เรื่องเล่าจากความจริง


ความทรงจำ ความเป็นอยู่และความหวัง

อดีต คือ ความทรงจำ มีทั้งความทรงจำที่ดีและความทรงจำที่เลวร้ายแต่ส่วนใหญ่เรามักจะจำได้แต่ความทรงจำที่ดีมากกว่า

ผมเกิดที่ หมู่บ้านเล็ก ๆ แห่งหนึ่ง ในอำเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน จำได้ว่าตอนนั้น ถนนเวลารถวิ่งผ่านฝุ่นก็จะตลบไปหมด บ้านผมเป็นร้านขายของชำเล็ก ๆ ติดกับถนน หลังคาบ้านมุงด้วยใบตองซึ่งก็ไม่ต่างจากบ้านหลังอื่น

แม่ต้องตื่นตอนตีสามทุกวันเพื่อไปตลาดซื้อของกลับมาขาย ส่วนผมก็จะตื่นตอนตีห้าครึ่งเพราะแม่จะกลับมาพอดี ก็จะต้องช่วยกันจัดร้านและขายของ เป็นอย่างนี้ทุกวันตอนเด็ก ดูเหมือนจะเป็นเด็กขยันแต่จริง ๆ แล้ว ผมว่าคงเป็นเพราะสถานะการณ์บังคับมากกว่า

ครอบครัวไม่ได้มั่งมีอะไรแต่ก็พอมีกินทุกมื้อ ครั้งหนึ่งที่ยังจำไม่เคยลืม ตอนนั้นเด็กมากน่าจะอยู่ประมาณ ป.1 หรือ ป.2 เนื่องจากแม่ไม่มีเงินค่าขนมให้ แม่จึงเอามะละกอสุกหั่นใส่ถุงให้เอาไปกินแทน ซึ่งเราเป็นเด็กก็ไม่ได้คิดอะไรมาก

แต่ผมว่าตอนเด็กผมมีความสุขมากนะ เวลาเลิกเรียนเสร็จผมก็จะไปตามหาแม่ที่ไร่ทุกวัน เพราะว่าไร่ติดกับแม่น้ำ ทั้ง แม่ ลุง ป้า น้า อา รวมถึงเด็ก ๆ ก็จะพากันเล่นน้ำ มีความสุขมาก 

ยิ่งนึกถึงเวลากลับจากไร่ เด็กเล็ก ๆ คนหนึ่งเดินตามหลังแม่ ไปตามคันนา ในบรรยากาศที่ตะวันพลบค่ำ นึกถึงทีไร ผมว่าเป็นภาพที่เต็มไปด้วยความสุขจริง ๆ และนี่แหละคือ อดีต นี่แหละคือ ความทรงจำ

หลังจากเรียนจบ ปวส. ช่างไฟฟ้ากำลัง ความคิดตอนนั้นคือ หางานที่ได้เงินเยอะ ๆ เมื่อจบผมก็ได้งานทันที งานแรกในชีวิต ช่างซ่อมบำรุงเครื่องจักร อาจจะไม่ค่อยตรงสายที่เรียนมาเท่าไหร่ แต่ก็พอได้ใช้ความรู้บ้าง

เงินเดือน เดือนแรกได้หมื่นกว่าบาท คิดว่านี่แหละใช่เลยงานที่เราต้องการ ไม่รู้ว่าคนอื่น ๆ จะเป็นเหมือนผมหรือเปล่า เวลาเรามีเงินเยอะ ไม่รู้เป็นอะไร รายจ่ายมันมักจะเยอะตามไปด้วย เงินเก็บแทบไม่มี แต่ก็ยังดีพอมีเงินส่งทางบ้าน

ยิ่งทำเหมือนยิ่งไม่ใช่ การค้นหาตัวตนเริ่มมา แต่ผมว่า มันมาช้าไปหน่อยนะ ก็ต้องออกจากงานมาทำงานอิสระส่วนตัว จากเงินเดือนหมื่นกว่าบาท ตอนนี้เหลือพันกว่าบาทเป็นช่วงเวลาที่มีความสุขกับอิสระที่ได้รับ แต่ในแง่ของความสำเร็จของชีวิต ถือว่าล้มเหลวสิ้นดี

