มวยโบราณโคราช (๑)


จากอดีต ถึง ปัจจุบัน..วันนี้ มวยโคราช ยังคงมีผู้สืบทอดที่เข้มแข็ง..

            มวยไทยโคราช มีประวัติความเป็นมาตั้งแต่สมัยอยุธยา จนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ เพราะชาวไทยมีการฝึกการต่อสู้ด้วยอาวุธสั้นประกอบกับศิลปะมวยไทย โดยมีเป้าหมายในการปกป้องประเทศชาติ อีกทั้งโคราชเป็นเมืองหน้าด่านชั้นเอกที่ต้องทำการรบกับผู้รุกรานอยู่เสมอ จึงทำให้ชาวโคราชมีความเป็นนักสู้โดยสายเลือดมาหลายชั่วอายุคน เมื่อบ้านเมืองสงบ มวยไทยจึงพัฒนามาเป็นศิลปะวัฒนธรรมทางการต่อสู้ป้องกันตัวประจำชาติไทย ด้วยเหตุเพราะคนไทยในสมัยโบราณ นับตั้งแต่พระมหากษัตริย์ ลงมาจนถึงพลเมือง ทั้งชายและหญิงต้องฝึกการต่อสู้ป้องกันตัวให้เจนจัด ในสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นห้วงเวลาที่มวยคาดเชือกรุ่งเรือง มีการจัดแข่งขันมวยคาดเชือกหน้าพระที่นั่ง ณ บริเวณหน้าพลับพลาทรงธรรม สวนมิสกวัน ในงานศพของพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์เจ้าอุรุพงษ์รัชสมโภช ในวันที่ 18 มีนาคม ร.ศ.128 (พ.ศ. 2452) โดยให้หัวเมืองทั่วประเทศคัดเลือกนักมวยฝีมือดีเข้าแข่งขัน นักมวยฝีมือดีชนะคู่ต่อสู้หลายคนเป็นที่พอพระราชหฤทัย ทรงโปรดฯ พระราชทานยศและบรรดาศักดิ์ เป็น “ขุนหมื่นครูมวย” ถือศักดินา 300 จำนวน 3 คน คือ นายปรง จำนงทอง จากเมืองไชยา เป็น “หมื่นมวยมีชื่อ” นายกลึง โตสะอาด จากเมืองลพบุรี เป็น “หมื่นมือแม่นหมัด” และนักมวยจากเมืองโคราช นายแดง ไทยประเสริฐ ลูกศิษย์ของพระเหมสมาหาร เจ้าเมืองโคราชเป็น “หมื่นชงัดเชิงชก” นอกนั้นยังมีนักมวยจากเมืองโคราชอีกหลายคนที่มีฝีมือดีเยี่ยมจนมีชื่อเสียงไปทั่วประเทศที่เดินทางเข้าไปฝึกซ้อมมวยกับกรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ ณ วังเปรมประชากร  เช่น นายทับ จำเกาะ นายยัง หาญทะเล นายบัว วัดอิ่ม (นิลอาชา) นายตู้ ไทยประเสริฐ  นายพูน ศักดา

