ความหมายของคำ
เพศภาวะ (อังกฤษ: gender) คือสิ่งที่แสดงลักษณะความแตกต่างระหว่างเพศชายและเพศหญิง โดยองค์การอนามัยโลก ให้ความหมายไว้ว่า "คุณลักษณะของผู้หญิงและผู้ชายในบทบาทประกอบสร้างทางสังคม พฤติกรรม กิจกรรมและคุณลักษณะที่ให้สังคมพิจารณาว่าเป็นผู้ชายหรือผู้หญิงในขณะที่คำว่า เพศ (Sex) มีความหมายในลักษณะทางชีววิทยาของบุคคล ที่แบ่งเป็นเพศหญิง และเพศชาย
เครดิต http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%A8%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B0
|
||
เครดิต http://www.teenpath.net/data/event/40004/SexWay01/content-004.html บทบาทหญิงชายหรือบทบาทเพศ (Gender Roles) นอกจากจะเปลี่ยนแปรขึ้นกับสังคมและวัฒนธรรมสิ่งแวดล้อมอันได้แก่ สถานะของบุคคลในสังคม การศึกษา วัฒนธรรมท้องถิ่น เป็นต้น ยังผันแปรไปตามช่วงชีวิตหรือตามวัยของแต่ละบุคคลด้วย ดังนั้น หากเข้าใจลักษณะความผันแปรดังกล่าว ก็จะเห็นภาพที่แท้จริงของบทบาทความเป็นหญิงชายได้ชัดเจน |
บทบาททางเพศ หมายถึง บทบาทที่สังคมหนึ่งๆ คาดหวังให้บุคคลเพศชายหรือเพศหญิงแสดงออกว่าเป็นชายหรือหญิง ซึ่งการกำหนดบทบาททางเพศมี 2 ปัจจัยเข้ามาเกี่ยวข้อง คือ ปัจจัยทางด้านชีวภาพระหว่างชายและหญิง ส่วนปัจจัยทางด้านสภาพแวดล้อม โดยปัจจัยทางชีวภาพจะเป็นตัวกำหนดความแตกต่างทางกายภาพระหว่างชายและหญิง ส่วนปัจจัยทางด้านสภาพแวดล้อมจะมีอิทธิพลในการหล่อหลอมลักษณะความเป็นชายหรือความเป็นหญิงให้เกิดแก่มวลสมาชิกตามที่สังคมนั้นๆ คาดหวัง แนวคิดการอธิบายความแตกต่างระหว่างบทบาททางเพศในช่วงแรกแบ่งบทบาททางเพศเป็น 2 แบบ คือ 1) บทบาททางเพศแบบความเป็นชาย 2) บทบาททางเพศแบบความเป็นหญิง แต่แนวคิดในปัจจุบันนำโดย Sandra Lipitz Bem แบ่งบทบาททางเพศเป็น 4 แบบคือ 1) บทบาททางเพศแบบความเป็นชาย 2) บทบาทางเพศแบบความเป็นหญิง 3) บทบาททางเพศแบบความเป็นชายและหญิงสูงทั้งคู่ 4) บทบาททางเพศแบบความเป็นชายและหญิงต่ำทั้งคู่ หรือแบบไม่ชัดเจน จากการวิจัยพบว่าบทบาททางเพศที่เหมาะสมกับสภาพสังคมปัจจุบันมากที่สุด คือ บทบาททางเพศแบบความเป็นชายสูงทั้งคู่ รองลงมา คือ บทบาททางเพศแบบความเป็นชาย และบทบาททางเพศแบบความเป็นหญิงตามลำดับ ส่วนบทบาททางเพศที่ด้อยที่สุด คือ บทบาททางเพศแบบไม่ชัดเจน
มิติหญิงชาย (Gender)
“มิติหญิงชาย” หมายถึง ความเป็นหญิงความเป็นชายที่ถูกกำหนดขึ้นโดยสังคมและวัฒนธรรม เช่น ชายเป็นผู้นำ หญิงเป็นผู้ตาม ไม่ใช่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติมาตั้งแต่กำเนิดเหมือนกับธรรมชาติทางร่างกายของชายที่มีอัณฑะ หญิงมีรังไข่ ซึ่งไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ การกำหนดโดยสังคมและวัฒนธรรมนื้ทำให้มีผลต่อชีวิตของหญิงชายมากกว่าการกำหนดโดยธรรมชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการเจริญพันธุ์
