มาอู้กำเมืองกั๋นดีกว่า (ต๋อนจบ)
๒๐/๑๐/๒๕๕๖
*********
มาอู้กำเมืองกั๋นดีกว่า๑๑
บันทึกนี้ จักเพิ่มเติม คำเมือง ที่ยังหลงเหลืออยู่อีกจำนวนหนึ่ง ดังต่อไปนี้
คำวิเศษณ์ และคำอื่น ๆ
ก็ = เกาะ / ก่อ
“เกาะเมื่อตะวา สาวจวนแก้วไปขุดปู๋ โต้งฮิมห้วยผียู้ ขุ้ดได้ ๓ ฮู จั๊กแก้วไปกอด”(จากเนื้อเพลง)
เช่น = เจ้น / เจ่น
“ฮู้เจ่น เห็นจาติ กั๋นดี กับพวกผีพายหมู่หนี้”
ถึง = เถิง
“ปู่หนาน...มาเถิงไหนแล้ว...ใก้เถิงบ้านเฮาแล้วฮยัง?”
ไม่ / ไม่ใช่ = เบาะ,บ่อ / บ่อใจ่ /บะใจ๊
“ไผว่าเลือกตั้งวันตี่ ๙ ตุลา บ่อใจ่ดุ วันตี่ ๑๙ แต้ ๆ”
นะ = เน้อ / เน่อ / เหลาะ
“กึ๊ดเติงหาขนาดเหลาะ” / “เป๋นอ่วงน๊องหล้าบางระกำขนาดเลยเน่อ...น่ามท่วมกู้ปี๋”
เป็น = เป๋น
“เป๋นป้อเป๋นแม่ เบาะหู้จักฮับผิดชอบลูกเต้า ป่อยหื้อกิ๋นม่าขายม่ากั๋นเต๋มบ้านเต๋มเมือง”
ร่ม หมายถึง ร่มเงา = ฮ่ม,ห้ม / ฮ่มไม๊
“ได้เวลาพักเตี่ยงแล้วเน้อ...แม่มึง(น้อง)เอาห่อเข้าไปตี่ฮ่มไม่ปุ้นเลย”
ร่ม หมายถึง ร่มกันแดด-กันฝน = จ๊อง
“เถิงฝนมันจะบ่อต๊กแล้วเกาะต๋าม...แต่จ๊องกะยังใจ๊กั๋นแดดได้อยู่หลุ”
ใหญ่ = หลวง / ใหญ่แต๊ / อ้วนหลุอ้วนลุ่ย
“ประวัติหมู่บ้านเล่าไว้ว่า ป้อใหญ่มาหลวงนำสร้างฝาย...หลวง หมายถึง เปิ้นมีหุ่นฮั่งสูงใหญ่บึกบึนกว่าคนธรรมดาทั่วไป”
เหนียว = ตั๋ง / จิ๊ / ขาง
“ป้อเลี้ยงโส นอกจากจะเป๋นคนมี(รวย)แล้ว...เปิ้นยังขี้จิ๊โตยเน้อ”
ทุกคน = กุ๊คน / จุ๊ผู้จุ๊คน
“บะเด่วได้มีมูละศรัทธาบ้านแพะจุ๊ผู้จุ๊คนจุ๊ใหญ่น้อยญิงจาย ได้ตกแต่งแป๋งพ้อมน้อมนำมายัง ก๋องกั๋ณฑ์ธรรมมาถวายหมายตานวัดบ้านเฮา...”
แบบนี้ อย่างนี้ = จะอี้ๆ/ จ๊ะอี้ๆ
“ฮยะจ๊ะอี้...มันจะถูกเกาะเหลาะเหนี่ย...จ้วยผ่อพ่องดู้?”
