แนวคิดการพัฒนาเชิงพุทธที่แฝงในบทมงคลจักรวาลน้อย
๒๒/๑๒/๒๕๕๖
**********
แนวคิดการพัฒนาเชิงพุทธที่แฝงในบทมงคลจักรวาลน้อย
หน่วยงานองค์กรต่าง ๆ ควรให้ความสนใจและลองนำไปปรับใช้หรือบริหารงานของตนได้ตามความเหมาะสม ไม่น่าจะเกิดความยุ่งยากมากจนเกินไป
คำว่า วัฑฒก เป็นรากศัพท์ภาษาบาลี ที่เมื่อปรับมาเป็นภาษาไทยแล้วก็จะเป็น วัฒนา หรือ พัฒนา ซึ่งหมายถึง ความเจริญ หรือ ความงอกงาม นั่นเอง ทางพุทธศาสนาต้องการให้เกิดความเจริญทั้ง ๗ ด้าน หรือ ๗ วัฒน์ คือ
อายุวัฑฒโก ความเจริญอายุ อายุหมายถึง เวลาที่ดำรงชีวิตอยู่, เวลาชั่วชีวิต, ช่วงเวลานับตั้งแต่เกิดหรือมีมาจนถึงเวลาที่กล่าวถึง และ ระยะเวลาที่กำหนดไว้ ทำอย่างไรถึงจะพัฒนาชีวิตที่ดำรงอยู่นี้ ให้ถึงเกณฑ์ที่ได้กำหนดไว้อย่างมีคุณภาพ สิ่งสำคัญที่ควรพิจารณา คือ
- พันธุกรรม ให้การพัฒนารักษาผู้พิการในด้านต่าง ๆ อย่างดี และให้การพัฒนารักษาผู้ปกติอย่างดีเช่นกัน พันธุกรรมจึงสัมพันธ์กับแพทย์ สถานีอนามัยและโรงพยาบาลโดยพิจารณาที่
- การเกิด มีสวัสดิการ หรือพัฒนาการให้กับผู้เป็นมารดา บุตร ผู้ดูแลปฐมพยาบาลหรือเฝ้าไข้อย่างเหมาะสม
- การแก่ มีสวัสดกิการหรือพัฒนาการให้กับผู้งอายุ อย่างเหมาะสม
- การเจ็บ มีสวัสดิการหรือพัฒนาการให้กับผู้ที่บาดเจ็บ หรือที่ได้รับการรักษาพยาบาลอย่างเหมาะสม
- การตาย มีสวัสดิการหรือพัฒนาการให้กับผู้ตายหรือญาติของผู้ตายให้ได้รับอย่างเหมาะสม
- สิ่งแวดล้อม บางท่านเกิดในสถานที่ดี ถึงแม้จะมีนิสัยไม่ค่อยได้เรื่อง ก็ยังดีได้ไม่เลวร้ายสักเท่าไหร่ บางท่านเกิดในสิ่งแวดล้อมที่ไม่ดี ถึงแม้จะเป็นคนดีอยู่บ้าง ก็อาจทำผิดพลาดไปกับสังคมที่ไม่ดีได้ ควรให้อภัยและให้โอกาสพวกเขา และดึงเข้ามาเป็นแนวร่วมในการพัฒนาและให้ความช่วยเหลือในด้านการพัฒนาและฟื้นฟูสภาพจิตใจให้คืนกลับเป็นปกติ
- ควรพัฒนาสภาพแวดล้อมให้น่าอยู่อาศัย ปลอดจากมลพิษ สิ่งเสพติดให้โทษ และอบายมุขต่าง ๆ เช่น ถนนหนทางท่อระบายน้ำในหมู่บ้านสะอาดปราศจากสิ่งปฏิกูลและขยะมูลฝอย ประกาศให้เป็นหมู่บ้านสีขาวปลอดยาเสพติด และงานศพควรให้มีการยกเลิกการเล่นไพ่ ไฮโล เป็นต้น
