คำถามพัฒนาการคิดตามระดับพุทธิพิสัย

เฉลิมลาภ ทองอาจ

           

               เทคนิคการสอนพื้นฐานที่ครูภาษาไทยสามารถนำมาใช้พัฒนาการคิดของผู้เรียนคือ การใช้คำถามพัฒนาการคิดตามระดับเป้าหมายด้านพุทธิสัยของ  Anderson และ  Krathwohl  (2001) ซึ่งปรับปรุงจากทฤษฎีดั้งเดิมของ Bloom คำถามพัฒนาการคิดสามารถนำไปใช้ใน 2 วิธี วิธีแรกคือการใช้เป็นคำถามในกิจกรรมการเรียนการสอน ใช้เพื่อทบทวนหรือเชื่อมโยงประสบการณ์เดิม กระตุ้นให้คิดหรือเพื่อสรุปทบทวนสิ่งที่ได้เรียน  อีกวิธีหนึ่งคือใช้ในการออกข้อสอบมาตรฐาน หรือข้อสอบวัดผลสัมฤทธิ์การเรียนรู้ ตัวอย่างคำถามพัฒนาการคิดแสดงได้ดังนี้  (ปรับจาก  Wilson, 2006)

 

พุทธิพิสัยตามแนวคิดของ  Bloom (1956)	แนวคิดของ Anderson และ  Krathwohl  (2001)
	พุทธิพิสัย	พฤติกรรม	ตัวอย่างคำถามพัฒนาการคิด
1. ความรู้     (knowledge)	1.  จำ     (remembering)	จำ  ระลึก หรือเรียกคืนความรู้ที่อยู่ในความทรงจำได้	-ข้อมูลนี้ปรากฏอยู่ที่ใด -สำนวนนี้มาจากวรรณคดีเรื่องใด
2. ความเข้าใจ     (comprehension)	2.  เข้าใจ     (understanding)	สร้างความหมายจากสิ่งต่างๆ	-ข้อความนี้หมายความว่าอย่างไร -เรื่องนี้ตีความได้ว่าอย่างไร
3.  การประยุกต์ใช้     (application)	3.  ประยุกต์ใช้     (applying)	ใช้ความคิดในเชิงกระบวนการ (procedure) เกี่ยวกับการปฏิบัติในการดำเนินการ	-ประเด็นนี้จะนำความรู้เรื่อง....มาใช้ได้อย่าง -ข้อนี้ประยุกต์ใช้หลักการใดมาแก้ไขได้บ้าง - หลักการที่ได้เรียนไปสามารถนำไปใช้ในสถานการณ์....ได้หรือไม่
4.  การวิเคราะห์     (analysis)	4.  วิเคราะห์     (analyzing)	จำแนกมโนทัศน์หรือสิ่งที่ศึกษาออกเป็นส่วนๆ  และพิจารณาว่า   แต่ละส่วนสัมพันธ์กันอย่างไร	-เรื่องนี้ เหมือน/คล้าย/ต่างจากเรื่องนี้อย่างไร -เรื่องนี้ก่อให้เกิดผลอย่างไรต่อไป -เรื่องนี้พิจารณาได้ในระดับ/มุมมอง/มิติได้ได้บ้าง
5.  การสังเคราะห์     (synthesis)	5.  ประเมินค่า     (evaluating)	ตัดสินใจเชิงคุณค่าเกี่ยวกับสิ่งที่ศึกษาโดยใช้เกณฑ์หรือมาตรฐานการคิด	-เรื่องนี้มีคุณค่าต่อสังคมหรือต่อการดำเนินชีวิตประจำวันมากน้อยเพียงใด เพราะอะไร -ข้อใดมีความโดดเด่นเรื่อง...มากที่สุด
6.  การประเมินค่า      (evaluation)	6.  สร้างสรรค์ใหม่     (creating)	นำความรู้ ทักษะหรือแนวความคิดเกี่ยวกับข้อมูลต่างๆ   มาหลอมรวมเพื่อสร้างเป็นสิ่งใหม่	-จากหลักการ ความรู้ ทฤษฎีที่ได้ศึกษาไป จะวางแผนดำเนินการ   หรือสร้างวิธีการ   ดำเนินงานอย่างไร -ความรู้เรื่องนี้สามารถสร้างแนวคิดความคิดหรือสิ่งใหม่ๆ อะไรได้บ้าง

 

[ดร.รุ้ง]

ดูขั้นที่ 5 และ ขั้นที่ 6 อาจจะสลับกันอยู่นะคะ