แบบนั้น อย่างนั้น = จะอั้นๆ / จ๊ะอั้น ๆ
“ฮยะจ๊ะอั้น..มันเบาะถูกดอก...หื้อดีต้องใส่ตังลุ่มขึ้นไปตังบน..มันถึงจะถูก”
อย่างไร อย่างนั้น = เหไหน เหนั้น
“ฮยะจ๊ะใดได้...บ้านเมืองตึงวันนี่..เบาะเหมือนตะก่อนแล้วหลุ...เหไหนก็เหนั้นหละเนาะ”
เรือน = เฮือน, เฮียน / บ้าน
“คนบ้านเฮาบะเด่ว...ซอบแป๋งเฮียนต่ำเบาะมี๋ปื้นเฮือนสูงเหมือนตะก่อนแหล้วเหนาะ”
โรงเรียน = โฮงเฮียน / โลงเลียน
“หละอ่อนบะไปโฮงเฮียน...หู้สึกมันเงียบเหงาจ๊ะใดบอกเบาะถูกเหนาะ”
อิฐแดง = บ่าดินกี่ / หมะดินกี่
“ตะก่อนบ้านแสนขันเขามีโฮงปั้นบะดินกี่...บ้านเฮาบะเด่วมีโฮงปั้นอิฐประสานแล้วเหลาะ”
คำเล่าลือ = กำเขาว่า
“ไอ้ฮยินเขาว่า..ปู่หนานพวมจะลง ส.อบต.อี้...แต๊กะว่าเล่นหนะหา”
คำนินทา = กำเล่าขวัญ
“เขาเล่าขวัญกั๋นไปทั่วบ้านว่า...ส.อบต.หมู่เจ๊ด มีแต่คนขี้จิ๊อี้ก่า”
ปฏิทิน = ปะติทิน(คำเดิม ปั๊กกะตืน คำนี้ที่หมู่บ้านไม่นิยมใช้กันแล้ว)
เกี่ยวกับ สี
ลักษณะของคนอ้วนล่ำผิวดำ = ดำคึลึ
“ผ่อปู่อะนั้นด๊อ...ตั๋วมันดำคึลึไว้หนะ”
ลักษณะฝูงนกฝูงกาที่อยู่เป็นหมู่ใหญ่ = ดำผึด/ ดำผืด
“ผ่อเก๊าไม้ต้นนั้นดุ...ก๋าเกาะเต๋มดำผึดไปหม๊ดเลย”
ลักษณะดำสลัวอยู่ในความมืด = ดำคุมมุม /ดำกุมงุม
“ตะคืนกั้นแฮยงผ่อขะฮัวะ(รั้วบ้าน)หั๋นเสาดำกุมงุม...กะนึกว่าคนอยู่หั้นหน่ะ...ตี่แต้เบาะใจ้สักกำ”
ลักษณะสีผิวดำของเด็กเล็ก = ดำขี้ตี้
“สีผิวอี่น๊องบิ๋มดำขี้ตี้...ปอผ่อหาตี่ขาวเบาะมีเลยเหนาะ”
ลักษณะดำมาก ๆ ทั่ว ๆ ไป = ดำผึดำผืด
“คนตี่เขาปากั๋นไปประท้วงสนามหลวงผ่านสื่อทีวี...หันหัวดำผึดำผืดเต๋มไปหม๊ดเลยเหนาะ”
ลักษณะผิวดำสวยคมขำ = ดำมอย
“โอ่...อี่น้องหนูนา...เปิ้นเป๋นคนดำมอย...ผ่อแหล้วเกาะงามเหม๊าะ...มีเสน่ห์แต้ว่าเหนาะ”
ลักษณะแดงอร่าม = แดงฮ่าม
“หันหมู่เสี้ยแดงตี่กำเกิบตบฟังปราศัยเต๋มลานพระบรมรูป...แดงฮ่ามไปหม๊ดเลยเหนาะ”
ลักษณะแดงจัดมาก = แดงจึ่งคึ่ง(แดงเข้มทั้งตัว)
“ปู่หนานเวท...เบาะหันเปิ้นใส่เสี้ยแดงสักเตื่อ...วันนี้ใส่สีแดงจึ่งคึ่งไว้หนะ”
ลักษณะเหลืองอร่าม = เหลืองฮ่าม
“พระวิหารวัดหนี้...ตาสีเหลืองฮ่ามไว้หนะ...แต่มันกะเปิงตี่เป๋นของวัดเหนาะ”
ลักษณะเหลืองสดใส = เหลืองอ๋อย
“ช่วงสงกร๋านต์นี่ เปิงดีหน้อยหนึ่งก้า...ตี่หันคนใส่เสื้อเหลียงอ๋อยกันหลายหยะ”
ลักษณะเขียวแก่ = เขียวอุ้มฮุ่ม / เขียวอุ้มตุ้ม
“แหม่...ดอยลูกหนี้ยังเขียวอุ้มฮุ่มอยู่หนะเหนาะ...ป่างามแต้งามว่า”
