ผู้นำกับการเปลี่ยนแปลง (Leader & Change)
ผู้นำกับการเปลี่ยนแปลง (Leader & Change)
ผู้นำคือ บุคคลที่พร้อมเผชิญกับการเปลี่ยนแปลง มีทิศทางและเป้าหมายในอนาคตที่ชัดเจน สามารถกำหนดวิสัยทัศน์และนำพาผู้อื่นไปสู่ความสำเร็จได้โดยการสื่อสารและสร้างแรงบันดาลใจ
ทฤษฎีคุณลักษณะของผู้นำ (Trait Theories of Leadership) ช่วยให้เราจำแนกได้ว่าบุคคลใดเป็นผู้นำและบุคคลใดไม่ใช่ โดยอาศัยคุณลักษณะส่วนบุคคลที่เป็นจุดเด่น เมื่อกล่าวถึงผู้นำเรามักจะนึกถึงความกล้าหาญ ความศรัทธาและพรสวรรค์พิเศษ แต่จริงๆแล้วการศึกษาด้านบุคลิกภาพ สังคม หรือความเฉลียวฉลาด ก็สามารถนำมาเป็นเกณฑ์ตัดสินคุณลักษณะของผู้นำได้
เหตุใดเกณฑ์ต่างๆที่นำมาพิจารณาจึงสามารถจำแนกผู้นำออกจากบุคคลอื่นได้ ผลจากการศึกษาอาจกล่าวได้ว่า “เพราะผู้นำไม่เหมือนบุคคลทั่วไป” นั่นเอง ปัจจัยที่ทำให้ผู้นำมีความแตกต่างไปจากบุคคลอื่นได้ถูกนำเสนอไว้ใน The Big Five Personality Model ซึ่งกล่าวถึงคุณลักษณะ 5 ประการที่สามารถพบได้ในตัวผู้นำที่สำคัญทั่วโลก ปัจจัยสำคัญเหล่านั้น ได้แก่
1. Extraversion การมีมนุษย์สัมพันธ์เป็นคุณลักษณะข้อแรกของผู้นำ บุคคลที่จะเป็นผู้นำจะต้องมีทักษะเชิงสังคม มีปฏิสัมพันธ์เชิงบวกต่อผู้อื่น ใช้สิทธิในการแสดงออกอย่างเต็มที่ ในทางตรงข้ามการขี้ขลาดและเก็บตัวเงียบจะไม่พบในตัวผู้นำคนใดเลย
2. Agreeableness โดยธรรมชาติมนุษย์ส่วนใหญ่มักจะชอบเอาชนะผู้อื่น ชอบปฏิเสธและวิจารณ์ผู้อื่นในทางลบ แต่ผู้นำจะตรงกันข้ามคือ มักจะเปิดใจกว้างยอมรับฟังความคิดเห็นที่แตกต่าง มีความประนีประนอม สร้างสัมพันธภาพและแสวงหาความร่วมมือกับผู้อื่นได้เป็นอย่างดี
3. Conscientiousness การมีระเบียบวินัย ความรับผิดชอบ ความสามารถในการจัดการ ความมุ่งมั่นและการตระหนักในความถูกต้องตามคลองธรรมของผู้นำ สามารถสร้างความน่าเชื่อถือความไว้วางใจและศรัทธาจากมหาชนได้อย่างน่าอัศจรรย์
4. Emotional Stability ผู้นำมีความมั่นคงทางอารมณ์ ไม่เปลี่ยนแปลงไปตามสถานการณ์โดยง่าย มีกระบวนการคิดเชิงบวก สงบและมั่นใจในตนเอง
5. Openness to Experience การแสวงหาประสบการณ์ใหม่ๆ ความกระตือรือร้นในการเรียนรู้ การคิดเชิงสร้างสรรค์ เป็นสิ่งที่ผู้นำให้ความสนใจเป็นอย่างยิ่ง คุณลักษณะนี้ส่งเสริมให้ผู้นำมีความพร้อมที่จะเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นได้อย่างเหมาะสม