การค้นหาตัวตน บางคนก็ใช้เวลาไม่มาก แต่บางคนก็ใช้เวลามากพอดู แต่สำหรับผม การได้ทำในสิ่งที่ตัวเองชอบหรือว่าใช่สำหรับตัวเรา มันไม่มีคำว่าสายเกินไป ถึงแม้ต้องเสียเวลาในการค้นหาอยู่นานกว่าจะเจอ

นี่แหละคือระบบการศึกษาของไทย คือไม่ได้ต่อว่าแต่อยากจะสะท้อนให้เห็นว่า เด็กหลายคนที่เรียนจบมาด้านหนึ่งแต่กลับต้องไปทำงานอีกด้านหนึ่ง ในปัจจุบันยังคงมีอีกเยอะ เพราะตอนเราจบ ม.6 เรายังไม่รู้เลยว่าเราชอบ เราถนัดด้านไหน แต่เรากลับต้องเรียนตามกระแสสังคม ขอให้มีที่เรียน

ปัจจุบัน คือ ความเป็นอยู่ เป็นอยู่ในตัวตนของเรา บางคนอาจจะได้เป็นอยู่ในสิ่งที่อยากเป็น แต่บางคนก็ไม่ได้เป็นอยู่อย่างที่คิด

ตอนนี้ก็เริ่มมองเห็นภาพ การที่เราจะได้ทำในสิ่งที่ตัวเองชอบ ก็คือ คณิตศาสตร์ ผมอาจจะไม่ได้เก่งอะไรมากมาย เกี่ยวกับคณิตศาสตร์ แต่ความชอบมันมากมายเหลือเกิน การที่เราจะได้ทำงานที่เกี่ยวข้องกับคณิตศาสตร์ มันก็คงพอจะทำให้เรามีความสุขกับการทำงานนั้น

อนาคต คือ ความหวัง ความหวังที่อาจจะเกิดขึ้นจริง หรืออาจจะไม่เกิดขึ้นเลย เคยได้ยินบทความบทหนึ่ง ไม่รู้เหมือนกันว่าใครเป็นคนแต่ง เขาบอกว่า ร่างกายอยู่ได้ก็เพราะอาหาร แต่จิตใจอยู่ได้ก็เพราะความหวัง คิดว่าทุกคนก็คงมีความหวังแต่อาจจะแตกต่างกันไป

ความหวังสำหรับผม คงไม่ใช่ความหวังที่ยิ่งใหญ่อะไร ได้ทำในสิ่งที่ชอบ มีการงานและครอบครัวที่ดี ซึ่งหลายคนก็คงหวังไว้เหมือนกัน ใครจะหวังสิ่งใดไว้ก็ขอให้สมปราถนากันทุกคนก็แล้วกัน ขอบคุณครับที่พยายามอ่าน สาระอาจจะไม่มากแต่ก็เขียนจากใจ

                                                                                      pittaya

หมายเลขบันทึก: 438444เขียนเมื่อ 7 พฤษภาคม 2011 16:08 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 ธันวาคม 2012 13:42 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (59)