ลักษณะเขียวจัดมาก = เขวปึ้ด
“หยังมาเอาสีเขวแก่มาประดับเอาแต้เอาว่า...ผ่อเขวปึ้ดไปหมด...มันมืดหน่ะหนา”
ลักษณะขาวนวล= ขาวจั๊วะ (สีผิว)
“อี่น๊องแตงโมนี่...ผิวเปิ้นงามเหนาะ...ขาวจ๊วะไว้หนะ”
ลักษณะขาวมาก ๆ = ขาวโจ๊ะโฟ้ะ (สีผิว)
“ผ่อสาวญี่ปุ่นคนนั้นด่อ...ขาวโจ๊ะโฟ้ะไว้หน่า”
มองไปทางไหนก็ขาวไปหมด = ขาวแต้ขาวว่า(สีผิว)
(ลักษณะการใช้คล้ายตัวอย่างด้านบนทั้งสองกรณี)
ลักษณะสีขาวซีด = เปิดเจ้อะเหอะ (สีผิวขาดเลือด)
“ฮย่าอะหนี้...ต๋ายฮย้อนปาดค่อแขนตั๋วเก่า...หน้าเปิดเจ้อะเหอะไว้หนะ”
ลักษณะหม่นมัวหรือเทาอ่อน = หม่นโซ่โห้ (สิ่งของ)
“บ่อได้โถบ้าน ๓ วัน ผ่อก๋างเติ๋นหม่นโซ่โห้...แม่นแต่ขี้ฝุ่นเต๋มไปหม๊ด”
(ไม่ได้ถูบ้าน ๓ วัน มองดูพื้นกระดานบนบ้านหม่นมัว...มีแต่ขี้ฝุ่นเต็มไปหมด)
ลักษณะหม่นสกปรกหรือสีเทาแก่ = หม่นโซ้กโป้ก/ หม่นโซกโต้ก (สิ่งของ)
“บ้านไม่สักเคลือบเงา...กันเฮาเบาะได้อยู่สักสามติ๊ด...ก๋างเฮียนมันกะหม่นโซกโต้กอั้นหนะก่า”
ลักษณะดูเก่าหรือซีด ไม่มีสีสัน = หมองซ้อนต๊อน (สิ่งของ)
“บ้านไม่โบลานหลังหน้อยข้างวัดหั้น...ของไผเหลาะ...เบาะหันมีไผอยู่...หมองซ้อนต๊อน น่ากั๋วเอาแต้เอาว่าหนะ”
ลักษณะใบหน้าบวมหมองคล้ำ ไม่สดใส = เส้าตึมตื้อ / เส้าอืดถืด / เส้าอืดตืด
“ผ่อศพฮย่าอะนั้นตะวา...หันหน้าเปิ่นเส้าอืดตืด...ตั๋วกะบวมปองเต๋มโลงเลยเลาะ”
ลักษณะสีผิวสดใสแบบอาบน้ำเสร็จใหม่ ๆ = ใสอ้อดหล้อด / ใสอ้อดต๊อด
“ผ่อสาวน้อยคนตี่โฆดษะณาสบู่นั้นเดาะ...ใสอ้อดต๊อด...น่าฮักปอดโทะ”
แสง - เสียง
มืดสนิทมองอะไรไม่เห็น = มืดตึดตื๋อ
“วันนี่...เป๋นคืนแฮม ๑๕ ค่ำ...ปอฝนต๊ก...ไฟดับแหมกำ...มืดตึดตื๋อ...ผ่อหยังจ่นเบาะหัน”
มืดสลัว ๆ = มืดสะลุ่ม / สะลุ่มสุ้มซิ้ม /หมะลุ่มสุ้มซิ้ม
“หน้าหนาว...สักหกโมง...มันกะหมะลุ่มสุ้มซิ้มแล้วเหลาะ”
มืดยังพอจำหน้ากันได้ = ปอลาง ๆ
“คืนแฮม ๓ ค่ำ...ต๋อนตี่เดือนขึ้นใหม่ ๆ หันหน้ากั๋นปอลาง ๆ ...ถ้าอยู่กั๋นกั้บสาวสองคน...บนห้างโต้ง...ถ้าจะเหน็ดขนาดเหนาะ”
สว่างลาง ๆ เลือน ๆ = แจ้งสุมหมุสุมหมุย
“ตะเจ้าตีห้าเกิ่ง...แจ้งสุมหมุสุมหมุ่ยเนี่ย...น้องเมียปาลูกปาเมียมาฮ้องหน้าบ้าน...บอกว่าจะไปห้านยางหละเน่อ”
สว่างจ้า = แจ้งฮ่าม / แจ้งห่าม
“ปอแจ้งห่ามแล้วหนะ...หมู่สูยังเบาะปากั๋นลุกเตื่อ...จะนอนกิ๋นบ้านกิ๋นเมืองกั๋นกะ”
สว่างโร่เห็นได้ชัด = แจ้งลึ้ง
“ปี่...ขวายละ...แจ้งลึ้งเล่าหนะ...ฮยังเบาะไปร้านขายของเตื่อก้ะ?”
