พฤติกรรมเกิดจากการเรียนรู้

พฤติกรรมเกิดขึ้นได้อย่างไร

นักจิตวิทยากลุ่มพฤติกรรมนิยม มีความเชื่อว่าพฤติกรรมส่วนใหญ่ของคนเรานั้นเกิดจากการเรียนรู้  โดยที่มนุษย์เราอาจจะเรียนรู้ได้ในสามลักษณะด้วยกันคือ

1. การเรียนรู้อันเนื่องมาจากสิ่งเร้า   การเรียนรู้เช่นนี้มักจะเกิดขึ้นจากการเรียนรู้ของพฤติกรรมที่บุคคลไม่สามารถควบคุมได้เช่น  ความกลัว  ความวิตกกังวล  เป็นต้น  ซึ่งเป็นการเรียนรู้เนื่องมาจากสิ่งเร้านั้นเองเช่น  เวลาใกล้สอบ(สิ่งเร้า)  ทำให้เกิดความวิตกกังวลกลัวว่าจะสอบไม่ได้เป็นต้น  หรือเห็นอาหารที่ชอบ(สิ่งเร้า)  และทำให้เกิดน้ำลายไหล  พฤติกรรมดังกล่าวนี้ยากแก่การควบคุมเพราะเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติแต่ถ้าบุคคลรู้ก่อนว่าเป็นเพราะว่าสิ่งเร้าใดก็อาจจะสามารถแก้ปัญหาของสิ่งเร้านั้นได้โดยอาจที่จะตัดความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งเร้านั้นกับพฤติกรรมการตอบสนองเสีย  การตอบสนองที่ไม่สามารถควบคุมได้ก็จะไม่เกิดขึ้น
2. การเรียนรู้ในลักษณะที่สองคือ  การเรียนรู้จากเงื่อนไขผลกรรม  นั่นคือพฤติกรรมใดที่บุคคลกระทำในสังคม  ผลกรรมที่ตามมาจะเป็นตัวกำหนดการเกิดขึ้นหรือการไม่เกิดขึ้นของพฤติกรรมนั้นอีกในสภาพที่คล้ายคลึงกัน  ซึ่งผลกรรมที่ทำให้พฤติกรรมนั้นเกิดขึ้นซ้ำอีกในสภาพที่คล้ายคลึงกันเรียกว่าตัวเสริมแรง  และผลกรรมที่ไม่ทำให้พฤติกรรมนั้นเกิดขึ้นอีกเรียกว่า  การลงโทษเช่น  การที่เด็กทำการบ้านส่งครูตรงเวลาแล้วครูชมเด็ก  เป็นการให้ผลกรรมต่อพฤติกรรมการส่งงานตรงเวลา  ผลปรากฎว่าเด็กส่งงานตรงเวลาตลอดมา  แสดงว่าการชมคือการให้การเสริมแรงนั่นเอง  ในขณะเดียวกันถ้าเด็กกระทำผิดกฎของโรงเรียนแล้วครูตี  เด็กไม่กระทำผิดระเบียบอีกเลย  การตีเด็กก็ถือว่าเป็นการลงโทษ  ซึ่งเงื่อนไขการเสริมแรงจะต้องให้สิ่งที่เด็กชอบแล้วพฤติกรรมเพิ่มขึ้นและเงื่อนไขการลงโทษเป็นการให้สิ่งที่เด็กไม่ชอบแล้วพฤติกรรมถูกระงับลง นอกจากนี้ยังมีผลกรรมอีกชนิดหนึ่งเรียนว่าการหยุดยั้ง  เป็นการยุติการให้การเสริมแรงต่อพฤติกรรมที่เคยได้รับการเสริมแรงมาแล้ว  เช่น  การที่เด็กทำตัวเป็นตัวตลกในชั้นเรียนแล้วเพื่อนชอบใจ  ถ้าต่อมาเด็กทำตัวตลกอีกแล้วเพื่อนไม่สนใจแสดงว่าเพื่อนได้ใช้การหยุดยั้งแล้ว  การหยุดยั้งนั้นถ้าใช้อย่างเหมาะสมจะทำให้พฤติกรรมที่ถูกหยุดยั้งนั้นลดลง
3. การเรียนรู้ในลักษณะสุดท้ายคือ  การเรียนรู้โดยผ่านตัวแบบ  เป็นการเรียนรู้ที่บุคคลสังเกตจากพฤติกรรมของตัวแบบ  ซึ่งอาจเป็นบุคคลที่มีชื่อเสียง ครู  ผู้ปกครองหรือแม้แต่เพื่อนๆ ก็ตาม  โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเห็นตัวแบบแสดงพฤติกรรมบ้างอย่างแล้วได้รับการเสริมแรง  แนวโน้มที่จะลอกเลียนแบบพฤติกรรมของตัวแบบนั้นจะมีสูงในขณะเดียวกันถ้าตัวแบบแสดงพฤติกรรมบางอย่างแล้วได้รับการลงโทษจะเห็นได้ว่า  บุคคลจะไม่เลียนแบบพฤติกรรมนั้น  หลักการเรียนรู้โดยผ่านตัวแบบนี้ได้นำมาใช้กันอย่างมากมายในสังคมของเรา  ดังจะเห็นได้จากในรายการโทรทัศน์ที่มีการจัดรายการเราไม่ทำผิดกฎจราจร  ตาวิเศษ  การป้องกันเอดส์  การเลิกสูบบุหรี่ เป็นต้น

[Dr. Ple]

 

พฤติกรรมเกิดจากการเรียนรู้ ..... นำมาใช้เกิดประโยชน์ นะคะ