สวัสดีครับ คุณ pittaya 77

ไม่มีคำว่าสายกับการที่เราจะเริ่มต้นสิ่งดีๆในชีวิต

อนาคตจะเป็นอย่างไรไม่มีใครกำหนดให้เราได้นอกจากตัวเราเอง

ขอบคุณสำหรับบันทึกดีๆ ฉบับนี้ได้สอนอะไรให้กับผมมากมาย

สู้ต่อไปนะครับ ขอบคุณครับ

สวัสดีคะ พี่ pittaya

ดิฉันก็คิดเหมือนกันกับพี่ ไม่มีคำว่าสายเกินไปที่เราจะเริ่มต้นไหม

อย่างที่พี่บอกร่างกายอยู่ได้ก็เพราะอาหาร แต่จิตใจอยู่ได้ก็เพราะความหวัง

ถ้าเราไม่มีความหวัง เราจะอยู่เพื่อใคร เราจะอยู่เพื่อตัวเองหรือคนอื่น

อนาคตอยู่ที่เรากำหนด เราสามารถเลือกได้ แต่เราจะเลือกอะไรขึ้นอยู่ที่เรา

ขอบคุณสำหรับบันทึกดีๆ ฉบับนี้คะ

สวัสดีครับ คุณ pittaya

"การได้ทำในสิ่งที่ตัวเองชอบหรือว่าใช่สำหรับตัวเรา มันไม่มีคำว่าสายเกินไป"

เห็นด้วยครับอย่างน้อยชีวิตที่ใช้ไปมันก็ได้อะไรมาหลายอย่าง มันไม่เห็นเปล่าครับ

สวัสดีครับ คุณ pittaya ไม่มีคำว่าสายสำหรับการเริ่มต้นสิ่งใหม่ครับ ให้กำลังใจครับ

สวัสดีครับ พี่pittaya

ความหวังทำให้เราอยากจะก้าวไปอนาคตจริงครับ

อันนี้เห็นด้วย เหมือนว่า จะรู้ว่าทำวันนี้เพื่ออะไร

แต่หากเราหวัง ไปยึดมากไป อาจจะไม่ดีหรือเปล่าครับ

หากผิดหวังอาจทำให้จิตใจล้มเหลวหรือเปล่าครับ

หรือว่า อาจจะหวังเล็ก ๆ พอประมาณให้กระชุ่มกระชวย

ยินดีกับว่าที่ ครูพี่ pittaya นะครับ ได้ทำงานที่ตัวเองชอบ

และ ขอให้ผลิตเด็กดี เยอะ ๆ นะครับ

ขอบคุณครับ

สวัสดีค่ะ พี่ก้อง วิชาการผสมความธรรมชาติลงตัวมากๆๆกับบทความบทนี้ ชอบค่ะชอบค่ะ แต่อย่าลืมมาอ่านของเราด้วยน่ะค่ะ ขอขอบคุณล่วงหน้าค่ะ

สวัสดีครับ ว่าที่คุณครู pittaya ;)...

ครูมีคำแนะนำครับ

๑. ครูเฝ้ารอการเปลี่ยน "รูปประจำตัว" ครับ อย่างใจจดใจจ่อด้วย

๒. คำเน้น นอกจากเป็นสีแล้ว อาจจะใช้ "ตัวหนา" ช่วยได้ครับ

๓. ย่อหน้าตามหลักการพิมพ์เอกสารอาจจะไม่ต้องใช้ครับ ชิดซ้ายเลยก็ได้นะครับ

๔. บรรทัดสุดท้ายของบันทึก เว้นเพียง ๑ บรรทัดก็พอครับ มิฉะนั้น ช่องว่างมากเกินไป

๕. พบคำผิด เช่น "เร็วร้าย" แก้เป็น "เลวร้าย" , "แหล่ะ" แก้เป็น "แหละ"

ลองแก้ไขนะครับ

 

"... ไม่มีทางสายใดยาวเกินกว่าสองเท้าที่ก้าวไม่หยุด ...