ปัจจัยเหล่านี้เป็นตัวกำหนดภาวะผู้นำ ซึ่งมีคำถามที่ถูกกล่าวถึงมาตลอดคือ ปัจจัยดังกล่าวเป็นคุณลักษณะส่วนบุคคลที่ติดตัวมาตั้งแต่กำเนิด หรือเป็นสิ่งที่สามารถเรียนรู้และพัฒนาขึ้นมาได้หากมีความต้องการ ในอดีตผู้นำจะถูกกล่าวถึงในภาพของผู้ปกครองนคร วีรบุรุษในสงคราม บุคคลที่มีใจเด็ดเดี่ยวกล้าได้กล้าเสีย ในปัจจุบันมุมมองดังกล่าวได้เปลี่ยนแปลงไปเป็นอย่างมาก องค์กรต่างๆมีความคาดหวังกับผู้นำในบริบทของการปรับเปลี่ยนเพื่อการพัฒนา (Transformational Leadership) ทั้งในระดับบุคคลและองค์กร ซึ่งมักจะวัดผลสำเร็จผ่านเครื่องมือต่างๆ เช่น การประเมินสมรรถนะ (Competency) ของบุคลากรแต่ละระดับ เป็นต้น
การเปลี่ยนแปลงในยุคโลกาภิวัตน์ด้านเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง ภายใต้การพัฒนาเทคโนโลยีที่ล้ำหน้าอย่างรวดเร็ว ล้วนส่งผลต่อความสำเร็จของผู้นำเพราะข้อมูลข่าวสารต่างมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาและสามารถถ่ายโอนกันได้ภายในชั่วพริบตา การปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับสถานการณ์จึงมีความสำคัญสำหรับผู้นำที่ดี บางครั้งแผนที่ดีที่สุดอาจเป็นแผนที่ยืดหยุ่นที่สุด ทั้งนี้เนื่องจากสถานการณ์ที่เปลี่ยนไปอาจเปลี่ยนแปลงปัจจัยสำคัญที่ผู้นำหยิบยกขึ้นมาพิจารณาก่อนหน้านั้นแล้ว หรือบางครั้งอาจต้องกำหนดแผนสำรองไว้เผื่อเป็นทางเลือกหากเกิดกรณีฉุกเฉินขึ้น ด้วยเหตุที่บุคคลมีความแตกต่างกันด้านความรู้ ความเข้าใจ ทักษะ ทัศนคติและค่านิยม กอปรกับการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวการเรียนรู้และพัฒนาจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับผู้นำ ซึ่งตรงนี้จะสามารถตอบคำถามที่ว่าภาวะผู้นำเป็นสิ่งติดตัวมาตั้งแต่แรกหรือสามารถสร้างขึ้นในภายหลังได้
บทบาทหลักของผู้นำ (Leader) คือ การมีอิทธิพลเหนือผู้อื่นซึ่งเป็นกลไกสำคัญในการสร้างความสำเร็จ เพราะหากไม่ได้รับความร่วมมือหรือการสนับสนุนจากบุคคลอื่น ภารกิจของผู้นำก็ไม่อาจบรรลุผลได้ หากพิจาณาอย่างผิวเผินบทบาทนี้จะมีลักษณะคล้ายๆกับบทบาทของผู้จัดการ (Manager) แต่แท้จริงแล้ว บทบาททั้งสองมีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน กล่าวคือผู้จัดการ มุ่งบริหารจัดการงานที่ซับซ้อน ออกแบบโครงสร้างองค์กรให้เอื้อต่อการสั่งงาน ติดตามผลการปฏิบัติงานโดยยึดแผนงานเป็นหลัก ส่วนผู้นำจะมุ่งไปที่การเปลี่ยนแปลง กำหนดทิศทางและเป้าหมายโดยการสร้างวิสัยทัศน์ ถ่ายทอดให้ผู้อื่นเข้าใจและคล้อยตามพร้อมกับสร้างแรงบันดาลใจให้เป็นตัวขับเคลื่อนไปสู่ความสำเร็จ
ความเห็น (4)
อ่านแล้ว ได้ ความรู้กำลังจะสอบเรื่องภาวะผู้นำ อาทิตย์หน้า
บางส่วนอาจจะนำ ไปตอบในข้อสอบ ภาวะผู้นำ ได้ เลย
อยากให้ผู้นำหลายๆคนได้อ่านค่ะ
ขอบคุณบันทึกดีดีค่ะ
ขอบคุณนะเพื่อนที่เติมเต็มความรู้ทางวิชาการให้เสมอ ขอบคุณมากค่ะ
อ่านแล้วได้ความรู้และข้อคิดดีครับ แล้วจะติดตามผลงานตอนต่อไปครับผม