บันทึกก่อนหน้า
ประสบการณ์ดงขมิ้น (๑) : เป็นนาคฝึกหัดกายใจก่อนบวช
การเป็น “นาค” อยู่วัด นอกจากจะเป็นการเตรียมพร้อมกายใจการบวชเป็นพระแล้ว สิ่งสำคัญประการหนึ่งคือการท่องคำขอบวช
ผมได้รับหนังสือ “มนต์พิธี” จากหลวงตามาหนึ่งเล่ม ภายในมีเกือบจะทุกบทสวดที่พระต้องใช้ รวมทั้งคำขอบวชทั้งสองแบบ
(ภาพประกอบจาก Internet)
โดยทั่วไปแล้ว “คำขอบวช” จะมี ๒ แบบ คือ “เอสาหัง” กับ “อุกาสะ”
ตอนแรกผมเข้าใจว่า คำขอบวชแบบ “เอสาหัง” จะใช้กับการบวชใน “ธรรมยุตินิกาย” ส่วน “อุกาสะ” จะใช้กับการบวชใน “มหานิกาย”
แต่ตอนหลังจากผมบวชมาแล้วหลายพรรษาจึงพบว่าตนเองเข้าใจผิด เพราะวัดหลายแห่งที่สังกัดมหานิกายก็ใช้ทำขอบวชแบบ “เอสาหัง” แต่กลับไม่พบว่าวัดสังกัดธรรมยุติใช้คำขอบวชแบบอุกาสะ
เกี่ยวกับคำขอบวชนี้ ญาณวชิร อธิบายไว้ในหนังสือ ลูกผู้ชายต้องบวช ว่า การอุปสมบทแบบอุกาสะ เป็นการอุปสมบทแบบเดิมที่คณะสงฆ์รับสืบทอดกันมาจากกรุงศรีอยุธยาสู่กรุงรัตนโกสินทร์ ส่วนการอุปสมบทแบบเอสาหัง เป็นแบบที่คิดขึ้นใช้ใหม่ โดยการประยุกต์มาจากแบบอุกาสะเพื่อย่อขั้นตอนให้สั้นเข้า มีใช้มาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ โดยยึดรูปแบบมาจากพระพม่ารามัญ การอุปสมบทแบบเอสาหังมีที่แปลกจากแบบเดิมบางส่วน
วัดที่ผมบวชเป็นวัดในสังกัดธรรมยุตินิกาย และใช้คำขอสวดแบบเอสาหัง
สำหรับผู้ที่จะบวชและเตรียมตัวท่องคำขอบวช ควรจะสอบถามจากวัดที่จะไปบวชก่อนว่าใช้คำขอบวชแบบไหน เพื่อที่จะไม่ท่องผิดแบบ ดังที่ผมเคยพบเห็นคนรู้จักหลายคนที่เตรียมท่องไปไม่ตรงกับที่ทางวัดใช้
ผมใช้เวลาท่องคำขอบวชตลอดที่พักอยู่ในวัดทั้ง ๑๓ วัน โดยมีหลวงตาห้องใกล้ ๆ เป็นผู้คอยให้คำแนะนำทั้งเรื่องการอ่าน การออกเสียง
สิ่งที่ยากในการท่องคำขอบวช คือ ความไม่คุ้นกับภาษาบาลี และการต้องท่องออกเสียงเป็นแบบมคธ
การออกเสียงแบบมคธนั้นเป็นการสวดที่ใช้ในกลุ่มพระธรรมยุติ รวมทั้งวัดที่ผมจะบวชด้วย
โดยปกติแล้วการสวดมนต์จะมี ๒ สำเนียง คือ สำเนียงสังโยค และสำเนียงมคธ
สำเนียงสังโยคใช้ในกลุ่มพระมหานิกาย การสวดจะออกเสียงตรงตามพยัญชนะไทย ในการสวดมนต์แต่ละบทนั้นจะไม่มีการเว้นวรรค จะสวดยาวติดต่อกันไป
ส่วนสำเนียงมคธนั้นจะออกเสียงตามแบบภาษามคธ การสวดจะแบ่งเป็นวรรคเป็นตอน ในการสวดนั้นมีบางพยัญชนะที่ออกเสียงไม่ตรงตามพยัญชนะไทย เช่น ค ออกเสียงเป็น ก, ช ออกเสียงเป็น จย, ฑ ท ออกเสียงเป็น ด, พ ออกเสียงเป็น บ และบางพยัญชนะต้องออกเสียงขึ้นนาสิก เช่น ง ญ ณ น ม ฯลฯ
ผมขอยกตัวอย่างการสวดทั้งสองแบบด้วยบทสวดนี้
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
สวดแบบสำเนียงสังโยค : นะโมตัดสะพะคะวะโตอะระหะโตสัมมาสัมพุดทัดสะ
สวดแบบสำเนียงมคธ : นะโมตัสสะ บัคก๊ะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมบุ๊ดดัสสะ
...
คำขอบวชแบบเอสาหังและแบบอุกาสะแม้จะต่างกัน แต่ก็มีหลายส่วนที่ตรงกัน (สนในดูรายละเอียดเกี่ยวกับคำขอบวช ดูเพิ่มเติมได้ที่นี่ คำขอบวชแบบเอสาหัง และ คำขอบวชแบบอุกาสะ)
วัดน้ำหัก - สีตลาราม
(ภาพประกอบจาก Internet)
บันทึกถัดไป
อีกไม่กี่ชั่วโมงข้างหน้านี้ น้องก้องพี่ชายคนโตจะบวชเณรค่ะ บอกว่าท่องคำขานนาคได้แล้ว
อนุโมทนาด้วยนะครับ...
ระลึกถึงนะคะน้องหนานกียรติ
สวัสดีค่ะ
สวัสดีครับ พี่คิม
อาการค่อยทุเลาแล้วครับ
ยังมึนงงนิดหน่อย
อากาศที่กรุงเทพฯ ร้อนมาก ๆ คงส่งผลต่อการเจ็บป่วยด้วย...
เลี้ยงเฌวาที่ที่ป่วย ๆ อย่างนี้ เพราะแม่เฌวาไม่อยู่บ้าน
เพิ่งจะระบายสีเสร็จ เลอะพื้นไปทั้งแถบ
สักพักคงจะมาระบายใหม่
ตอนนี้เดินไปเล่นกับยายครับ