ขอให้กำลังใจครับ ;)

สวัสดีคะพี่ pittaya

ขอบคุณสำหรับการแบ่งปันเรื่องราวดีดีนะคะ

สวัสดีครับคุณ pittaya

การค้นหาตัวตนของเราาจใช้เวลาไม่เท่ากัน แต่ก็ต้องหาให้เจอครับ

เพราะมันเป็นสิ่งที่ทำให้เรามีความสุขเมื่อหาเจอครับ สู้ๆ

ขอบคุณครับ

สวัสดีค่ะคุณ pittaya

ร่างกายอยู่ได้ก็เพราะอาหาร แต่จิตใจอยู่ได้ก็เพราะความหวัง

ฉันเห็นด้วยกับประโยคนี้เป็นอย่างยื่ง คนเราอยู่ได้เพราะความหวังจริงๆคะ

ขอเป็นกำลังใจให้สู้ต่อไปคะ

สวัสดีค่ะคุณ pittaya

คนเราอยู่ได้ด้วยความหวังทั้งนั้นแหละค่ะ

ขอเป้นกำลังใจในการก้าวไปสู่เส้นทางตามที่หวังไว้นะคะ

ขอบคุณค่ะ

สวัสดีค่ะ พี่ pittaya

ไม่มีคำว่าสายเกินไปสำหรับคนที่ลุกขึ้นมาสู้อีกครั้ง เป็นกำลังใจให้ค่ะ

สวัสดีครับ คุณ เด็กชายเคมี

ขอบคุณสำหรับกำลังใจที่ให้กัน

มันจะเป็นพลัง ที่ทำให้ผมก้าวเดินต่อไปครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ konnarak

ครับ ความหวัง ทำให้เรามีกำลังใจที่จะก้าวไปต่อ

ขอบคุณ สำหรับความคิดเห็นที่ดี

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Bio_Zen

ประโยคของคุณ Bio_Zen ยิ่งทำให้ผม

รู้สึกว่า มันไม่สายเกินไป จริง ๆ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ Mr.cartoon

เป็นกำลังใจที่ดี มาก ๆ ครับ

สำหรับผม

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Surat

ขอบคุณสำหรับคำแนะนำที่ดีครับ

ถูกต้องแล้วครับ มีความหวัง แต่อย่ายึดติดจนเกินไป

เมื่อไม่เป็นอย่างหวัง จะได้ไม่ทุกใจมาก

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ dekdeeka

ขอบคุณมากครับ สำหรับความชอบ

จริง ๆ แล้ว ก็ไม่ได้เขียนให้มันลงตัวอะไรหรอกครับ

คงจะบังเอินมากกว่า ส่วนผมไม่ลืมที่จะเข้าไปอ่านของ คุณ dekdeeka แน่นอนครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณครู Ongkuleemarn

เรื่องรูป ผมก็อยากจะเปลี่ยนอยู่เหมือนกันครับ แต่ยังหาไม่เจอ ขอเวลาหน่อยนะครับ

สำหรับคำแนะนำต่าง ๆ ต้องขอขอบคุณมากครับ ผมจะนำไปปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น

และมีประโยชน์ต่อผมมากครับ ทำให้ได้รับความรู้เพิ่ม

"... ไม่มีทางสายใดยาวเกินกว่าสองเท้าที่ก้าวไม่หยุด ...

ช่างเป็นประโยคที่โดนใจเหลือเกิน

ขอบคุณ คุณครู Ongkuleemarn มากครับ

สวัสดีครับ คุณ koon_chadaporn

ขอบคุณสำหรับความคิดเห็น ดี ๆ

จะเป็น กำลังใจให้ผมต่อไปครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ weat_it47

ขอบคุณครับ สำหรับ กำลังใจ

ใช่ครับ เมื่อเราหาเจอคงมีความสุขมาก หวังว่า คุณ weat_it47

คงจะเจอแล้วเหมือนกัน นะครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ kungnang

ข้อความดี ๆ มักเป็นกำลังใจที่ดี ให้เราเสมอ

ขอบคุณสำหรับข้อความดี ๆ นะครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Nooyui

ขอบคุณครับสำหรับ กำลังใจและความคิดเห็นที่ดี

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ parrot

กำลังใจเพียงเล็กน้อย อาจทำให้เราทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่ได้

ขอบคุณสำหรับกำลังใจครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับคุณ pittaya