วิธีฝึกมวยสายโคราชโดยอาศัยธรรมชาติในสมัยโบราณ

            อาศัยเครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวัน ตลอดจนสิ่งแวดล้อมตามธรรมชาติ เข้ามาช่วยในการฝึกผสมผสานกันไป เช่น ตักน้ำ กระเดียดน้ำ ตำข้าว ผ่าฟืน ปีนต้นมะพร้าว ปีนต้นหมาก ฝึกประสาทส่วนต่าง ๆ ให้ตื่นตัวอยู่เสมอ วิ่งไปตามท้องไร่ท้องนา นอนเกลือกกลิ้งบนหญ้าที่มีน้ำค้างเกาะในยามเช้า นั่งขัดสมาธิใช้ดวงตาเพ่งมองไปยังดวงอาทิตย์ตอนเช้ามืดโดย ไม่กระพริบตา วิ่งตามชายหาดแม่น้ำ วิ่งในน้ำตื้นมองตามเท้าโดยกระแทกเท้าให้มองเห็นพื้นทุกก้าว วิ่งลุยน้ำลึกเท่าที่จะลึกได้ ใช้มือซ้าย ขวาสับน้ำให้กระเด็นเข้าตาโดยลืมตาสู้น้ำ การฝึกทักษะการปั้นหมัด การยืน การชกต่อย การศอก การเข่า การเตะ ใช้ผ้าขาวม้าพันหมัดทั้งสองหมัดพาดผ่านคอด้านหลัง ยกหมัดตั้งท่า และเคลื่อนที่ก้าวเท้าพร้อมกับ เคลื่อนหมัดขึ้นลงตามท่าที่ครูมวยสอน ใช้ผ้าขาวม้าพันมือชกกับคู่ ใช้ลูกมะนาว 10 ลูกผูกกับด้ายแขวนห้อยกับราวไม้รวกให้ต่อยและศอกโดยไม่ให้ลูกมะนาวหลุด ไม่ให้ด้ายพันกันและไม่ให้ลูกมะนาวถูกหน้า ใช้ต้นกล้วยตัดเป็นท่อนมาตั้งไว้แล้วให้นักมวยฝึกเตะ ฝึกตีเข่า โดยไม่ให้ต้นกล้วยล้ม จับคู่กอดปล้ำ ฟันศอก ตีเข่า ต้องฝึกหัดด้วยความยากลำบากและใช้เวลานานหลายปี โดยทั่วไปจะใช้เวลาฝึกประมาณ 3 ปี ครูเอาใจใส่สั่งสอนตั้งแต่ขั้นต้น ไม่มีการเรียนลัด สถานที่ฝึกนิยมตามราชสำนัก วัด บ้านครูมวย และสำนักมวยต่าง ๆ

            มวยโคราช ครูมวยประดิษฐ์ท่ามวยเก่งและแก้ไขทางมวยของสำนักอื่นได้ดีจึงทำให้มีชื่อเสียง การคิดค้นหาวิธีแก้ทางมวยซึ่งกันและกัน ทำให้วงการมวยโคราชโบราณมีความเจริญรุ่งเรือง ครูมวยโคราชมีวิธีแก้ไขทางมวยด้วยวิธีผ่อนหนักให้เป็นเบา และเสริมจากเบาให้ทวีเป็นความหนักหน่วงและรุนแรงได้ เรียกว่า “วิธีผสมแรง” และ “วิธีถ่ายแรง” นักมวยที่ดีจะต้องมีความคิด รู้จักการแลกใช้ส่วนหนาแลกส่วนบาง เขาแรงมา ทำให้ทุเลาหรือตอบโต้ให้รุนแรงได้

              การแต่งกายและการพันมือแบบคาดเชือกนั้น ครูมวยไทยโคราชใช้ด้ายดิบแช่น้ำข้าว ทำให้แข็ง พันไว้ที่มือเรียกกันว่า “ คาดเชือก” เพื่อป้องกันการเคล็ด ยอก ซ้น และเสริมให้หมัดแข็ง ด้ายดิบจะผูกเป็นไจเส้นโตเท่าดินสอดำยาวประมาณ 20 – 25 เมตร  สวมกางเกงขาสั้นและใช้ผ้าขาวม้า ม้วนผูกเป็นนวม ทับอย่างแน่นหนาป้องกันลูกอัณฑ ะปกคลุมมาจนถึงบั้นเอว ไม่สวมเสื้อ ปลายเท้าเปลือยเปล่า ต่อมาได้ทำเป็นเบาะรูป 3 เหลี่ยม ใช้เชือกผูกชายมุมทั้ง 3 มุม ใช้แทนกระจับ มีผ้าประเจียดมัดไว้ที่ต้นแขนซ้ายและขวา สวมมงคลตลอดเวลาที่ชก เพราะมงคลถือเป็นเครื่องรางอย่างหนึ่ง บางทีมงคลฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหล่นจากศีรษะ ทั้งสองฝ่ายจะหยุดชก เปิดโอกาสให้ฝ่ายที่มงคลหล่นเก็บขึ้นมาใส่ใหม่