ในอดีตบทบาทของหญิงชายกำหนดขึ้นโดยอาศัยความแตกต่างโดยธรรมชาติของสรีระคือชายซึ่งมีสรีระที่แข็งแรงกว่าหญิงจึงต้องรับผิดชอบงานหนักนอกบ้าน เช่น ออกป่า ล่าสัตว์ หญิงอยู่บ้านทำงานบ้านและเลี้ยงลูกโดยเฉพาะลูกเล็ก ๆ ที่ต้องดื่มนมจากเต้านมของแม่ หญิงจึงได้รับการปกป้องคุ้มครองจากชาย จากบทบาทในอดีตที่ชายต้องรับผิดชอบงานหนัก ทำให้สังคมให้ความสำคัญกับชายมากกว่าหญิงและความคิด ความเชื่อนี้ยังคงอยู่ในสังคมเรื่อยมา ทำให้เกิดการปฏิบัติต่อชายหญิงที่แตกต่างกัน เช่น ชายได้เรียนหนังสือมากกว่าหญิง ชายไม่ต้องทำงานบ้านแต่หญิงต้องทำงานบ้าน ชายมีโอกาสหาประสบการณ์ต่าง ๆ นอกบ้านได้แต่หญิงไม่มีโอกาส
ในเรื่องอนามัยเจริญพันธุ์ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องเพศของวัยรุ่นจะเห็นตัวอย่างได้ชัดเจน เช่น หญิงไม่กล้าเรียนรู้เรื่องเพศ เนื่องจากสังคมกำหนดว่าหญิงที่ดีจะต้องไร้เดียงสาในเรื่องเพศ จึงทำให้ขาดความรู้ ความเข้าใจที่จะป้องกันตัวเองให้ปลอดภัยจากปัญหาเรื่องเพศ แต่ชายหาความรู้ได้อย่างอิสระ ผิดบ้าง ถูกบ้าง ประกอบกับในสังคมไทยมีค่านิยมแต่เดิมว่าถ้าชายสามารถมีเพศสัมพันธ์กับหญิงได้หลายคนถือว่าเป็นคนมี ฝีมือ เมื่อพลาดพลั้งมีเพศสัมพันธ์กัน ทำให้เกิดปัญหาตามมามากมายโดยเฉพาะฝ่ายหญิง เช่น การตั้งครรภ์ในขณะที่ไม่พร้อม ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาการทำแท้งอันตราย การติดโรคทางเพศสัมพันธ์ และโรคเอดส์ เป็นต้น ฝ่ายชายเองก็ได้รับผลกระทบ แต่มักจะน้อยกว่าหญิง เช่น ถูกสังคมตำหนิ ต้องรับผิดชอบความเสียหายที่เกิดขึ้นในกรณีที่ฝ่ายหญิงเรียกร้อง
ปัจจุบันบทบาทของหญิงชายเปลี่ยนแปลงไป หญิงชายมีโอกาสศึกษาเล่าเรียนและทำงานหารายได้ทั้งสองฝ่าย แต่สังคมก็ยังคาดหวังให้หญิงรักษาบทบาทเดิมอยู่ เช่น การทำงานบ้าน เลี้ยงลูก ทำให้หญิงต้องรับภาระหนักยิ่งขึ้นกว่าหญิงในสังคมยุคเก่า การทำกิจกรรมนอกบ้านจึงถูกจำกัดไปโดยปริยาย จึงมีผลทำให้โอกาสที่จะได้รับบทบาทในสังคมที่สูงขึ้นก็ถูกจำกัดไปด้วย เช่น การเป็นผู้บริหารหน่วยงาน การเป็นผู้นำในระดับชุมชน เป็นต้น
ภาระหนักที่เพิ่มขึ้นอย่างมากทั้งในบ้านและนอกบ้านของหญิงส่งผลกระทบต่อสุขภาพทั้งด้านร่างกาย และจิตใจ และส่งผลกระทบต่อครอบครัว เช่น มีปัญหาทะเลาะเบาะแว้งกับสามี การระบายอารมณ์กับลูก
เมื่อได้มองภาพบทบาทหญิงชายในปัจจุบันจะเห็นความจำเป็นที่จะต้องทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ในด้านความคิด และยอมรับความเท่าเทียมกันทางด้านความคิด ศักดิ์ศรี ความรับผิดชอบและบทบาทของหญิงและชาย ปัญหาที่เกิดจากความไม่เท่าเทียมกันของหญิงและชายก็จะลดลงได้
ปัญหาครอบครัวที่เกิดจากความไม่เท่าเทียมกันของหญิงชาย
การที่สังคมกำหนดให้เพศชายเป็นผู้นำและมีความสำคัญมากกว่าหญิง ทำให้หญิงได้รับการปฏิบัติที่ไม่เท่าเทียมกับชาย และเมื่อแต่งงานอยู่ร่วมกันเป็นครอบครัวจะเกิดปัญหามากมาย
หญิงต้องรับภาระมากกว่าชาย เช่น ต้องทำงานหาเลี้ยงชีพ และต้องกลับมาทำงานบ้านเลี้ยงลูก ทำให้เกิดความเครียด และมีพฤติกรรมที่ถูกมองว่าน่ารำคาญ เป็นสาเหตุให้ผู้ชายเบื่อบ้านจึงหาโอกาสไปหาความสุขนอกบ้าน เช่น ไปดื่มเหล้าและมีเพศสัมพันธ์นอกสมรส
