ตามหาพืชตระกูลถั่ว

ได้ความรู้ว่าไม้พวกนี้ก็ใช่ตระกูลถั่ว ต้นทั้งหลายที่ขึ้นต้นว่าถั่ว ใช่หมดอยู่แล้ว เว้นแต่เจ้านี่ที่ไม่ใช่ มะม่วงหิมพานต์ มะรุม สมุนไพรพวกนี้ก็ใช่ด้วยนะ เถาวัลย์เปรียง หางไหล กวาวเครือ อัญชัน ชะเอม โสน ฝาง ต้นไม้ใหญ่อย่างประดู่ มะค่า กัลปพฤกษ์ ชัยพฤกษ์ พฤกษ์ โสก มะกล่ำ มะขามเทศ กระถินณรงค์ กระถินเทพา ไม้แดง สาธร กระพี่้จั่น กระพี่เขาควาย กระพี่้หยวก แคฝรั่ง แคนา ชิงชัน หลุมพอ สีเสียด เหล่านี้ใช่หมด อืม เยอะจริงๆ

เมื่อตัดสินใจว่าจะเพิ่มไม้ยืนต้นตระกูลถั่ว ก็ถึงเวลาตามล่าหาความรู้มาใช้ ด้วยว่าพืชตระกูลถั่วเดิมๆที่รู้จักนั้น ส่วนใหญ่เป็นพืชเถาที่ใช้เป็นอาหาร ไม้ยืนต้นโตที่สุดที่คุ้นๆไม่พ้นแคบ้านดอกขาว

ได้ความรู้จากอ.ระพี สาคริก มาเยอะ อาจารย์เขียนเผยแพร่ไว้เมื่อวันที่ ๒๖/๑/๒๕๕๖ ที่นี่ ที่จริงไม้ตระกูลถั่วยืนต้นพวกนี้ก็เป็นต้นไม้ที่คุ้นตาอยู่ ทองกวาว ทองหลาง ราชพฤกษ์ จามจุรี หางนกยูง ดูรายชื่อแล้ว ส่วนใหญ่ปลูกในเมือง ไม่น่าจะเคยเป็นพืชดั้งเดิมที่นี่

อาจารย์สอนให้ดูดอกที่มีรูปร่างเป็นฝักดาบ (ตัวอย่าง : แค ทองกวาว) รูปทรงกลม ( ตัวอย่าง : กระถิน ไมยราบ จามจุรี) รูปที่มีเหมือนกัน ๒ ด้าน และต่างกันไปอีก ๒ ด้าน ( ตัวอย่าง : หางนกยูง ชงโค) เป็นข้อสังเกตพืชตระกูลถั่ว

เมื่อขับรถผ่านเข้าไปในพื้นที่ก็เมียงมองหาพืชตระกูลถั่วไปเรื่อยๆ มีไม้พุ่มชนิดหนึ่ง มีใบเป็นสามแฉก ดอกสีชมพู รู้สึกดีกับสีสันดอก ตามล่าหาชื่อจนพบ แล้วก็ดีใจที่มันเป็นหนึ่งในพืชตระกูลถั่ว ชื่อว่า ถั่วมะแฮะ

คนรู้จักเขาบอกว่าถั่วมะแฮะมีรากลึก รากแขนงก็มีมาก ต้นก็สูงได้กว่า ๒ เมตร ฝักอ่อนกินได้ เมล็ดสดมีโปรตีนสูงถึง ๗๐ เปอร์เซ็นต์ เมล็ดแห้งมีโปรตีนน้อยกว่ามาก (ราวๆ ๑๙ เปอร์เซ็นต์) สารอาหารมีมาก ฟอสฟอรัส แคลเซียม แมกนีเซียม วิตามินเอ มีหมด แถมมีไขมันต่ำ กินทั้งเปลือกเมื่อยังอ่อน แกะเมล็ดกินเหมือนกระถินเมื่อฝักแก่ เหมาะเลย

ต้นไม้ที่เจอในพื้นที่ยังมีอีกแหละ หางนกยูงมีปลูกอยู่บ้างตามบ้านชาวบ้านและโรงเรียน เป็นพวกหางนกยูงไทย และมีเจ้าต้นพวกนี้ที่ไม่เคยคิดมาก่อนเลยว่าจะเป็นพืชตระกูลถั่ว สะตอ ลูกเหรียง ขี้เหล็กบ้าน นนทรีป่า ทรงบาดาล หิ่งเม่น ชุมเห็ด มะขาม

