"จุดอุ่นใจ"
ภาพจาก www.trueplookpanya.com
จุดที่ชีวิตกำเนิดมาสู่โลกนี้ เราคงสืบหาหลักฐานไม่ได้ นอกจากบ้านเลขที่ ที่อยู่ หมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัด หรือสถานที่ใด ที่หนึ่ง โดยเฉพาะครรภ์ของแม่ นี่คือ ประตูสู่มิติโลก ที่เราสัมผัสได้ เมื่อเราเกิดมาแล้วถูกเลี้ยงดู จนเติบใหญ่ เรามีอะไรเป็นที่อาศัย มีร่มเงาอะไรที่เราพักพิง และสถานที่ใดที่เรียกว่า "ที่อบอุ่น" ของชีวิตได้บ้าง
คำว่า "อบอุ่น" เป็นคำกริยาวิเศษณ์ มาจากสองคำ คือ "อบ" หมายถึง (กริยา) ปรุงให้ได้กลิ่น ทำให้ร้อน ทำให้สุก รมด้วยกลิ่น ทำให้อากาศเดินไม่ได้ "อุ่น" หมายถึง ทำให้ร้อนขึ้น (กริยา) ไม่เย็น ไม่หนาว สบาย "อบอุ่น" หมายถึง (นาม) การทำให้ร้อนขึ้นพอสบาย
นัยความหมายเชิงลึก คือ ชีวิตต้องการความอบอุ่นอย่างไร ต้องย้อนกลับไปยุคการกำเนิดโลกสมัยแรกเริ่ม หลังจากผิวโลกเต็มไปด้วยไฟ มาหลายล้านปี จากนั้น เมื่อไฟสงบลง น้ำแข็งก็เข้าปกคลุมโลก ยุคน้ำแข็งนี้ปกคลุมโลกมาหลายล้านๆ ปี จนทำให้โลกเต็มไปด้วยน้ำ โลกถูกแช่แข็งมานาน จนสรรพชีวิตค่อยๆเจริญเติบโตขึ้น
ชีวิตกำเนิดขึ้นในน้ำ (ทะเล) โดยอาศัยความสัมพันธุ์ระหว่าง สสาร เคมี กรด แสง น้ำ อากาศ ฯ จึงกำเนิดขึ้นมา เมื่อโลกมีฐานคือ น้ำ สสาร กรด ฯ คือ "องค์ประกอบหลัก" สิ่งที่สิ่งมีชีวิตแรกต้องการคือ "แสงหรือไฟ" เพื่อให้ตนเองอยู่ได้ในท่ามกลางความเหน็บหนาว เมื่อแสงส่องลงพื้นทะเล สาหร่าย พืช ก็เริ่มปรับเอาแสงมาเป็นปัจจัยในการปรับตัวให้เกิดความแข็งแรงขึ้น
แสงแดด คือ ไฟที่ส่องสู่โลกอยู่ตลอดเวลา ทำให้สรรพชีวิตต้องการอยู่เสมอ เพราะอยู่กับความเยือกเย็นมานาน เมื่อได้แสง การเผาผลาญ การสังเคราะห์ การย่อย การได้พลังจากแสง ทำให้สรรพชีวิตเติบโตขึ้นอย่างสมดุล ที่จะปรับให้ร่างกายอยู่รอด จนร่างกายของเรามีความร้อนปกติอยู่ ๓๗ องศาเซลเซียสเสมอ หากต่ำหรือสูงกว่านี้ สามารถทำให้เราเกิดความเจ็บป่วยได้
สิ่งที่เราได้จากการได้รับแสงคือ ทำให้กระดูกแข็งแรง ทำให้มีภูมิคุ้มกันในตัว ได้รับความอบอุ่น ทำให้ร่างกายทำงานได้ปกติ คือ เผาผลาญย่อยสลาย กระบวนการนี้ มีทั้งพืชและสัตว์ ที่ได้รับอานิสงส์จากแสง พืชต้องการแสง โดยการยืดตัวให้สูง เพื่อรับแสง พืชใต้น้ำก็ยืดตนเองเพื่อให้ได้แสง เหมือนกับสัตว์ที่ต้องอาบแดด หรือรักษาความอบอุ่นในร่างกายมิให้สูญเสีย เช่น สัตว์ขั้วโลกเหนือหรือใต้ ในทะเล ในถ้ำ
สำหรับมนุษย์ในระยะแรกต้น คงต้องปรับตัวเอง และต้องการแสงแดดอย่างมาก เพื่อให้ร่างกายอบอุ่น ต่อมาเมื่อโลกยุคน้ำแข็งลลายไป พื้นที่ของโลกก็กว้างขึ้น ทำให้มนุษย์สามารถเดินทางไปได้ทุกๆที่ แต่กระนั้น โลกก็มิได้ร้อนขึ้นทีเดียว เพราะยังมีพืช มีป่าเกิดขึ้นมากมาย ซึ่งทำให้โลกเกิดความเย็นและอากาศชื้นอยู่
ฉะนั้น มนุษย์จึงกระจายไปแต่ละพื้นที่ของโลกที่เริ่มมาจากแอฟริกา เมื่อพวกเขาอพยพไปยังถิ่นที่มีน้ำแข็งอยู่ก็ต้องปรับตนเอง โดยหาเสื้อ หาหนัง เปลือกไม้สวมใส่ เพื่อให้ร่างกายอบอุ่น กระนั้น ก็ยังต่อสู้กับความเหน็บหนาวไม่ว่างเว้น แสงอาทิตย์จึงเป็นแหล่งพลังงานหรือความอบอุ่นให้ร่างกายกับเราอยู่เสมอเช่นกัน
หลายล้านปี ที่เราพัฒนาการเอาตัวรอดจากโลกอันหนาวเย็น ด้วยการสวมใส่เสื้อผ้า เพื่อให้ร่างกายอุ่น จนสามารถปรับตัวอยู่ได้ "แสงแดด" จึงเป็นสมบัติอย่างดี ที่มีค่าอย่างอิสระแก่สัตว์โลก เราจึงได้ความร้อนทำให้เราอบอุ่น ที่จริงร่างกายเผชิญกับความเหน็บหนาวทุกๆ ปี ตามฤดูกาลในหน้าหนาว โดยเฉพาะถิ่นหนาว ถิ่นเหนือ ยอดเขา ฯ
ความอบอุ่นสำหรับเรา มีที่ไหนบ้าง ผู้เขียนจึงขอแยกออกเป็น ๔ กลุ่ม ดังนี้
๑) "จากธรรมชาติ" คือ สิ่งแวดล้อมที่โอบอุ้มชีวิตให้อยู่รอด เช่น แสง ลม ป่า ทุ่ง เสียงต่างๆ (นก แมลง) สิ่งที่อยู่ใกล้ตัวเรา ไม่พืช สัตว์ วัตถุ ที่อยู่รอบบ้านเรา เมื่อมันออกดอก ออกผล ให้คุณแก่เราจะรู้อบอุ่นใจ สบายใจ
๒) "จากสัตว์" คือ สิ่งมีชีวิตที่สร้างให้เราไม่เหงา ที่มีปฏิสัมพันธ์ได้เชิงรูปธรรม เช่น แตะต้อง สัมผัสมันได้ ไม่ว่า สุนัข แมว นก วัว ควาย ม้า ช้าง ลิง นก ฯ พวกเขาล้วนสร้างความอบอุ่นให้ทั้งกายและใจด้วย
๓) "จากมนุษย์" คือ มนุษย์เป็นสัตว์ที่มีรัศมีความรู้สึกและความรู้กว้าง จึงมีนัยที่ลึกด้วย ความอบอุ่นจากมนุษย์เริ่มมาจากครอบครัว พ่อแม่ พี่น้อง ญาติๆ เพื่อน ครู คนอื่นๆ ฯ เป็นความรู้สึกทางอารมณ์ เมื่อได้ความอบอุ่นจากกันและกัน แต่อาจเลยเป็นร้อนได้ หากสร้างความอบอุ่นไม่คงที่
๔) "จากสิ่งของ" คือ เป็นสิ่งที่เราสามารถหาได้จากการขาด ๓ สิ่งข้างบน เราสามารถสร้างสรรค์สิ่งใด สิ่งหนึ่งขึ้นมาได้ ไม่ว่า ของสะสม ของขวัญ ของใช้ เครื่องมืออุปกรณ์ มือถือ คอมพ์ อาวุธ ฯ ล้วนเป็นสิ่งชดเชยได้ แต่มันก็ไม่ยั่งยืนเท่าไหร่
ความอบอุ่นมิได้มีเฉพาะความอบอุ่นทางกายเท่านั้น เรายังสามารถหาได้จากภายในใจได้ด้วย ซึ่งเกิดมาจากความรู้สึก การจินตนาการ อุดมคติ ที่อาจจะมีได้เพียงแค่ครั้งคราวหรือชั่วขณะหนึ่งเท้านั้น ซึ่งพอสรุปได้ดังนี้
๑) "ความรัก" หมายถึง ความอบอุ่นที่ได้จากความรัก ความเมตตา ความปราณี จากผู้ใหญ่หรือจากคนอื่น ซึ่งทำให้เรามีความปีติ อิ่มใจ สบายใจได้ แต่ก็อย่าให้มันกลายเป็นรักที่มีนัยแอบแฝง ทิ่งแทงใจภายหลังซะละ