การไปมีเพศสัมพันธ์นอกสมรสของชาย แม้ภรรยาจะรับไม่ได้ แต่สังคมยอมรับได้ ซึ่งนำความเดือดร้อนมาสู่ครอบครัวมาก รวมทั้งเรื่องการนำโรคมาให้ภรรยา เช่น โรคเอดส์ทำให้ครอบครัวล่มสลาย
หญิงต้องรับภาระเรื่องการคุมกำเนิดเพราะชายมักจะคิดว่าเป็นหน้าที่ของหญิง ชายไม่เกี่ยว แท้จริงแล้วหญิงเป็นฝ่ายตั้งครรภ์ซึ่งมีผลต่อสุขภาพอยู่แล้ว ชายจึงควรแบ่งเบาภาระเรื่องการคุมกำเนิดแทน
ภรรยาที่เรียนน้อย ไม่ได้ประกอบอาชีพ มักอยู่ใต้อำนาจของสามีที่เรียนสูงกว่า และเป็นฝ่ายหารายได้ เนื่องจากต้องพึงพิงเรื่องการเงินจากสามี
ผู้ชายมักใช้ความรุนแรงทั้งร่างกายและจิตใจกับผู้หญิงซึ่งเป็นภรรยา เพราะเคยชินกับการมีอำนาจเหนือกว่า
สิทธิทางเพศเป็นสิทธิมูลฐานและเป็นรากฐานของสิทธิมนุษยชน ซึ่งสมาคมเพศศาสตร์ศึกษานานาชาติได้แถลง ณ การประชุมครั้งที่ ๑๓ ที่กรุงวาเลนเซีย ประเทศสเปน ว่า เพศเป็นมิติหนึ่งของมนุษย์ที่มีการปรับตัวและเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา เพศเกิดจากปฏิสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้างภายในของสังคมเอง และของแต่ละบุคคลในเวลาเดียวกัน โดยปรากฏให้เห็นทางวงจรชีวิตของบุคคลที่ประสานความเป็นตัวของตัวเอง และสร้างเสริมความผูกพันซึ่งกันและกันให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น
เครดิต http://www.oknation.net/blog/print.php?id=409012
สิทธิทางเพศได้แก่สิทธิดังต่อไปนี้
เครดิต http://www.doctor.or.th/node/2145
การวางแผนครอบครัว หมายถึง การตั้งเป้าหมายเพื่อให้ครอบครัวมีความพร้อมในด้านต่าง ๆ ตั้งแต่การเลือกคู่ครอง ความพร้อมด้านที่อยู่อาศัยและอาชีพ การแต่งงาน การวางแผนที่จะมีบุตร การเว้นช่วงระยะห่างของการมีบุตรที่เหมาะสม การเป็นพ่อแม่ที่ดีเพื่อเลี้ยงดูบุตรให้เป็นคนดี มีคุณภาพและมีความสุข มีผลเพื่อให้เกิดความสุข ความเหมาะสมทางสังคม เศรษฐกิจ แก่ตนเอง ครอบครัว สังคมและประเทศชาติ
ความสำคัญของการวางแผนครอบครัว การวางแผนครอบครัว เป็นเครื่องมือสำคัญในการ นำพาครอบครัวให้มีความสุขและเป็นแหล่งสร้างคนที่มีคุณภาพของสังคมและประเทศชาติ เปิดโอกาสให้สามี–ภรรยาได้พัฒนาตนเองอย่างเท่าเทียมกัน โดยการจัดสรรเวลาที่เหมาะสมในการทำงานและการแสวงหาความรู้ได้ทั้งสองฝ่าย
องค์ประกอบของการวางแผนครอบครัว มี 5 องค์ประกอบใหญ่ ๆ ดังนี้
อนามัยการเจริญพันธุ์ (Reproductive Health) หมายถึง สภาวะที่ระบบอวัยวะสืบพันธุ์สามารถทำหน้าที่ด้านเพศและด้านเจริญพันธุ์ หรือการมีบุตรได้ครบถ้วนสมบูรณ์อย่างปลอดภัยและนำความผาสุกมาสู่ชีวิต และช่วยเพิ่มพูนความสัมพันธ์ระหว่างหญิงชายทั้งในส่วนตัวและสังคม ความหมายของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ให้ไว้ว่า อนามัยการเจริญพันธุ์ (Reproductive Health) หมายถึง "ภาวะความแข็งแรงสมบูรณ์ของร่างกายและจิตใจ ที่เป็นผลสัมฤทธิ์อันเกิดจากกระบวนการและหน้าที่ของการเจริญพันธุ์ที่สมบูรณ์ทั้งชายและหญิงทุกช่วงอายุของชีวิต ซึ่งทำให้เขาเหล่านั้นมีชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข"