ท่ารำมวยโดยทั่ว ๆ ไปมีท่าย่างสามขุม และท่าพรหมสี่หน้า ซึ่งจะต้องปฏิบัติก่อนการชกทุกครั้งจนถือเป็นประเพณี ส่วนรูปแบบวิธีการชกและท่าทางการต่อสู้ป้องกันตัวของนักมวยโคราชนั้น การจดมวยนิยมจดมวยทางหนา ทิ้งเท้าเข่างอเล็กน้อย ลำตัวหันเข้าหาคู่ต่อสู้เต็มตัว น้ำหนัก อยู่ที่เท้าหน้า ส้นเท้าหลังเขย่ง เท้าไหนออกหน้าหมัดข้างนั้นจะต้องจดอยู่ด้านหน้า มีท่าทางจดมวยแบบเหยียดขาเขย่งบนปลายเท้า เตะได้รุนแรงและอันตรายที่เรียกว่าเตะคอขาด มีความสง่างามน่าเกรงขามเป็นอย่างยิ่ง การรุกเข้าออก โดยใช้ท่าเท้า ทำให้ผู้ที่ฝึกจนชำนาญสามารถใช้วิธีถ่ายแรงคู่ต่อสู้ที่ใช้อาวุธมาให้ผ่อนจากหนักเป็นเบาได้ และสามารถใช้วิธีผสมแรง เมื่อคู่ต่อสู้เข้าทำ ทำให้เกิดแรงบวก ทำให้ใช้อาวุธได้หนักหน่วงและรุนแรงยิ่งขึ้น นอกจากนี้แล้วยังสามารถออกอาวุธยืดหยุ่นโดยผสมท่าเท้า รั้งเข้า รั้งออก ได้ดังใจปรารถนาอีกด้วย ครูมวยไทยโคราชโบราณเรียกวิธีรั้งเข้า ออก นี้ว่า “สำรอกกลับ” ซึ่งลักษณะการใช้ทำให้คู่ต่อสู้หลงคิดว่าเสียหลักถลำตัวไปแล้วก็จะเข้าซ้ำเติม ก็จะถูกใช้วิชาสำรอกกลับนี้โดยไม่ได้คาดคิด เกิดการเพลี่ยงพล้ำ ฉะนั้น การรำมวยประกอบท่าเท้าย่างสามขุมจึงสำคัญและเป็นท่าแม่บทเบื้องต้นของมวยสายโคราช ผู้จะศึกษาต้องฝึกให้เกิดความชำนาญเสียก่อน เพื่อจะได้เป็นรากฐานทางมวย ที่ดีและมีความสามารถ การจดมวยควรปฏิบัติให้เกิดความคล่องทั้ง 2 เหลี่ยม คือ จดมวยเหลี่ยมขวา และจดมวยเหลี่ยมซ้าย

             ในด้านเอกลักษณ์ของมวยไทยโคราชที่พิเศษที่แตกต่างไปจากมวยภาคอื่น ๆ คือการพันหมัดแบบคาดเชือกตั้งแต่หมัดขึ้นไปจรดข้อศอก เพราะทางมวยไทยโคราช เป็นมวยต่อย เตะวงกว้างและใช้ “หมัดเหวี่ยงควาย” การพันเชือกเช่นนี้เป็นการป้องกันเตะ ต่อยได้ดี เมื่อเกิดความคล่องแคล่วแล้วทำพิธียกครู แล้วให้ย่างสามขุม และฝึกท่าอยู่กับที่ 5 ท่า ท่าเคลื่อนที่ 5 ท่า ฝึกลูกไม้แก้ทางมวย 11 ท่า ฝึกท่าแม่ไม้สำคัญ ประกอบด้วย ท่าแม่ไม้ครู 5 ท่า และท่าแม่ไม้สำคัญโบราณ 21 ท่า  วิธีจัดการชกมวย นิยมจัดชกในงานศพ จัดที่ลานวัด การเปรียบมวยให้ทหารตีฆ้องไปตามหมู่บ้านแล้วร้องบอกให้ทราบไปทั่วกัน เมื่อเปรียบได้แล้วให้นักมวยชกประลองฝีมือกันก่อน ไม่มีการชั่งน้ำหนัก ตัวเล็กตัวใหญ่ไม่สำคัญ หากฝีมือทัดเทียมกันก็ให้ชก แล้วนัดวันมาชก ในการเปรียบมวยไม่มีกฎกติกาที่แน่นอน หากพอใจก็ชกกันได้ รางวัลการแข่งขันเป็นสิ่งของเงินทองแต่ก็ไม่มากนัก ขึ้นอยู่กับฝีมือ ใครชกดีก็ได้รางวัลมากคนละหลายชั่ง คู่ใดที่ชกไม่ดี จะจ่ายเพียง 1 บาท ให้ไปแบ่งกัน คนละ 2 สลึง ถ้าคู่ใดชกได้ดุเดือดก็จะได้เงินรางวัลเพิ่มขึ้น แต่ถ้าหากเป็นการชกหน้าพระที่นั่งรางวัลที่ได้รับก็จะเป็นหัวเสือและสร้อยเงิน

