ระบบการตัดขดลวดสำหรับอุดหลอดเลือด

ระบบการตัดขดลวดสำหรับอุดหลอดเลือด

Detachable system of coil

 

จุฑา  ศรีเอี่ยม อนุ.รังสีเทคนิค
วิชุดา สิริเมธาธโนปกรณ์ วท.บ.รังสีเทคนิค
วสันต์ ปันเขื่อนขัติย์ วท.บ.รังสีเทคนิค
วรรณนี   ผิวทอง วท.บ.รังสีเทคนิค

ภาควิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล

 

จุฑา  ศรีเอี่ยม, วิชุดา สิริเมธาธโนปกรณ์,  วสันต์ ปันเขื่อนขัติย์, วรรณนี   ผิวทอง.ระบบการตัดขดลวดสำหรับอุดหลอดเลือด. วารสารชมรมรังสีเทคนิคและพยาบาลเฉพาะทางรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาไทย, 2552; 3(2): 125-9

การรักษาโรคหลอดเลือดสมองโป่งพองด้วยการอุดด้วยขดลวดนั้นเป็นที่นิยมมากขึ้นในปัจจุบัน ในกระบวนการวางขดลวดนั้นได้มีการพัฒนาทางเทคนิค และในการตัดขดลวดสำหรับอุดหลอดเลือดที่นิยมกันของบริษัทเครื่องมือแพทย์มักจะเป็นการตัดด้วยไฟฟ้า เพื่อให้ขดลวดขาดออกและขดตัวอยู่ภายในหลอดเลือดโป่งพองนั้น และเกิดก้อนเลือดพอกตัวขึ้นเพื่ออุดหลอดเลือดโป่งพองนั้นในที่สุด  ซึ่งแนวคิดพื้นฐานในการอุดหลอดเลือดโป่งพองด้วยขดลวดโลหะนั้นเป็นกระบวนการตามหลักการ electrothombosis and electrolysis technique ซึ่งการทำความเข้าใจต่อกระบวนการพื้นฐานนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อการเลือกใช้ขดลวดเพื่อการอุดหลอดเลือดโป่งพองอย่างมีประสิทธิภาพและการคาดหวังต่อผลการรักษา

 

กระบวนการ electrothrombosis

กระบวนการนี้ได้ถูกแสดงให้เป็นที่ประจักษ์โดย Bigelow and DeFoyes (1952) , Sawyer and Pate (1953) โดยมีหลักการที่ว่าเซลล์เม็ดเลือดขาว, เซลล์เม็ดเลือดแดง, เกร็ดเลือดและเส้นใย  fibrinogen นั้นมีค่าประจุเป็นลบ ซึ่งจะเคลื่อนที่เข้าหาประจุบวก (electrode) เสมอ เมื่อผ่านไฟฟ้ากระแสตรงขนาด 0.2 mA-10mA เข้าสู่เลือดที่ระยะเวลาต่างๆ กันพบว่าจะเกิดการรวมตัวเป็นก้อนของเม็ดเลือดและเกร็ดเลือด (thrombus formation) ซึ่งจะมีปริมาณเป็นสัดส่วนตามค่ากระแสไฟฟ้าและเวลาที่ได้รับกระแสไฟฟ้า (mA x min) ต่อมา Salazar (1961), Araki และคณะ (1965) ได้ทดลองในหลอดเลือดของสุนัขจริงซึ่งได้ผลเช่นเดียวกันการทดลองในหลอดทดลอง แต่หากมีการให้ heparin อัตราการเกิดก้อนเลือดจะลดลงไป  Thrompson และคณะ ได้ทดลองผ่านกระแสไฟฟ้าในหลอดเลือดของกระต่ายผ่านลวดแพลทินัม และลวดสแตนเลส และ Guglielmi และคณะ (1983) ได้รายงานการเกิดก้อนเลือดในหลอดเลือดแดงสมองโป่งพองในกระต่ายทดลอง 10 ตัว โดยใช้ ลวดที่ทำจากสแตนเลส วางในหลอดเลือดโป่งพอง และให้กระแสไฟฟ้าขนาด 10mA เพื่อกระตุ้นให้เกิด intra-aneurysm thrombosis และได้ข้อสรุปกระบวนการ electrothrombosis เป็น 3 ประการ คือ

1. เมื่อให้ไฟฟ้ากระแสตรงแก่เลือด จะเกิดก้อนเลือดรอบๆ ขั้วบวก
2. ขนาดและน้ำหนักของก้อนเลือดเป็นสัดส่วนโดยตรงต่อ mA x min
3. แพลตตินัมเป็นสสารที่ทำให้เกิดก้อนเลือดได้มากที่สุดและไม่ได้รับผลกระทบจากกระบวนการ electrolysis

 

กระบวนการ electrolysis

Electrolysis เกิดขึ้นเมื่อขดลวดที่เป็นขั้วไฟฟ้า 2 เส้นที่เชื่อมต่อกับไฟฟ้ากระแสตรงถูกยื่นลงไปในสารละลาย ขดลวดที่เป็นขั้วบวกจะถูกละลายและไอออนจะเกิดการเคลื่อนย้ายไปยังขดลวดขั้วลบ หากแต่โลหะกลุ่มแพลตินัมจะได้ไม่ได้รับผลกระทบนี้ การทดลองกระบวนการนี้ในเลือดได้กระทำโดย Miller และคณะ (1978) โดยให้กระแสไฟฟ้าขนาด 5-10mA ซึ่งทำให้เกิดก้อนเลือดในการทดลองในสุนัข โดยทดสอบระหว่างโลหะ 2 ชนิดคือ แพลทินัมและ สแตนเลส พบว่ารอบๆ แพทลทินัมเกิดก้อนเลือดได้มากกว่าสแตนเลส 3-4 เท่า นั่นคือ สแตนเลส นั้นมีไอออนบางส่วนที่ถูกละลายไปเนื่องจากกระแสไฟฟ้า ต่อมา Piton และคณะ (1978) ได้ทดลองโลหะต่างๆ ในกระบวนการ electrolysis โดยใช้โลหะขนาด 0.5 มม. ผ่านกระแสไฟฟ้าขนาด 10mA พบว่า เงินและสแตนเลสถูกละลายได้ ส่วนทองแดงจะเกิดกระบวนการสนิมเนื่องจากออกซิเจน ในขณะที่แพลทินัมไม่เกิดผลจากกระบวนการดังกล่าว

 

จากการวิจัยดังกล่าว จึงนำไปสู่แนวคิดในการออกแบบขดลวดสำหรับอุดหลอดเลือด โดยให้ส่วนต้นทำด้วยสแตนเลส ยาว 175 ซม. และส่วนของขดลวดที่ต้องปล่อยไว้ในหลอดเลือดโป่งพองทำจากแพลทินัมมีขนาดความยาวต่างๆ กันไปเพื่อเป็นตัวเลือกในการเลือกใช้อุดหลอดเลือด โดยที่ส่วนที่เป็นสแตนเลสทั้งหมดจะถูกเคลือบด้วย Teflon เพื่อป้องกันไม่ให้เกิด electrolysis ยกเว้นบริเวณรอยต่อซึ่งมีระยะ 2มม. จะไม่ถูกเคลือบ เมื่อผ่านกระแสไฟฟ้าเข้าไป สแตนเลสที่ไม่ได้ถูกเคลือบไว้ตรงรอบต่อจะถูกละลายและขาดออก ทำให้ขดลวดส่วนที่เป็นแพลทินัมถูกปล่อยไว้ในหลอดเลือดโป่งพอง ซึ่งขดลวดส่วนนี้จะเหนี่ยวนำกระบวนการ electrothrombosis และอุดหลอดเลือดโป่งพองนั้น

อย่างไรก็ตามระบบการตัดขดลวดได้มีการพัฒนาเปลี่ยนไปเนื่องด้วยเทคโนโลยีด้านวัสดุขดลวด ดังนั้นในปัจจุบันจึงมีระบบการตัดขดลวดด้วยแรงดันน้ำเพิ่มขึ้นมา  ซึ่งมีหลักการที่แตกต่างกัน ทีมผู้เขียนจะนำเสนอในบทความอื่นต่อไป

บรรณานุกรม 

1. Gugliemi G. Endovascular treatment of intracranial aneurysms, in Venuela F, Dion J and Duckwiler G editors. Neuroimaging Clinics of North America, 1992 W.B. Saunders Company, Philadephia. pp.269-76
2. วิธวัช หมอหวัง, เอนก สุวรรณบัณฑิต, สมจิตร จอมแก้ว, จุฑา ศรีเอี่ยม, ตองอ่อน น้อยวัฒน์. ภาพทางรังสีของการรักษาโรคหลอดเลือดในสมองโป่งพองด้วยการอุดด้วยเส้นลวด. วารสารชมรมรังสีเทคนิคและพยาบาลเฉพาะทางรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาไทย, 2550 ;1(1): 58-6