มหาวิทยาลัยวิจัย : 4. ตั้งคำถาม (3) ภาพใหญ่ของมหาวิทยาลัยวิจัย (2)
ต่อจากตอนที่แล้ว ซึ่งเน้นเรื่องบุคลากร ตอนนี้จะเน้นเรื่องเงิน
(๖) งบประมาณรายได้ และค่าใช้จ่าย เป็นอย่างไร
- กำปั้นทุบดินครับ มหาวิทยาลัยวิจัยก็ต้องมีรายได้ส่วนใหญ่มาจากการทำงานวิจัย เราก็จะถึงบางอ้อทันทีว่าถ้าในประเทศสารขัณฑ์เขาไม่นิยมลงทุนวิจัยกัน ไม่ว่ารัฐบาลหรือเอกชน ถ้ารัฐบาลจะลงทุนวิจัยบ้างเขาก็เอาไว้เป็นเงินวิจัยเอื้ออาทร หรือเงินวิจัยประชานิยม จะมีมหาวิทยาลัยวิจัยเกิดขึ้นได้ไหม เห็นไหมครับ ว่ามหาวิทยาลัยวิจัยมันไม่ได้ลอยมาจากอากาศ หรือเกิดจากรูไม้ไผ่ มันต้องมีสภาพสังคมที่เอื้อ มหาวิทยาลัยวิจัย (ที่แท้จริง ไม่ใช่แบบหลอกๆ) จึงจะเกิดขึ้นได้
- รายรับกับรายจ่ายด้านการวิจัยเป็นอย่างไร
มหาวิทยาลัยต้องลงทุน หรือควักกระเป๋า ส่งเสริมความเข้มแข็งของการวิจัย เพื่อเอาความเข้มแข็งนั้นไปแข่งขันดูดทุนวิจัยเข้ามา เมื่อประมาณ ๑๕ ปีมาแล้ว ผมไปเยี่ยมมหาวิทยาลัยโอไฮโอ สเตท ที่ ศ. ดร. นงนุช อินปันบุตร เป็นอาจารย์อยู่ ผมขอไปคุยกับรองอธิการบดีฝ่ายวิจัย และไปถามเขาว่านโยบายวิจัยของ OSU คืออะไร เขาบอกว่ามีประโยคเดียว "We spend one dollar to get ten." ที่จริงเขามีนโยบายอื่นๆ อีก แต่ประโยคนี้บอกวิธีคิดของเขา เขาเอาตัวเลขให้ดู แต่ละปีเขาลงทุนส่งเสริมความเข้มแข็งของการวิจัย ๒๐ ล้านดอลล่าร์ และได้รับทุนวิจัยจากแหล่งต่างๆ รวม กว่า ๒๐๐ ล้านดอลล่าร์ ถ้าสัดส่วนเป็นเช่นนี้หรือดีกว่าก็เป็นดัชนีเอาไปอวด University Board ได้ว่าผู้บริหารมีฝีมือ
- มีทรัพย์สินทางปัญญา (Intellectual Property - IP), และรายจ่าย - รายรับ ด้านทรัพย์สินทางปัญญา เป็นอย่างไร รายรับจะได้จากการอนุญาตให้ใช้ทรัพย์สินทางปัญญา (royalty) หรือได้จากกำไรที่เกิดจากการลงทุนทำธุรกิจจากทรัพย์สินทางปัญญานั้น
มหาวิทยาลัยวิจัยต้องทำมาหากินอยู่กับการวิจัยและผลการวิจัย ผลของการวิจัยเป็น IP มหาวิทยาลัยวิจัยต้องมีความสามารถในการเอา IP ไปทำให้เกิดเป็นรายได้ ต้องมีโครงสร้างองค์กร และมีขีดความสามารถด้านการจัดการในเรื่องนี้
มหาวิทยาลัยไทยที่ต้องการเป็นมหาวิทยาลัยวิจัยต้องทำความเข้าใจเรื่องนี้และมุ่งมั่นสร้างระบบ สร้างความเข้มแข็งในเรื่องนี้ เมื่อวันที่ ๑๖ สค. ๔๙ ศ. ดร. อมเรศ ภูมิรัตน ได้นำเสนอเรื่องนี้ต่อสภามหาวิทยาลัยมหิดล ผมมีความเห็นว่าท่านเป็นผู้ที่รู้เรื่องนี้ดีที่สุดคนหนึ่งของเมืองไทย จากการนำเสนอนั้น พบว่า MIT ซึ่งเก่งที่สุดในเรื่องนี้ มีรายได้จาก IP เพียง ๒% ของรายได้ทั้งหมด ผมถึงบางอ้อทันทีว่าการทำงานเรื่อง IP ไม่ใช่แค่หวังผลเป็นเงิน แต่หวังผลเป็น networking กับสังคม เรื่องนี้มันลึก ผมไม่รับรองว่าผมตีความถูกต้อง
- มีเงิน endowment สำหรับดึงดูดอาจารย์นักวิจัยขั้นยอด ให้ได้ทั้งเงิน ทั้งกล่อง มีตำแหน่ง Distinguished Professor (หรือ Chair Professor) ที่มีเงินตอบแทนพิเศษให้ด้วย ถามว่ามีมากแค่ไหน
- มีเงินสำหรับเอามาเป็นทุนเรียนเด่น (scholarship) ดึงดูดนักศึกษาสมองดีระดับอัจฉริยะเข้ามาเรียนเพื่อเป็นตัวกระตุ้นอาจารย์ กระตุ้นการวิจัย กระตุ้นความคึกคักทางวิชาการ และสำหรับให้มีศิษย์เก่าที่มีชื่อเสียง สามารถบริจาคเงินช่วยสนับสนุน "สถาบันแม่" ได้ใน ๒๐ - ๓๐ ปีข้างหน้า เรื่องนี้ก็จะโยงไปสู่การแย่งนักศึกษา การจัดระบบที่ใช้อัจฉริยภาพของนักศึกษา และระบบที่ "อดทน" ต่อความบ๊อง (ถ้ามีติดมา) ของนักศึกษาอัจฉริยะ
ตอนต่อไปจะว่าด้วยเรื่องนักศึกษา
วิจารณ์ พานิช
๒๗ สค. ๔๙
เรื่องเงินๆ ทองๆ ผมไม่ค่อยถนัด เขียนได้แค่นี้