คนที่ล้มแล้วไม่ลุกคือคนตาย

คนที่ล้มและลุกขึ้นมาสู้ต่อนั้นคือคนจริง

จงลุกขึ้นมาสู้ต่อไป

สวัสดีค่ะ พี่ pittaya

ดีใจด้วยนะคะ ในที่สุดพี่ก็ค้นพบสิ่งที่ตนเองชอบแล้ว

ขอให้พี่สมปรารถนาเช่นเดียวกันค่ะ เป็นกำลังใจให้นะคะ :)

สวัสดีค่ะ คุณ pittaya

ไม่มีคำว่าสายกับการที่เราจะเริ่มต้นสิ่งดีๆในชีวิต

ขอเพียงแค่เรามีใจให้กับมัน

เป็นกำลังใจให้คุณทำตามความฝันให้สำเร็จนะคะ

ขอบคุณค่ะ

สวัสดีค่ะ พี่ pittaya

พี่ความหวังในใจความเราเป็นสิ่งที่วิเศษจริง ๆ นะคะ ขอแต่เพียงพี่ยังหวังและยังไม่หยุดความคิดนี้ลงไปง่าย ๆ เชื่อได้เลยค่ะ สิ่งที่ตามมาคือสิ่งที่พี่จะมีความสุขกับมันไปตลอดชีวิตแน่นอนค่ะ ยังไงก็เอาใจช่วยนะคะคุณพี่

ขอบคุณค่ะ

สวัสดีค่ะ พี่ pittaya

น้องเป็นกำลังใจในการต่อสู้

ขอให้พี่สมปรารถนาในการเป็นครู

สวัสดีค่ะคุณ pittaya

เป็นกำลังใจให้สู้ต่อไปนะค่ะ

จงสุขกับสิ่งที่เราทำ พอเพียงกับสิ่งที่เรามีค่ะ เราก็เป็นสุขแล้วค่ะ

ขอบคุณมากค่ะ

สวัสดีค่ะคุณ pittaya

โชคดีแล้วคะที่ค้นพบตัวเองเจอ การทำอะไรในสิ่งที่เราชอบ ถือว่าเป็นโชคดีของเราแล้วคะ เป็นกำลังใจให้นะคะ

สวัสดีคะ

สวัสดีค่ะคุณ pittaya

จงอยู่กับสิ่งที่เราชอบ แล้วเราจะมีความสุขกับมันค่ะ

เป็นกำลังใจให้ค่ะ

ขอบคุณค่ะ

สวัสดีค่ะ คุณ pittaya

"การได้ทำในสิ่งที่ตัวเองชอบหรือว่าใช่สำหรับตัวเรา มันไม่มีคำว่าสายเกินไป" เห็นด้วยอย่างยิ่งค่ะทุกอย่างอยู่ที่ใจ (ใจของเราเอง) อย่างกังวลกับสิ่งรอบข้าง จงเชื่อมั่นในตนเองค่ะ สู้ ต่อไปค่ะ ขอเป็นกำลังใจให้ค่ะ

สวัสดีครับคุณพิทยา

การค้นพบตัวเองและได้ทำในสิ่งที่ตนเองถนัด

เป็นสิ่งที่ดีมากครับ เมื่อพบแล้วก็จงมุ่งมั่นไปให้ถึงยังจุดหมายครับ

ขอบคุณครับ

สวัสดีค่ะ คุณpittaya

บางครั้งสิ่งที่เราคิดว่าใช่ในตอนแรก แต่สุดท้ายกลับไม่เป็นเหมือนอย่างที่หวัง...