การแบ่งยุคของมวยไทยโคราชออกเป็น 4 ยุค ดังนี้

1) มวยไทยโคราชยุคเริ่มต้น (สมัยรัชกาลที่ 1 – รัชกาลที่ 4) คุณหญิงโม ได้นำชาวเมืองโคราชเข้าต่อสู้กับกองทัพทหารของเจ้าอนุวงศ์แห่งเมืองเวียงจันทร์ ซึ่งยกทัพมากวาดต้อนพลเมืองชาวโคราชไปเวียงจันทร์ จนได้รับชัยชนะที่ทุ่งสัมฤทธิ์ ต่อมาคุณหญิงโมได้รับการปูนบำเหน็จให้สถาปนาเป็น “ท้าวสุรนารี”

2) มวยไทยโคราชยุครุ่งเรือง (รัชกาลที่ 5 – รัชกาลที่ 6) เป็นยุคที่มวยไทยโคราชและมวยไทยภาคอื่นๆ ซึ่งชกกันในแบบคาดเชือกเจริญพัฒนารุ่งเรืองสูงสุด มีนักมวยฝีมือดีจากเมืองโคราชลูกศิษย์ของ พระเหมสมาหาร เจ้าเมืองโคราช  เดินทางเข้าไปฝึกซ้อมอยู่ที่ วังเปรมประชากรของกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ หลายคน เป็นที่พอพระราชหฤทัย ของ รัชกาล   ที่ 5 รัชกาลที่ 6  กรมหลวงชุมพร ฯ รวมถึงประชาชนทั่วประเทศเป็นอย่างยิ่งจนหาคู่ชกแทบไม่มี

3) มวยไทยโคราชยุคเริ่มต้นสวมนวม (รัชกาลที่ 6 – รัชกาลที่ 8) มีการนำเอานวมสวมชกแทนการคาดเชือก มีนักมวยจากนครราชสีมาเดินทางไปชกในกรุงเทพฯหลายคนมีการสอนมวยไทยโคราชในโรงเรียนนายร้อย จปร. มีคณะมวยเกิดขึ้นหลายคณะเช่น  เทียมกำแหง อุดมศักดิ์ แขวงมีชัย สิงหพัลลภ สินสุวรรณ ลูกโนนไทย ฯลฯ

4) มวยไทยโคราชยุคฟื้นฟูอนุรักษ์ (รัชกาล ที่ 9 – ปัจจุบัน) ไม่มีการฝึกหัดศิลปะมวยไทยโคราชแบบคาดเชือกในสมัยโบราณในเขตพื้นที่เมืองโคราชหรือจังหวัดนครราชสีมาในปัจจุบัน  ทั้งๆที่ในสมัยโบราณนั้น มวยสายโคราชมีความเก่งกล้าสามารถเป็นเลิศ แต่เป็นยุคที่มีเวทีจัดการแข่งขันมวยไทยอยู่ทุกหนทุกแห่งโดยทั่วไป การฝึกซ้อมและการจัดแข่งขันเน้นไปในทางธุรกิจเป็นสำคัญมากกว่าที่จะเน้นใน ด้านศิลปะแม่ไม้มวยไทยโคราชคาดเชือก แต่ยังมี ลูกศิษย์ ครูบัว วัดอิ่ม (นิลอาชา)  ที่ได้รับต้นฉบับ ตำรามวยไทยโคราช  ซึ่งเขียนด้วยลายมือ ครูบัว คือ พ.อ.อำนาจ พุกศรีสุข  ทำการถ่ายทอดศิลปะมวยไทยโคราช ให้กับผู้ที่สนใจทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ เพื่อฟื้นฟู อนุรักษ์ และสืบทอด อยู่ที่ สถาบันสยามยุทธ กรุงเทพฯ และนายเช้า วาทโยธา ลูกศิษย์ของ พ.อ.อำนาจ พุกศรีสุข ทำการฝึกหัดอยู่ที่ โรงเรียนบ้านไผ่ อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น ทุกวัน..

(คัดลอกจากบันทึก นายเช้า วาทโยธา  MR.CHAO WATHYOTHA
นักศึกษาปริญญาเอกสาขามวยไทยศึกษา  มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง จังหวัดราชบุรี)

คำสำคัญ (Tags): #มวยโคราช
หมายเลขบันทึก: 472116เขียนเมื่อ 22 ธันวาคม 2011 16:23 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 มิถุนายน 2012 02:12 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท