หลักธรรมเพื่อพัฒนาชีวิต (๖) หลักความเชื่อทางพระพุทธศาสนา

  อ้างอิง : วารสารวัฒนธรรมไทย ฉบับเดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ หน้า ๓๘ - ๔๐

                ยุคนี้เป็น “ยุคข้อมูลข่าวสาร” ซึ่งมี เทคโนโลยีอันหลากหลายรูปแบบ คนปัจจุบันจึงมีโอกาสรับข้อมูลข่าวสารมากมายจากทั่วทุกมุมโลก จึงมีทั้งเรื่อง “เหลือเชื่อ” เรื่อง “ชวนเชื่อ” และหลาย ๆ เรื่องก็ทำให้คนเรา “หลงเชื่อ”  ไปกับข้อมูลที่ได้รับไปโดยไม่รู้ตัว ดังนั้น เพื่อเป็นแนวทางในการพิจารณาว่า ข้อมูลข่าวสารใดควรปลงใจเชื่อมากน้อยแค่ไหน  จึงขอเสนอเคล็ดลับ “สิ่งที่ไม่ควรเชื่อ ๑๐ ประการ” จาก  “กาลามสูตร” อันเป็นคำสอนที่พระพุทธองค์ได้ตรัสไว้ตั้งแต่สมัยพุทธกาล ซึ่งใช้ได้ดีมาจนปัจจุบัน และดูเหมือนว่าจะเหมาะกับ ยุคโลกาภิวัตน์นี้มากกว่าที่ผ่าน ๆ มาด้วยซ้ำ และที่สำคัญคิดว่าเหมาะสมกับสถานการณ์บ้านเมืองของเราในยุคปัจจุบันเป็นอย่างยิ่ง

สิ่งไม่ควรเชื่อ หรืออย่าเพิ่งเชื่อ ๑๐ ประการ ได้แก่

๑. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะฟังตาม ๆ กันมา
๒. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะถือว่าเป็นของเก่าเล่าสืบๆ กันมา
๓. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะข่าวเล่าลือ
๔. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะอ้างคัมภีร์หรือตำรา
๕. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะตรรก หรือเห็นว่าเป็นเหตุเป็นผลกัน
๖. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะคิดคาดคะเนอนุมานเอา
๗. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะคิดตามเอาตามอาการที่ปรากฏ
๘. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะเห็นว่าต้องกับความเห็นของตนหรือเข้ากับทฤษฎีที่มีอยู่
  ๙. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะว่าผู้พูดควรเชื่อได้
  ๑๐. อย่าเพิ่งเชื่อ เพราะว่าผู้พูดนั้นเป็นครูของเรา
     ทีนี้มาว่ากันทีละข้อ ว่าเราไม่ควรเชื่อหรืออย่าเพิ่งเชื่อ   ในแต่ละข้ออย่างไร

     อย่าเพิ่งเชื่อเพราะการฟังตามๆกันมา ความเชื่อ ประเภทนี้ได้แก่พวก “บอกต่อ” หรือ “เขาเล่าว่า” แล้วก็เชื่อ   ตามเขา เช่น มีคนบอกเลขเด็ดมา ให้ซื้อหวยเลขนั้นเลขนี้ก็เชื่อ เลยซื้อตาม ๆ กัน ผลคือ หวยไม่ออกตามนั้น แถมยังเป็นหนี้สิน เพราะไปยืมเงินทองเขามาซื้อ เพราะคิดว่าเป็นเลขเด็ดจริง
เป็นต้น

    อย่าเพิ่งเชื่อเพราะถือว่าเป็นของเก่าเล่าสืบๆกันมา เรื่องความเชื่อข้อนี้คงมิใช่ให้ดูถูกของเก่าหรือของโบราณ แต่ทรงสอนให้รู้จักพินิจพิเคราะห์เสียก่อน ไม่ใช่เชื่อทันทีเพราะคำสอน คนรุ่นเก่าหลายอย่างก็เป็นโบราณอุบาย ที่เป็นการสอนทางอ้อม เช่น ในวรรณกรรมเรื่องสวัสดิรักษาของสุนทรภู่ท่านห้ามภรรยานอนหลับทับมือและพาดเท้าบนตัวสามีและห้ามผู้ชายมิให้นอนข้างซ้ายของหญิง โดยบอกว่าถ้าทำอย่างนั้น จะมีภัย คนสมัยนี้อ่านแล้ว อาจสงสัยว่าจะมีภัยได้อย่างไร แต่จริง ๆ แล้วการห้ามเช่นนั้น เพราะสมัยโบราณ มีขโมยขโจรแยะ ผู้ชายต้องวางดาบไว้ข้างตัวด้านขวา ถ้าให้ผู้หญิงนอนทับมือ หรือไปนอนข้างซ้ายเมีย เวลาโจรขึ้นมาจะจับดาบต่อสู้ไม่ทัน ก็จะเป็นอันตรายได้ความเชื่อที่เป็นของเก่า หากจะเชื่อหรือจะทำตาม จึงต้องสืบหาเหตุผลให้กระจ่างด้วย มิใช่เชื่อเพราะเขาเชื่อและเล่ากันมาอย่างนี้