- จัดอบรมและให้มีการปฏิบัติธรรม ในโอกาสวันสำคัญของชาติ แก่เยาวชน ผู้ใหญ่ และ ผู้สูงอายุ อย่างสม่ำเสมอ
ธนวัฑฒโก ความเจริญทรัพย์ ทรัพย์ หมายถึง เงินตรา, สมบัติพัสถาน, สิ่งที่มีรูปร่างและอาจไม่มีรูปร่างก็ได้ แต่มีค่าในตัวเอง เช่น มีปัญญาเป็นอริยทรัพย์
ทำอย่างไรให้ประชาชนหรือผู้ใต้บังคับบัญชา มีเงินตรา สมบัติพัสถาน สามารถใช้จ่ายอย่างพอเพียง ไม่เดือดร้อน พัฒนาตามหลักทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ ๔ (เคยเขียนไว้ใน กรอบแนวคิดการพัฒนาชนบท บันทึกที่ 438855) อันประกอบด้วย
- ขยันหาทรัพย์ หมั่นแสวงหาทรัพย์ในทางที่ถูกต้องไม่ผิดศีลธรรม พัฒนาให้เกิดการเพิ่มรายได้
- รู้จักการรักษาเก็บออมทรัพย์สินที่หาได้มาอย่างรู้ค่า ไม่สุรุ่ยสุร่าย ฟุ่มเฟือย ใช้จ่ายเกินตัว พัฒนาให้เกิดการลดรายจ่าย และมีการฝากเงิน
- รู้จักการเลือกคบคนที่เหมาะสมกับตน ไม่คบคนเลวหรือผู้นำไปในทางเสื่อมเสีย พัฒนาโดยเสริมเพิ่มปัญญาหรือมุมมองการขยายโอกาสในการทำกิน
- เลี้ยงชีวิตตามความเหมาะสมไม่ให้ฝืดเคืองหรืออัตคัดขัดสนจนเกินไป พัฒนาหรือส่งเสริมให้ความรู้ทางธรรมและเศรษฐกิจพอเพียงอย่างเหมาะสม โดยเน้นว่า “อย่าขาดสติ”
สิริวัฑฒโก ความเจริญสิริ หมายถึง ผสม, รวม, ศรี, มิ่งขวัญ หรือ มงคล ก็ได้ คือ การพัฒนาให้เกิดความสามัคคี ให้เกิดแต่สิ่งสวยงาม สิ่งดีงาม ก่อให้เกิดความสนุกสนานเป็นมงคล
- พัฒนาโดยมุ่งใช้วัฒนธรรมทางศาสนาเป็นศูนย์รวมใจให้ผู้คนหันหน้าเข้าหากัน สามัคคี ทำดีต่อกันและกัน หรือจะพัฒนาเฉพาะบุคคลก็ได้ เช่น เป็นเจ้าภาพงานการผูกข้อต่อแขน การสู่ขวัญหรือรับขวัญผู้อาวุโส ผู้บำเพ็ญประโยชน์ต่อบ้านเมือง ผู้โยกย้ายหรือคืนสู่เหย้า เป็นต้น
- พัฒนาโดยการเปิดกว้างให้เกิดการแสดงความคิดเห็น และเกิดการปรึกษาหารือกันให้มากกว่าการรวบอำนาจในกลุ่มคนเพียงไม่กี่คน โดยถือหลักปรัชญาของจีนที่ว่า “มีมิตรร้อยคนยังว่าน้อยเกินไป มีศัตรูหนึ่งคนนับว่ามากเกินไป” สร้างขวัญความรักความสามัคคีให้เกิดต่อองค์กร หน่วยงาน ชุมชนหรือหมู่บ้าน
- พัฒนาโดยมุ่งก่อให้เกิดความสนุกสนานไม่เครียด เช่น แข่งกีฬา แข่งบั้งไฟ แข่งเรือ วันเฉลิมพระชนม์พรรษา บุญประเพณีต่าง ๆ เป็นต้น
ยสวัฑฒโก ความเจริญยศ ยศ หมายถึง ความยกย่องนับถือเกียรติของคน, เกียรติคุณ หรือ เครื่องกําหนดหมายฐานะหรือชั้นของบุคคล
- พัฒนาโดยให้ขวัญกำลังใจแก่ผู้ใต้บังคับบัญชา โดยการปรับเบี้ย ปรับค่าแรง หรือให้โบนัสตามความรู้ความสามารถอย่างเหมาะสม
- พัฒนาโดยการยกย่องหรือปรับตำแหน่งในด้านต่าง ๆ แก่ลูกน้องหรือผู้ใต้บังคับบัญชา
- ยกย่องให้เกียรติผู้มีความรู้ความสามารถ อาจจะไม่เกี่ยวกับงานหลักที่ทำอยู่ เช่น ครูภูมิปัญญาชาวบ้าน ครูที่ช่วยสอนพิเศษ อาจารย์ที่ช่วยสอนพิเศษ เป็นต้น
- มอบเครื่องเชิดชูเกียรติที่หน่วยงานหรือองค์กรสร้างขึ้น ให้กับผู้ทำคุณงามความดีแก่หน่วยงานหรือสังคม เช่น อนุโมทนาบัตร วุฒิบัตร ใบประกาศเกียรติคุณ เหรียญตราสัญลักษณ์ เป็นต้น
พละวัฑฒโก ความเจริญกำลัง กำลัง หมายถึงสิ่งที่ทำให้เกิดอำนาจความเข้มแข็งหรือ มีแรง ควรให้การพัฒนาในด้าน
- สถานที่ออกกำลังกาย สวนสุขภาพ ลานกีฬา หรือส่งเสริมสนับสนุนอุปกรณ์การออกกำลังกาย อุปกรณ์กีฬาในด้านต่าง ๆ
- อาหารเพื่อสุขภาพ หลีกเลี่ยงอาหารที่มีโทษ จัดให้มีข้าวเพื่อสุขภาพ ตลาดกลางเพื่อชุมชน(ตลาดสด) หรือตลาดปลอดสารพิษ เป็นต้น
- สาธารสุข ตรวจวัดสุขภาพ ตรวจเชื้อโรคในอาหาร ตรวจลูกน้ำยุงลาย และสัตว์นำโรคต่างๆ ในหน่วยงาน และชุมชนหมู่บ้าน
วัณณวัฑฒโก ความเจริญวรรณะ วรรณะ หมายถึง ผิวพรรณ, สี, ชั้นชนหรือ หนังสือก็ได้ แนวคิดการพัฒนาก็ควรที่จะพัฒนาในด้าน
- ส่งเสริมการทำสปาหรือการนวดแบบแผนไทยและแบบผสมสมัยใหม่
- ส่งเสริมการบูรณะซ่อมแซมปรับปรุงสิ่งของวัสดุ หรือการทาสีให้สดใสใหม่อยู่เสมอ
- การให้ความเท่าเทียมกันในด้านต่าง ๆ ไม่เห็นแก่พรรคพวก แจกข้าวของก็ให้เสมอเหมือนกัน
- ส่งเสริมการศึกษาเล่าเรียนของเด็กทุกวัย พร้อมทั้งการศึกษาเพื่อสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยการเก็บรวบรวมข้อมูลหรือองค์ความรู้ต่าง ๆ ที่มีอยู่ในชุมชนหรือองค์กร อย่างเป็นระบบหรือเป็นรูปเล่มก็ได้
สุขวัฑฒโก ความเจริญสุข สุข หมายถึง ความสบายกายสบายใจสบายกายอย่างเดียวไม่สบายใจก็ไม่สุข สบายใจอย่างเดียวไม่สบายกาย ก็ไม่ชื่อว่าสุข อีกนั่นแหละ
- ความสบายกายคือ ส่งเสริมหรือพัฒนาให้เกิดการอยู่ดีกินดี ไม่อดอยาก ยากจน นั่นคือการสร้างงาน และสร้างเงินให้พอเพียงกับการใช้จ่าย ส่งเสริมเศรษฐกิจพอเพียง ไม่ให้เป็นหนี้หรือมีหนี้น้อยที่สุด เป็นนายของตนเอง ไม่ตกเป็นทาสของใครหรือสิ่งหนึ่งสิ่งใด
หน่วยงานหรือองค์กรควรให้การพัฒนาด้านต่าง ๆ ดังกล่าวมา ส่งเสริมให้ชาวประชามีที่อยู่อาศัย มีที่ทำกิน มีงานทำ มีเงินใช้ ไม่มีหนี้สินจนเกินตัวและไม่เจ็บป่วยไข้
- ความสบายใจคือ ความสงบร่มเย็น ผู้คนมีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ รักสามัคคีเป็นมิตรที่ดีต่อกัน ไม่มีความขัดแย้ง ไม่มีขโมย ไม่มีผู้ก่อการร้าย ไม่มีการปล้นฆ่าข่มขืน
หน่วยงานหรือองค์กรควรให้การพัฒนาด้านต่าง ๆ โดยสรุปคือ การสร้างความมั่นคงต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้ใต้บังคับบัญชา ลูกน้อง หรือชาวบ้าน ให้เกิดความมั่นใจ ไม่มีเรื่องราวจนเกิดการกระทบกระทั่ง ทะเลาะวิวาทเกิดขึ้นได้
แนวคิดดังกล่าวมามองจากหลักการหรือแนวคิดทางพุทธศาสนาเชิงประยุกต์จากบทที่พระให้พรแก่ชาวพุทธที่ชื่อว่า มงคลจักรวาลน้อย ประกอบกับคำนิยามหรือคำแปลความหมายจากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ มาขยายคำ หากท่านใดเห็นว่าเกิดประโยชน์จะนำไปปรับใช้บริหารองค์กร หน่วยงาน หรือชุมชน หมู่บ้าน ก็เชิญตามความสะดวก นักวิชาการหลายท่านอาจจะรู้หรือเข้าใจแล้วและมีมุมมองที่แตกต่างจากนี้ก็ไม่ว่ากัน บันทึกนี้ก็เป็นเพียงมุมมองของพี่หนานผู้เขียนคนหนึ่งเท่านั้น อาจจะไม่มีความลุ่มลึก ลึกซึ้งหรือชัดเจนสักเท่าไหร่ แต่ก็จะขอรับคำวิพากย์วิจารณ์หรือแสดงความคิดเห็นร่วมจากหลายท่านด้วยความเต็มใจและยินดียิ่ง
หากทำเป็นแผนผังที่สร้างจากโปรแกรมแนะนำ 7 Edraw Mind Map ก็จะได้ดังนี้ (กำลังทดลองใช้อาจจะยังไม่สมบูรณ์แบบ)
ขอบคุณทุกท่านที่อ่านและสนใจ
ขอบคุณโกทูโนว์
ความเห็น (4)
โอ้ โฮ เยี่ยมขอนำไปสอนเด็กหน่อยนะคะ
- ขอบคุณสมาชิกที่ให้กำลังใจทุกท่านมากครับ
- ขอบคุณอาจารย์อัญชัญ ที่ชม หากเห็นว่าเกิดประโยชน์ก็ยินดีครับ
- ขอบคุณอาจารย์หมอ ดร.เปิ้ลที่ให้กำลังใจมากครับ
ขอขอบคุณสมาชิก ครู อาจารย์ ดังต่อไปนี้มากนะครับ
 ชยพร แอคะรัจน์
|
 Dr. Ple
|
 บุษยมาศ
|
 ส.รตนภักดิ์
|
 อัญชัญ ครุฑแก้ว
|