“เกษตรกรรมยั่งยืน ใครเริ่มก่อนใคร?”
“เกษตรกรรมยั่งยืนเป็นอย่างไร” (sustainable agriculture) เมื่อพูดถึงเกษตรกรรมยั่งยืนแล้วผมอยากจะเรียนอย่างนี้ครับว่า เกษตรกรรมยั่งยืนเป็นเกษตรกรรมฐานรากที่เราผลิตเพื่ออยู่ เพื่อกิน เหลือกินก็ขายเพื่อนำรายได้เข้าสู่ครัวเรือนสำหรับแปรเปลี่ยนไปเป็นสิ่งของเครื่องใช้ที่จำเป็น และในขณะเดียวกันในกระบวนการผลิตเราจะเน้นในเรื่องของการพึ่งพาตนเองเป็นหลัก ไม่ว่าจะเป็นปัจจัยการผลิต เช่น ปุ๋ยอินทรีย์ น้ำหมักชีวภาพ และสารหมักอื่นๆ โดยเน้นกระบวนการผลิตแบบเกื้อกูล และจะไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 36pt; text-align: justify" class="MsoNormal">“อาชีพเกษตรกรรมกับคนไทย” เมื่อเราย้อนกลับไปมองอาชีพเกษตรกรรมของบ้านเราก็พบว่าอาชีพเกษตรกรรมเป็นอาชีพที่อยู่คู่ฟ้าเมืองไทยมาโดยตลอด ตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายาย ซึ่งในยุคนั้นเราเรียกการเกษตรแบบนี้ว่าการเกษตรแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นการประกอบอาชีพที่ควบคู่กับวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น ไม่ได้มุ่งหวังผลกำไรเป็นตัวตั้ง เป็นการผลิตเพื่ออยู่เพื่อกิน เหลือกินก็แบ่งปัน เหลือแบ่งปันก็แลกเปลี่ยน ดังคำกล่าวที่ว่า “พริกบ้านเหนือ เกลือบ้านใต้” ที่กล่าวขานกันมานานแสนนาน แล้วหลังจากที่นักเรียนไทยที่ไปเรียนต่างประเทศกลับมามากขึ้น จึงทำให้วิถีชีวิต และการทำการเกษตรในบ้านเราเปลี่ยนแปลงไป จากการผลิตแบบเดิมเป็นการผลิตเพื่อขายเป็นหลักหรือที่เรียกว่าการเกษตรแผนใหม่ เมื่อ 4 ทศวรรษที่ผ่านมา</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 36pt; text-align: justify" class="MsoNormal"></p> <p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 36pt; text-align: justify" class="MsoNormal">“กระแสเกษตรกรรมยั่งยืน” จากสภาวะวิกฤติที่เกิดขึ้นกับสังคมไทยเมื่อปี 2540 ถือว่าเป็นความล้มเหลวทางเศรษฐกิจ จึงเสมือนว่าการดำเนินอาชีพการเกษตรตามแนวทางเกษตรแผนใหม่ก็ล้มเหลวไปด้วย ส่งผลให้เกษตรกรต้องย้อนกับไปหารูปแบบการเกษตรแบบดั้งเดิม จึงทำให้กระแสเกษตรกรรมยั่งยืนฟื้นกลับมาอีกรอบ ซึ่งมีความสอดคล้องกับบทความ ในเรื่อง “เกษตรกรรมยั่งยืน : การรุกคืบของภูมิปัญญาท้องถิ่นและการโต้กลับ ของอาจารย์อนุสรณ์ อุณโณ หลังจากอ่านบทความของอาจารย์แล้วยังทำให้ผมคลังแคลงใจเป็นอย่างมาก เสมือนว่าการทำและพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืนเป็นการเริ่มต้นที่องค์กรพัฒนาเอกชน (NGO) ซึ่งหน่วยงานของรัฐตามเข้ามาทำเพื่อปรับตัวเองให้มีความอยู่รอดในกระแสเท่านั้น ทำแบบไม่รู้และไม่มีความจริงใจ</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 36pt; text-align: justify" class="MsoNormal"></p><p> “แล้วใครล่ะเป็นคนเริ่มต้น” จริงๆ แล้วการประกอบอาชีพการเกษตรหรือการทำเกษตรกรรมแบบยั่งยืนนั้นเป็นอาชีพที่ทำสืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษตามที่ผมได้เรียนให้ทราบในเบื้องต้น แต่นักวิชาการเราก็ถกเถียงกันมาอย่างไม่สิ้นสุดเพื่อที่จะหาผู้ชนะ แต่นั่นผมมองว่าเป็นเรื่องที่ไม่สำคัญ มันสำคัญอยู่ที่ว่าจะทำอย่างไรให้เกษตรกรรมยั่งยืนอยู่ในกระแสหลัก ไม่เป็นสองรองใครในการพัฒนาประเทศ เพื่อจะทำให้ความเป็นอยู่ของพี่น้องเกษตรกรไทยได้มีอยู่มีกิน และมีความสุขอย่างยั่งยืน สำหรับคำถามที่ว่าใครล่ะเป็นคนเริ่มต้นในการทำการเกษตรกรรมยั่งยืนท่านสามารถหาคำตอบได้จากนักปราชญ์เกษตรกรรมยั่งยืน 2 ท่าน คือคุณพ่อมหาอยู่ สุนทรชัย แห่งจังหวัดสุรินทร์ และพ่อชาลี มาระแสง แห่งจังหวัดอำนาจเจริญ ที่ท่านได้ทำมาตลอดชั่วอายุไขของท่าน ซึ่งถ้าหากนับอายุ 2 ท่านรวมกันก็ประมาณ 160 ปีเห็นจะได้</p><p>ขอบคุณครับ</p><p>อุทัย อันพิมพ์</p><p>26 ก.ค.2549</p>
แล้วใครล่ะที่จะเป็นคนเริ่มต้นกระแสเกษตรกรรมแบบยั่งยืนในพื้นที่ที่คนในชุมชนหันไปสนใจอาชีพอื่นๆแล้ว
คงต้องเริ่มจากการพาไปดูจากของจริงที่อำนาจเจริญแล้วครับ เพราะเพียงแค่การกล่าวถึงเศรษฐกิจพอเพียง ก็มีผู้ที่เห็นด้วย และยอมรับในแนวคิด แต่ตอนนี้ ขอเอาตัวให้รอด ตามเศรษฐกิจกระแสบริโภคนิยมให้ทันกันก่อน
เห็นภาพแล้ว อยากมีัโอกาสได้ทำอย่างที่เห็นในภาพบ้างครับ