      อย่าเพิ่งเชื่อเพราะข่าวเล่าลือ ข้อนี้ไม่ต้องขยายความก็คงชัดเจนอยู่ในตัว โดยเฉพาะปัจจุบันมีข่าวลือมากมาย เช่น มีข่าวลือว่า ในอนาคตบางจังหวัดของประเทศไทยจะเกิดแผ่นดินไหว และจมหายไป หากฟังข่าวแล้วเชื่อเลย ก็อาจจะเกิดอาการตื่นตระหนกตกใจ หรือบางคนฟังแล้วเครียด คิดมากจนเกิดโรคภัยไข้เจ็บ ทั้ง ๆ ที่สิ่งที่เขาพูด อาจจะเกิดก็จริง แต่ต้องเป็น ๑๐๐ ปีข้างหน้า เป็นต้น

      อย่าเพิ่งเชื่อเพราะอ้างคัมภีร์หรือตำรา เรื่องนี้ต้องดูให้ดีเพราะหลายครั้งก็มีการอ้างตำราผิด ๆ หรือเป็นการหลอกลวง เช่น อ้างว่ารักษาโรคร้ายบางอย่างได้เพราะได้สูตรลับโบราณมา ซึ่งแท้จริงแล้วเป็นการหลอกเอาเงินจากผู้หลงเชื่อ    หรือในปัจจุบันมักอ้างผลงานวิจัยต่าง ๆ ซึ่งหลายครั้งก็เป็นผลวิจัย เพื่อการค้า โดยบอกความจริงไม่ครบถ้วน ทำให้ผู้บริโภค   ตกเป็นเหยื่อ หลงไปซื้อสินค้านั้น ๆ เป็นต้น

      อย่าเพิ่งเชื่อเพราะตรรกะหรือเห็นว่าเป็นเหตุเป็นผลกัน เพราะเหตุผลบางอย่างก็ใช่ว่าจะถูกเสมอไป เช่น    ตามหลักคนเป็นเศรษฐีร่ำรวยล้นฟ้า น่าจะมีอำนาจ และมีความสุข แต่จริง ๆ แล้ว คนที่มีเงินทองมากมายอาจจะไม่มีความสุขเลยก็ได้เพราะต้องเดินทางเร่ร่อนไปเมืองนั้น เมืองนี้ตลอดเวลา ทำให้ไม่มีเวลาอยู่กับครอบครัว หรือชีวิตยุ่งจนไม่มีเวลาใช้เงินที่ตนหามาได้

     อย่าเพิ่งเชื่อเพราะคิดคาดคะเนอนุมานเอา เช่น เห็นคนขับรถเบ็นซ์ไปทำงาน ก็คิดว่าคน ๆ นั้นต้องมีสกุลดีฐานะดีซึ่งจริง ๆ แล้วคน ๆ นั้นอาจยังเช่าบ้านอยู่และเช่ารถขับก็ได้

     อย่าเพิ่งเชื่อเพราะคิดเอาตามอาการที่ปรากฏ เพราะอาจจะเกิดความเข้าใจผิดขึ้นได้เช่น เห็นชายหนุ่มเดินออกจากบ้านหญิงสาวยามดึก ก็เดาเอาเองว่า เขาต้องเป็นแฟนกัน หรือต้องมีอะไรกันแน่ ๆ ซึ่งจริง ๆ แล้ว ชายหนุ่มนั้นอาจจะเป็นพี่หรือน้องชายของหญิงสาวนั้นก็เป็นได้