๒) "การดูแล" คือ การดูแล เอาใจใส่ ในเราเป็นพิเศษ นั่นเป็นสิ่งที่สร้างความประทับใจไว้ได้ เหมือนเรากำลังอยู่ในร่มเงาของต้นไม้ใหญ่ ขณะมีแสงแดดจ้า ซึ่งก็เป็นความรู้สึกในช่วงใด ช่วงหนึ่งเท่านั้น
๓) "การต้อนรับ" คือ เป็นความรู้สึกเมื่อเราเดินทางไปที่ไหน เราจะได้รับการต้อนรับ เหมือนเป็นญาติ พี่น้อง ทำให้เรารู้สึกผ่อนคลาย และมีความรู้สึกอบอุ่นใจไปด้วย แต่เราจะรู้สึกไม่นาน หลังจากนั้นก็โรยราไป
๔) "มีกฎระเบียบ" คือ เมื่อเราอยู่ที่ไหน ที่นั่น มีกฎ ระเบียบ วินัย เป็นความเป็นระเบียบเรียบร้อยดี เราจะรู้สึกว่า ปลอดภัย คงไม่มีอาชญากรรม เกิดขึ้นกับเราได้ เมื่อทุกคนเคารพกฎหมาย สิ่งเลวร้ายคงไม่มีแน่เลย เป็นเพียงอุดมคติในใจเท่านั้น ในโลกนี้ คงหาที่ปลอดภัยยาก ความรู้สึกอบอุ่นจึงมีแค่ในใจเท่านั้น
๕) "ศาสนา" (พุทธ) คือ ความอบอุ่นที่สร้างมาจากศัทธา ความเลื่อมใส ความน้อมเอียงในการกุศล การภาวนา สร้างบุญ คุณความดี ที่จะให้เรารับรู้ถึงคำว่า สุขใจได้ แต่ความสุขใจในศาสนา ก็อาจมีนัยแอบแฝงเช่นกัน หากเราทุ่มเทโดยไม่รู้จักกำลังตน หรือขาดจุดยืนที่แท้จริง อย่างไรก็ตาม เป็นเรื่องเฉพาะตัว ที่ใครจะสามารถเข้าถึงภาวะอบอุ่นใจได้ แล้วนำพาไปสู่จุดหมายที่แท้จริงคือ "ความหลุดพ้น" นี่มิใช่ความอบอุ่น แต่เป็นการอยู่เหนือสภาวะ (สํ = ร่วม ภาวะ =ความมี ความเป็น=เป็นร่วมกัน) คือ การไม่มีภาวะใดๆ ที่มี ที่เป็น ที่ต้องการ ที่อยากได้ อีกต่อไป
๖) "ตนเอง" คือ ฐานของสรรพกิจ สรรพสิ่ง ที่ต้องอาศัยตนเป็นที่ตั้ง ที่สร้าง ที่สืบ ที่สาน ให้สิ่งนั้นๆ ดำเนินไปด้วยเจตจำนง สติ ปัญญา ทักษะ ความรู้ ความเข้าใจในสิ่งใด สิ่งหนึ่ง เพื่อให้ตนเองได้รับพลัง ความอบอุ่น ความสนใจ ความเข้าใจ ตัวเราเองนี้แหละคือ แหล่งกำเนิดคำว่า "ความอบอุ่น" เนื่องจากมีความรู้สึก ความอยาก ซึ่งเป็นเชื้อให้เราแสวงหาต่อไป หากยามเหน็บหนาว เราก็แสวงหาแสงแดด เสื้อผ้า มาสร้างพลังกาย หากท้อใจ หน่ายเหนื่อย เราก็หาคนให้กำลังใจ ให้หายเหนื่อย
ดังนั้น ความอบอุ่น มาจกหลายแหล่ง เช่น ธรรมชาติ มนุษย์ สัตว์ สิ่งของ ตัวเอง ฯ เป้าหมายของกายคือ ปกป้องกายมิให้ผิดปกติเท่านั้น ส่วนความอบอุ่นที่มีนัยด้านใจ เป็นความอบอุ่นที่เกิดจากความรู้สึกภายในใจของเราเอง เพียงเพื่อต้องการได้ที่พึ่งของใจหรือทดแทนสิ่งที่ขาดไปอยู่ตลอดเวลานั่นเอง
-----------------<>-----------------------
ความเห็น (1)
ความรัก ความผูกพัน ...ต่อผู้คน ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และสัตว์ต่างๆ ...ทำให้มีความรู้สึกอบอุ่นนะคะ