการเดินทางท่องเที่ยวก็มีส่วนกระตุ้นให้คนใช้จ่ายอย่างไร้เหตุผล เราได้ยินบ่อยๆ ที่นักท่องเที่ยวกลับบ้าน แล้วนึกไม่ออกว่าตนซื้อของนั้นๆ กลับบ้านมาทำไม

ผมนึกถึงเรื่อง EF – Executive Function and Self Regulation - การมีสติกำกับพฤติกรรมของตนเอง คนที่ฝึกฝนเรื่องการมีวินัยในตน จะรู้เท่าทันกลไกทางจิตวิทยาที่กระตุ้นตนเอง และมีสติเรื่องการใช้จ่ายเงิน ให้ใช้จ่ายเท่าที่จำเป็น

วิจารณ์ พานิช

๒๔ ต.ค. ๕๙