     อย่าเพิ่งเชื่อเพราะเห็นว่าต้องกับความเห็นของตนหรือเข้ากับทฤษฎีที่มีอยู่ข้อนี้จะเห็นว่าคนเราเป็นกันมาก เพราะหากเราเชื่อเช่นไร และมีคนคิดคล้าย ๆ กัน เราก็จะยิ่งรู้สึกว่าสิ่งที่เราเชื่อนั้น “ใช่เลย” ซึ่งการเชื่อเช่นนี้จะทำให้ขาดการเสาะหาข้อเท็จจริง และนำมาซึ่งความเชื่อที่ผิด ๆ ได้

     อย่าเพิ่งเชื่อเพราะว่าผู้พูดควรเชื่อได้ ยิ่งปัจจุบันมีการแบ่งเป็นหลายฝักหลายฝ่าย และคนพูดก็ล้วนเป็นผู้มีชื่อเสียง ในสังคม ฟังแล้วก่อนจะเชื่อใคร จึงควรพิจารณาข้อมูลให้ถี่ถ้วน ไม่ว่าจะฟังจากที่ใด ไม่เช่นนั้นอาจจะก่อให้เกิดปัญหาตามมาไม่รู้จบ
      อย่าเพิ่งเชื่อเพราะว่าผู้พูดนั้นเป็นครูของเรา    ข้อนี้ฟังดูแรง และเหมือนคนอกตัญญูที่สอนให้ไม่เชื่อครูของเรา แต่โดยความเป็นจริง เป็นการสอนให้รู้จักวิเคราะห์ด้วยตนเอง มิใช่ครูบอกอะไรก็เชื่อไปหมด เพราะครูก็เป็นปุถุชนคนธรรมดา จึงสามารถพูดผิด สอนผิดได้ดังนั้น เราจึงควรคิดเองด้วยว่าสิ่งที่
ครูสอนใช่หรือไม่ใช่เพราะเหตุใด

        พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า เมื่อใดก็ตาม   ที่เราได้ยินใครเขาเล่าหรือพูดถึงเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ก็ให้ฟังไว้ก่อน    ไม่ต้องไปคัดค้าน ต่อล้อต่อเถียง ไม่เห็นด้วย หรือในทางตรงกันข้าม ก็มิใช่ไปเออออห่อหมกกับเขาในทันทีแต่ให้ฟังหูไว้หูแล้วมา   คิดพิจารณาว่าสิ่งที่ได้ยินได้ฟังมานั้นมันผิดหรือถูก เป็นบุญ   หรือบาป เป็นไปเพื่อประโยชน์หรือไม่เป็นประโยชน์ต่อใคร ฯลฯ    หากคิดถี่ถ้วนรอบด้านแล้ว จึงค่อยตัดสินว่า ข้อมูลนั้น ๆ เราจะเชื่อ ได้มากน้อยแค่ไหน หรือจะไม่เชื่อเลย ก็เป็นไปได้ซึ่งหลักการนี้ นอกจากจะตรงกับกฎทางวิทยาศาสตร์แล้ว ยังเป็นการเตือน   ให้แต่ละคนได้มีสติและใช้ปัญญาในการใคร่ครวญข้อมูลต่าง ๆ ให้รอบคอบ ก่อนจะตัดสินใจทำสิ่งใดลงไป ทั้งนี้เพื่อมิให้เกิดความเชื่อสิ่งใดอย่างง่ายดายหรืองมงายไร้เหตุผล

          หวังว่า “สิ่งที่ไม่ควรเชื่อ ๑๐ ประการ” นี้จะเป็นแนวทางให้พวกเรายุคปัจจุบันได้รู้จักคิดให้ละเอียดรอบคอบ   ก่อนที่จะตัดสินใจทำสิ่งใดตาม “ความเชื่อ” ต่อไปในอนาคต



อ้างอิง : วารสารวัฒนธรรมไทย ฉบับเดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ หน้า ๓๘ - ๔๐

เขียนใน GotoKnow โดย รัชดาวัลย์ วงษ์ชื่น(อิงจันทร์)
ใน สถานี....พระพุทธศาสนา

คำสำคัญ (Tags): #หลักความเชื่อทางพุทธศาสนา#กาลมสูตร

หมายเลขบันทึก: 432930เขียนเมื่อ 26 มีนาคม 2011 21:07 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 ธันวาคม 2012 13:39 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (19)

mee_pole

เขียนเมื่อ 26 มีนาคม 2011 21:48 น. ()

สวัสดีค่ะ

สรุปว่าหากจะเชื่อในสิ่งใด ให้ใช้ปัญญาใคร่ครวญพินิจพิจารณาให้ดีก่อน

จากคำกล่าวที่ว่า "สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น" ในสังคมปัจจุบัน ขนาดสิ่งที่เห็น ยังไม่ไช่สิ่งที่เป็น ทุกอย่างต้องใช้เวลาค่ะ

ขอบคุณค่ะ สำหรับข้อคิด และคำอธิบายที่ชัดเจน

krutoiting

เขียนเมื่อ 26 มีนาคม 2011 22:01 น. ()

ขอบคุณข้อคิดเตือนสติค่ะ

บีเวอร์

เขียนเมื่อ 26 มีนาคม 2011 23:21 น. ()

สาธุครับ

รัชดาวัลย์ วงษ์ชื่น(อิงจันทร์)

เขียนเมื่อ 27 มีนาคม 2011 05:36 น. ()

สวัสดีค่ะคุณ

คำสอนของพระพุทธเจ้า เป็นคำสอนที่ลึกซึ้งเสมอ
เรื่องหลักความเชื่อนี้ พระองค์ใช้สอนชาวบ้านที่เมือง ๆ หนึ่ง
ซึ่งเมื่อพระองค์ผ่านไป ชาวบ้านก็ทูลว่ามีนั่งบวชศาสนาอื่น ๆ มาเยือนอยู่เสมอ
นักบวชเหล่านี้ก็มักโอ้อวดว่าคำสอนของตนดีกว่าผู้อื่น เป็นเช่นนี้มาตลอด
จนทำให้พวกตนรู้สึกสับสน และสงสัยว่าใครพูดจริง ใครพูดเท็จ หรือใครผิด ใครถูกกันแน่พอชาวบ้านทูลถามแล้ว แทนที่พระพุทธเจ้าจะทรงสรรเสริญคำสอนของพระองค์เอง แล้วกล่าวติเตียนคำสอนของศาสนาอื่น กลับทรงตรัสกับชาวบ้าน ชาวเมืองกลุ่มนั้น ถึงสิ่งไม่ควรเชื่อ หรืออย่าเพิ่งเชื่อ ๑๐ ประการ นี้แหละค่ะ
ขอบพระคุณนะคะที่แวะมาเยี่ยมเยือน มีความสุขเสมอ ๆ นะคะ

นาย ฐานิศวร์ ผลเจริญ

เขียนเมื่อ 27 มีนาคม 2011 06:26 น. ()

สวัสดีครับ พี่อิงจันทร์
มาฟังธรรมะภาคเช้าครับ
สบายดี มีความสุข นะครับ

รัชดาวัลย์ วงษ์ชื่น(อิงจันทร์)

เขียนเมื่อ 27 มีนาคม 2011 06:33 น. ()

สวัสดีค่ะพี่ครูต้อย

ขอบพระคุณค่ะที่แวะมาเยี่ยมเยือน
ครูอิงขออนุญาตเพิ่มเติมเรื่องของ "กาลามสูตร" อีกนิดนึงนะคะ เพราะว่า

“กาลามสูตร” บางคนก็ สับสนกับคำว่า “กามสูตร” ซึ่งมาจากอินเดียเหมือนกัน แต่เป็นคัมภีร์โบราณว่าด้วยเพศศึกษา ที่เขียนโดย วาตสยายน (วาด-สยา-ยะนะ) ซึ่งมีด้วยกัน ๗ ภาค แต่ละภาคก็จะแบ่งเป็นบทต่าง ๆ เช่น บทว่าด้วยการเลือกภรรยา การเกี้ยวพาราสี บทว่าด้วยการสร้างเสน่ห์ให้ตนเอง เป็นต้น แต่สำหรับ “กาลามสูตร” (กา-ลา-มะ-สูด) เขียน ต่างกันกับข้างต้น เป็นพระสูตรที่พระพุทธเจ้าได้สอนชาวกาลามะ ซึ่งอยู่ในเกสปุตตนิคม ดังนั้น ในพระไตรปิฎกจึงเรียกว่า “เกสปุตตสูตร” ตามตำบลที่อยู่ที่พระองค์ทรงสอน แต่คนทั่วไปมักเรียก “กาลามสูตร” ตามสกุลของผู้อาศัยที่นั่นคือ “ชาวสกุลกาลามะ” เพราะจำได้ง่ายกว่า