แต่เรายังมีโอกาสที่จะค้นหามันใหม่....ไม่มีคำว่าสาย แล้วเราก็จะเจอมันเอง

เป็นกำลังใจให้ค่ะ

สวัสดีคะ คุณpittaya

ชอบนะคะที่บอกว่า

อดีต คือ ความทรงจำ ปัจจุบัน คือ ความเป็นอยู่ อนาคต คือ ความหวัง

เราต้องทำปัจจุบันก่อนถึงจะไปสู่ความหวังแห่งอนาคตได้

ขอบคุณคะ

สวัสดีครับ คุณ pittaya การค้นพบตัวเองและทำในสิ่งที่ชอบถือเป็นความสุขมากครับผม

เป็นกำลังใจให้ครับ

สวัสดีครับ คุณpittaya

เป็นกำลังใจให้ในการค้นพบตัวเองต่อไปนะครับ

สวัสดีครับ คุณpittaya

การทำสิ่งที่เราชอบ สี่งที่เป็นตัวของตัวเอง

ทำให้เราทำมันได้ดีเพราะเราทำมันด้วยใจ

จงทำมันต่อไป เป็นกำลังใจให้เสมอ

สวัสดีครับ คุณ ศักดิ์นรินทร์ รักอ่อน

ขอบคุณสำหรับกำลังใจครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Kunkru Luna

ขอบคุณครับ เป็นกำลังใจที่ดี ที่จะทำให้ก้าวต่อไป

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ สาวิตรี

ขอบคุณสำหรับข้อความดี ๆ

มีกำลังใจขึ้นเยอะครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Tarika Kuntatun

ขอบคุณจริง ๆ สำหรับ ข้อความและกำลังใจ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ sununtha

ขอบคุณสำหรับกำลังใจดี ๆ ที่ให้มา

ขอบคุณมากครับ

 

สวัสดีครับ คุณ miyoko

ขอบคุณ ประโยคดี ๆ และกำลังใจที่ให้มา

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Sithasinee

ขอบคุณสำหรับกำลังใจที่ให้กัน

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ POND POOKAK

ครับการอยู่กับสิ่งที่ชอบเราจะทำได้ดีและมีความสุขกับมัน

ขอบคุณสำหรับกำลังใจครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ parichat

เป็นข้อความที่ทำให้ผมมีกำลังใจขึ้นเยอะเลยครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Chakungrao

ครับ ผมจะมุ่งมั่นและทำมันให้ดี

ขอบคุณสำหรับข้อความดี ๆ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ Nittaya

ขอบคุณสำหรับกำลังใจดี ๆ ที่ให้มาครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ moowarn

ครับ ปัจจุบันจะกำหนดอนาคต

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ icando-it

ขอบคุณสำหรับกำลังใจครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ darwid

เป็นกำลังใจที่ดีมากครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ ศักดิ์นรินทร์ รักอ่อน

ใช่ครับเราจะทำมันได้ดีและมีความสุข

ขอบคุณสำหรับกำลังใจครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีค่ะ คุณ pittaya

"การได้ทำในสิ่งที่ตัวเองชอบหรือว่าใช่ สำหรับตัวเรา มันไม่มีคำว่าสายเกินไป"

ประโยคนี้เห็นด้วยอย่างยิ่งค่ะ ทุกสิ่งอย่างอยู่ที่ใจเรา

ขอจงเชื่อมั่นในตนเอง และทำให้ดีที่สุดค่ะ สู้ ต่อไปค่ะ

ขอเป็นกำลังใจให้นะคะ

ขอบคุณมากค่ะ

สวัสดีค่ะ คุณ pittaya

การที่คนเรานั้นทำในสิ่งที่ชอบ สิ่งที่เรารัก ย่อมทำให้เรามีความสุข และทำมันอย่างเต็มที่ค่ะ

เป็นกำลังใจให้ค่ะ

ขอบคุณมากนะคะ

สวัสดีครับ คุณ Bluegreenalgae

ขอบคุณสำหรับประโยคและกำลังใจที่ดีครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับ คุณ microscope

ถูกต้องแล้วครับเมื่อเราชอบเราก็จะทำได้ดี

ขอบคุณสำหรับกำลังใจครับ

ขอบคุณครับ

สวัสดีครับ คุณ pittaya

จงหยิบความฝัน แล้วจงสานฝันให้เป็นความจริง

เป็นกำลังใจให้นะครับ

ขอบคุณครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท