เรื่องนี้เกิดขึ้นในประเทศญี่ปุ่น เป็นบทเรียนสำคัญของหลวงตาที่บรรลุธรรมแล้ว ชื่อ "ตันซัน" กับพระที่บวชใหม่ ชื่อ "เอกิโด้"
พระที่บวชใหม่บางองค์เป็นพระแต่เปลือก เรียกว่า “สมมติสงฆ์” ไม่ใช่สงฆ์จริง ๆ เพราะพระสงฆ์ต้องปฏิบัติธรรมจนกระทั่งบรรลุธรรมจึงจะได้เป็น “อริยสงฆ์” ซึ่งสังคมในปัจจุบันนี้เริ่มมีสมมติสงฆ์มากขึ้น
“พระอรหันต์ข้างนอกถูกหลอกเรื่อยไป แต่มองพระอรหันต์ข้างในไม่เท่าไหร่ก็เจอ ต้องหาที่ตัวเรา”
อิกิโด้เป็นพระที่บวชใหม่ พระที่บวชใหม่ ๆ ยังไม่ได้ฝึกจิตฝึกใจ บางครั้งจิตใจยังต่ำอยู่ต่ำ คนที่ใจต่ำจะคอยจับผิดคนอื่น ซึ่งอิกิโด้ก็เป็นเช่นนั้น ดูและคอยจับผิดคนอื่นเรื่อยเลย
"พระรูปนี้เป็นอย่างไร ล้างบาตรไม่สะอาด คนที่เดินดูไม่เรียบร้อย พระวัดนี้ไม่ดีสักรูปหนึ่ง"
คนที่มองคนคนอื่นไม่ดี หน้าตาก็จะแก่ เศร้าหมอง เพราะอยู่ท่ามกลางคนไม่ดีทั้งนั้นเลย ทำให้ไม่มีความสุข นั่นคือคนเพ่งโทษคนอื่น “การเพ่งโทษเขาเราเศร้าหมอง การโทษตัวเอง ทำให้ใจเราบริสุทธิ์"
เมื่อหลวงตาเห็นเข้าทราบเรื่องและเห็นเข้าท่านทรงมีเมตตา เห็นแล้วต้องช่วยเหลือ วิธีการช่วยเหลือของหลวงตาก็คือ การชวนไปธุดง “ธุดงย่างกิเลศ” คือ ทำให้ลำบากเป็นการขัดเกลา ฝึกความอดทน
โดยหลวงพ่อตั้งเงื่อนไขไว้อย่างหนึ่งว่า “ขณะที่เดินทางไปในป่านี้ถ้าเกิดเรื่องอะไรห้ามพูด ไม่ให้พูดโดยเด็ดขาด" ให้เดินไปเรื่อย ๆ
ครั้งพอเมื่อเดินไปสักระยะ พอไปถึงมีทานน้ำในไหลเย็น ก็ได้พบกับผู้หญิงคนหนึ่งแต่งกิโมโนยืนร้องไห้อยู่กลางแม่น้ำ หลวงพ่อตังซันเห็นอย่างนั้นจึงเอาจีวรมัดเข้า แล้วก็เดินลงไปแม่น้ำ ลงไปทำยังไงอุ้มผู้หญิง แล้วก็ยกวางลงบนฝั่ง
อิกิโด้เห็นอย่างนั้นแล้วทำไงล่ะ เพราะจิตใจต่ำ มือถือสากปากถือศีล อิกิโด้จึงคิดในใจว่า “เป็นหลวงตาที่อายุมากแล้ว เป็นเพราะปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ทำไมปฏิบัติอย่างนี้ อุ้มผู้หญิงได้ยังไง”
หลวงตาวางเสร็จก็เดินยิ้มไป อิกิโด้ก็เดินตามหลัง ในใจก็คิดอยู่ตลอดแต่ก็ด้วยกฎของการห้ามทำให้เกิดความอึดอัด “หลวงตาอุ้มผู้หญิง หลวงตาอุ้มผู้หญิง” คิดตลอดทาง
พอตกกลางคืน ครั้นเมื่อหลวงตาก็เดินจงกลม เดินไปเดินมาจนกระทั่งตกดึก ประมาณก็ได้สองยามหลวงตาก็เข้าจำวัด
อิกิโด้ก็เดินจงกลมเหมือนกัน แต่ในขณะที่เดินจงกลมอยู่นั้น ในใจและหัวสมองก็ยังเห็นภาพหลวงตาอุ้มผู้หญิงตลอด
ทำให้ไม่มีสมาธิ
พอนอนก็นอนไม่หลับ
เมื่อนอนไม่หลับก็ทนไม่ไหว
จากนั้นอิกิโด้ก็เลยไปปลุกหลวงตา เรียกหลวงตาตื่นขึ้นมา
เรานอนหลับไปแล้วปลุกทำไมอีก
หลับได้อย่างไงหลวงตา
อ้าวทำไมหลับไม่ได้ล่ะ
ก็เมื่อเช้าหลวงตาอุ้มผู้หญิง หลวงตาทำผิด
จากนั้นหลวงตาจึงบอกว่า
“หยุดนะ ข้าอุ้ม ข้าก็วางแล้ว แต่แกน่ะอุ้มมาถึงที่นี่” นิทานจบ
เท่าที่เคยฟังมาเรื่องนี้มาจากทางนิกายเซน นะครับ ในทำนองว่า สนใจแค่ผลที่ได้รับ แนวเรื่องคล้ายๆ แต่เป็นพระหนุ่ม2รูป พอตกเย็น พระที่ไม่ได้เข้าไปช่วยถามพระที่อุ้ม พระที่อุ้มตอบกลับไปว่า วางสตรีนางนั้นไว้ตรงนั้นแล้วนิ