นอกจากนั้น อนามัยการเจริญพันธุ์ยังครอบคลุมถึงสิทธิของชายและหญิงทุกช่วงอายุในการตัดสินใจ สิทธิที่จะได้รับการเรียนรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับอนามัยการเจริญพันธุ์ ตลอดจนสามารถที่เข้าถึงบริการด้านนี้
เรื่องของอนามัยการเจริญพันธุ์ยังเกี่ยวข้องกับ "สิทธิอนามัยการเจริญพันธุ์" (Reproductive Right) เป็นสิทธิของบุคคลทั้งหญิงและชาย และเป็นสิทธิที่อยู่บนพื้นฐานของสิทธิมนุษยชนในเรื่องศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ (Human Dignity) ความเป็นอิสระ (Freedom) และความเท่าเทียมกัน (Equality) ซึ่งอนามัยการเจริญพันธุ์ (Reproductive Health) หมายถึง สภาวะที่ระบบอวัยวะสืบพันธุ์สามารถทำหน้าที่ด้านเพศและด้านเจริญพันธุ์ หรือการมีบุตรได้ครบถ้วนสมบูรณ์อย่างปลอดภัยและนำความผาสุกมาสู่ชีวิต และช่วยเพิ่มพูนความสัมพันธ์ระหว่างหญิงชายทั้งในส่วนตัวและสังคม
ขอบเขตของการอนามัยการเจริญพันธุ์ในประเทศไทย ที่มีผลต่อสิทธิอนามัยการเจริญพันธุ์ที่ควรส่งเสริม มีดังนี้
1. การวางแผนครอบครัว เพื่อสนับสนุนให้คนไทยมีขนาดครอบครัวที่เหมาะสมตามความต้องการหรือศักยภาพของแต่ละครอบครัว
2. การอนามัยแม่และเด็ก เพื่อดูแลสุขภาพของหญิงทั้งก่อน ระหว่างและหลังตั้งครรภ์ ให้มีการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย พร้อมทั้งมีลูกที่สมบูรณ์แข็งแรงและได้รับการเลี้ยงดูอย่างมีคุณภาพ
3. โรคเอดส์ ให้ความรู้ให้คำปรึกษาแก่ผู้มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรค ตลอดจนควบคุมป้องกันและให้การรักษาแก่ผู้เป็นโรค
4. มะเร็งระบบสืบพันธุ์ เฝ้าระวังผู้มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรค ให้ความรู้และให้บริการตรวจวินิจฉัยอย่างรวดเร็วและถูกต้อง
5. โรคติดเชื้อในระบบสืบพันธุ์ ควบคุม ป้องกันและรักษาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์และโรคติดเชื้ออื่นๆ ของระบบสืบพันธุ์
6. การแท้งและภาวะแทรกซ้อน ป้องกันการแท้งให้มีอัตราลดลง และรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากการแท้งได้อย่างเหมาะสม รวมทั้งมีการแท้งที่ปลอดภัย
7. ภาวะการมีบุตรยาก ให้คำปรึกษา แนะนำ และให้บริการแก่ผู้ที่มีบุตรยาก
8. เพศศึกษา ให้คำปรึกษาและเผยแพร่ความรู้เรื่องเพศศึกษาแก่ประชากรทุกกลุ่มอายุอย่างถูกต้องเหมาะสม
9. อนามัยวัยรุ่น ให้ความรู้และคำปรึกษาในเรื่องเพศศึกษา การมีเพศสัมพันธ์อย่างรับผิดชอบและปลอดภัย เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์อันไม่พึงประสงค์และป้องกันการติดโรคทางเพศสัมพันธ์และโรคเอดส์
10. ภาวะหลังวัยเจริญพันธุ์และผู้สูงอายุซึ่งต้องมีการให้ความรู้ คำแนะนำในการปฏิบัติเพื่อให้ประชากรกลุ่มนี้มีสุขภาพดีและสร้างประโยชน์ต่อสังคมและครอบครัวและประเทศชาติต่อไป
เครดิต http://webboard.yenta4.com/topic/116168
ไม่มีความเห็น