จะนำ PRA มาใช้ใน PAR ให้แยบยลได้อย่างไร

          การนำ PRA มาใช้ใน PAR จะทำให้แยบยลอย่างไร เป็นคำถามที่ผมจะต้องหาคำตอบให้เร็ว เพราะในขณะนี้ที่ชุมชนเกาะเรียน เริ่มเดินหน้า (ตามโครงการไตรภาคีร่วมพัฒนาสุขภาพชุมชน) จนชนิดที่ผมก็ตามไปเห็นก้าวไปแล้วทุกที (จริง ๆ นะดีแล้ว) ซึ่งข้อนี้เป็นความตระหนักในฐานะนักวิจัยคนนอก กลัวจะไปขัดขวางขบวนการ PRA  ของเขาโดยไม่ตั้งใจเข้าเท่านั้น
          แล้ว PRA  และ PAR คืออะไร? ตอบว่า (ถามเอง ตอบเองฮา...) PRA : Participation Rual Appraisal ส่วน PAR: Participatory Action Research
          สำหรับ PAR ในโครงการไตรภาคีร่วมพัฒนาสุขภาพชุมชน เป็น Participatory Action Research & Development มากกว่าเพราะพ่วงด้วยการพัฒนาเข้าไปด้วย ไม่ใช่เป็นแต่เพียงการวิจัยเชิงปฏิบัติการที่ให้ชาวบ้านเข้ามามีส่วนร่วมในการวิจัยเท่านั้น แต่เป็นการส่งเสริมสนับสนุนให้ชาวบ้าน หรือพื้นที่มีความเข้มแข็ง พร้อมที่จะแก้ปัญหาและพัฒนาตนเอง โดยการลงมือทำปฏิบัติจริง อีกทั้งยังสร้างเครือข่ายออกไปนอกชุมชน โดยให้ชุมชนเดินออกไปได้อย่างมั่นใจ และสง่าผ่าเผยด้วย (มีเกียรติ) เพื่อการประสาน เชื่อมต่อ และสนับสนุนส่งเสริมซึ่งกันและกัน (ตาม Model ที่ “ไตรภาคีร่วมพัฒนา" ยุทธศาสตร์การพัฒนาสุขภาพชุมชน
          แต่ในกระบวนการ PAR ตามแบบของ ไตรภาคีร่วมพัฒนาสุขภาพชุมชนนั้น โดยเฉพาะที่เกิดขึ้นในชุมชนเกาะเรียนขณะนี้ ได้เกิดสิ่งหนึ่งขึ้นที่เรียกว่า การศึกษาวิเคราะห์ชุมชนอย่างมีส่วนร่วม ซึ่งนั่นก็หมายถึง PRA  อย่างเช่นกรณี เรียนสวนร่วม หรือจะมีอีกหลายกรณีที่จะตามมา รวมถึงที่กำลังจะเกิดขึ้น ณ ชุมชนปากพะยูน ชุมชนลานช้าง ส่วนกรณีชุมชนลำกะนั้นได้ก้าวข้ามขั้นตอน PRA  ไปเสียแล้วอย่างน่าเสียดาย (ยังทบทวนอยู่ว่าจะเดินกลับมาใหม่อีกครั้งได้หรือไม่ ซึ่งอาจจะเกิดรูปแบบใหม่ขึ้นก็ได้) ฉะนั้น การนำ PRA  มาใช้ใน PAR จึงเป็นสิ่งที่ต้องทบทวน (และจะมาว่าถึงในตอนต่อไปอีกครั้ง)