ครั้งหนึ่งพี่ชายคนยากให้ต้นไม้มาปลูก หอบหิ้วมาไกลจากอีสานบ้านเขาเชียวแหละ เพิ่งมารู้ไม่นานว่าเจ้าต้นไม้นี่ก็เป็นพืชตระกูลถั่ว ปลูกใส่กระถางหลังบ้านแล้วโตเอาโตเอา วันหนึ่งตัดใจย้ายลงถุง ยกมาฝากดินที่นี่ไว้ ดีไปเลย ไม้พันธุ์นี้จึงเป็นเสมือนไม้เบิกนำรุ่นพี่ใหญ่ ตอนยกมาปลูกกิ่งมันหักลงบางส่วน วางกิ่งทิ้งลงไว้ไม่คิดว่าจะงอกแต่งอกได้ รู้สึกทั้งแปลกใจและดีใจ เจ้าไม้นี้มีใบคล้ายๆประดู่ ชื่อพะยูง

ตามไปรู้จักเธอมากขึ้น จึงรู้ว่าจีนเป็นผู้ทำให้มันเตลิดเป็นไม้ดัง ราคามันถูกปั่นจนแพงกว่าไม้สักซะอีก จีนต้องการใช้มาก เขานำมันไปซ่อมพระราชวังต้องห้าม นำมาซึ่งการลักลอบตัดจนแทบหมดป่าไทย กรมป่าไม้จึงสนับสนุนให้ปลูก ที่บ้านพี่ชายคนยากก็มีต้นไม้นี้ปลูกไว้ วันดีคืนดีก็มีผู้มาเยี่ยมกลางดึก ตัดต้นทิ้งตอโบ๋ๆไว้ต่างหน้า ดีนะที่มีสติ ไม่พาตัวออกไปก๋าไล่กลางคืน จึงยังรักษาชีวิตเอาไว้ได้

ตามพะยูงไปนั่นแหละ จึงได้ความรู้เติมมาอีกว่าไม้พวกนี้ก็ใช่ตระกูลถั่ว ต้นทั้งหลายที่ขึ้นต้นว่าถั่ว ใช่หมดอยู่แล้ว เว้นแต่เจ้านี่ที่ไม่ใช่ มะม่วงหิมพานต์ มะรุม

สมุนไพรพวกนี้ก็ใช่ด้วยนะ เถาวัลย์เปรียง หางไหล กวาวเครือ อัญชัน ชะเอม โสน ฝาง ต้นไม้ใหญ่อย่างประดู่ มะค่า กัลปพฤกษ์ ชัยพฤกษ์ พฤกษ์ โสก มะกล่ำ มะขามเทศ กระถินณรงค์ กระถินเทพา ไม้แดง สาธร กระพี่้จั่น กระพี่เขาควาย กระพี่้หยวก แคฝรั่ง แคนา ชิงชัน หลุมพอ สีเสียด เหล่านี้ใช่หมด อืม เยอะจริงๆ

ได้ชื่อต้นไม้ก็สอบถามเครือข่าย ใครมีพันธุ์ไม้ให้มั่ง แล้วกุศลก็ช่วยให้ได้ขี้เหล็ก พะยูง ตะเคียนทอง มะม่วงหิมพานต์ที่ไร้คนไยดีมาปลูก

ต้นไม้ที่ได้มานั้นสูงราวๆความกว้างมือ ได้มาก็ปลูกในพื้นที่ กระจัดกระจายไว้ตามชอบ ตกลงใจว่าขอใช้เธอเป็นครูชี้พื้นที่ว่าจุดไหนเหมาะปลูกต้นอะไร ต้นไหนมีน้ำอดน้ำทนตายยาก มีบ้างวางทิ้งไว้ทดสอบความทนแล้ง ต้นที่วางไว้ทดสอบตายเกลี้ยง ต้นที่ลงดินไว้มีรอด ต้นที่รอดโลด คือ พะยูงและขี้เหล็ก พะยูงทนกว่าขี้เหล็กเยอะ

[ภวินท์]

ได้รู้จักพันธุ์ไม้ตระกูลถั่วเยอะแยะเลยเหมาะสำหรับปลูกพืชบำรุงดิ