สว่างปลอดโปร่งโล่งใจไม่มีอุปสรรค = แจ้งดีขวายงาม
“เจ้านี่...แจ้งดีขวายงาม...หมู่เฮามาปากั๋นไปแห่ขบวนตักบาตรเทโวกั๋นหน่อ”
เงียบกริบ = ดั้กปิ้ง
“บนดอยวันนี่...เบาะได้งินเสียงนกเสียงหนูหยังเลย...ดักปิ้งเอาแต้เอาว่าหนะ”
เงียบเชียบ = ดั้กปิ้งเย็นวอย
“คืนนี่...มันเป๋นจะใดหึ...ดักปิ้งเย็นวอยแต้ว่า...ก๋างดอยแต๊ ๆ เสียงหมากะเบาะได้งินเห่าเลย...แปลกแต้หนา”
ไม่ได้ข่าวคราว = ดั้กแส้ป / หายแส้ป
“ลูกบ่าวลุงหวิง...ไปฮยะก๋านอยู่กุ๋งเทพ ๕ ปี๋เลาะ...ดักแส้ป...เบาะส่งข่าวคาวอะหยังมาตังบ้านเลย...กะว่ามันจะต๋ายเหี่ยเหียละกะ”
เงียบงันไม่ได้ยินเสียงอะไรแม้เสียงสัตว์ = ดั้กจี้หลี้ / เงียบจี้หลี้
“คืนนี่...หยังมาเงียบจี้หลี้ไว้หึ...แมงหมะหลี้ จี้กุ่ง กะเบาะได้งินเสียงห้องเลยเหนาะ”
เสียงดังก้องไปทั่วเสียงเหมือนคุยกันในงาน = นันทึดทึด / นันกั๋นแต้ว่า
“แหม่...ฟังหมู่แม่คัวหมู่นั้นด้อ...นันกั๋นเอาแต้เอาว่า...ฟังเต๊ด(เทศน์)จ๋นปอเบาะหู้เรื่องหนะ”
ความเห็น (12)
กำเขาว่า กำเขาอู้ ก็จ๊ะอั่นจ๊ะอั่น ถ้าจ๊ะดีก็ต้องฝึกอู้ๆกำเมืองกั๋๊นนะเจ้า จะอี๋ๆ
ขอบคุณ
ขอบคุณครับ ภาษาเหนือเป็นภาษาแห่งเสียงดนตรีที่ไพเราะมากครับ
ตามมาขอบคุณต่อค่ะ
พรุ่งนี้เพื่อนคนเมืองเชียงใหม่จะมาหา จะให้เขาอ่าน
อาจมีโปรเจ็คดำเมืองเปรียบเทียบเกิดขึ้น แล้วจะเลียนให้ทราบเจ้า
ขอบคุณค่ะ ...อ่านเถิงจบละ
ขอบคุณครู อาจารย์ สมาชิกในบ้านโกทูโนว์ทุกท่านที่ให้กำลังใจและร่วมแสดงความคิดเห็นมากครับผม
 ชยพร แอคะรัจน์
|
 krutoiting
|
 Joy
|
 ทิมดาบ
|
 บุษยมาศ
|
 คุณมะเดื่อ
|
 ดร. พจนา แย้มนัยนา
|
จะขอเอาไปใช้ สงวนลิขสิทธื์ หรือเปล่าคะ
ขอขอบคุณอ.อัญชัญอีกท่านที่ติดตามอ่านมากนะครับ...ถ้าเห็นว่าเกิดประโยชน์และขอแล้วก็นำไปใช้ได้ครับอาจารย์...ขอบคุณที่ให้เกิยรติมากครับ
-สวัสดีครับ
-ชอบๆ "ดั้กจี้ลี้"
-กำเมืองเฮาดี....มีฮื้อได้ศึกษา..
-ขอบคุณครับ
แวะมาอ่านบันทึกของพี่แล้วทำให้ผมหวนคิดถึงยามที่ร่ำเรียน ณ มอชอ ครับผม ขอบคุณมากๆครับผม
ขอขอบคุณอาจารย์ Dr.Pop มากครับที่แวะมาอ่านและให้กำลังใจหลาย ๆ บันทึก เคยมีเพื่อนเรียนที่จบมอชอมาเหมือนกันครับ เธอเรียนเก่งมาก บัณฑิตมอชอมีคุณภาพทุกคนครับ
ขอขอบคุณอีกหลายๆ ท่านที่เข้ามาอ่านและให้กำลังใจทีหลังที่ไม่ได้เอ่ยนามด้วยนะครับ