ศรีวิชัย...เพชรน้ำเอกแห่งทักษิณ

ใคร...คือเจ้าของอาณาจักรศรีวิชัย

สวัสดีค่ะเพื่อนๆ พวกเราชาวพิพิธภัณฑ์มีเรื่องราวดีๆ มาบอกเล่าให้เพื่อนๆ ฟังอีกแล้วค่ะ มีใครเคยได้ยินคำว่าอาณาจักรศรีวิชัย หรือ ศิลปะศรีวิชัย บ้างไหมค่ะ ถ้ายังไม่เคยหรือนึกไม่ออก เราจะเล่าให้ฟังค่ะ ศรีวิชัย  ศรีวิชัย  มีความเกี่ยวข้องทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีในภาคใต้ของประเทศไทยและประเทศเพื่อนบ้านอย่างอินโดนีเซียมากทีเดียวค่ะ ในสมัยก่อนประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๓ อาณาจักรศรีวิชัยได้รุ่งเรื่องขึ้นในภาคใต้ มีการค้าขายและเปลี่ยนสินค้าอย่างมากมาย หลักฐานความรุ่งเรื่องเหล่านี้พบได้มากมายที่เดียว โดยเฉพาะโบรารวัตถุที่ถูกนำเข้ามาค่ะ ก่อนอื่นเราไปทำความรู้จักกับคำว่า ศรีวิชัย และข้อสันนิษฐานต่างๆ กันนะคะ พร้อมแล้วไปกันเลยค่ะ

คำว่า ศรีวิชัย ได้เริ่มปรากฏขึ้นในประวัติศาสตร์และโบราณคดีของไทยเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ.๒๔๖๑โดยศาสตราจารย์ยอร์ช เซเดส์ เป็นผู้บัญญัติขึ้นเนื่องจากท่านได้อ่นศิลาจารึกจากวัดเสมาเมือง อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช (ต่อมาให้หมายเลขเป็นศิลาจารึกหลักที่ ๒๓ ในหนังสือ "ประชุมศิลาจารึกภาคที่ ๒ : จารึกทวารวดี ศรีวิชัย ละโว้ " ของศาสตราจารย์ยอร์ช เซเดส์ ซึ่งได้ตีพิมพ์ใน พ.ศ. ๒๔๗๒ และท่านได้ตีพิมพ์บทความเกี่ยวกับศิลาจารึกหลักนี้ในพ.ศ.๒๔๖๑ โดยให้ชื่อบทความว่า "Le royaume de Crivijaya" ตีพิมพ์ในวารสาร BEFEO เล่มที่ ๑๘)

ต่อจากนั้น คำว่า ศรีวิชัย ก็เป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไป ทั้งในทางประวัติศาสตร์ในชื่อของ อาณาจักรศรีวิชัย และในชื่อของ ศิลปะแบบศรีวิชัย อาณาจักรศรีวิชัยอยู่ที่ไหน - ศาสตราจารย์ยอร์ช เซเดส์ มีความเห็นว่า ศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยซึ่งเจริญขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๓ - ๑๘ อยู่ที่เมืองปาเล็มบัง เกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย โดยอาณาจักรนี้จีนมักเรียกว่า ชิลิโฟชิ (Shih-li-fo-shih) หรือ โฟชิ (Fo-shih)

 - อาร์.ซี.มาชุมดาร์. นักประวัติศาสตร์และโบราณคดีชาวอินเดียมีความเห็นว่าระยะแรกศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยอยู่บนเกาะชวา แล้วต่อมาย้ายไปยังเมืองโบราณนครศรีธรรมราชในประเทศไทย

- ควอริทช์ เวลส์ นักประวัติศาสตร์ชาวอังกฤษผู้ทีความสนใจทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีของภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ได้เดินทางไปสำรวจแหล่งโบราณคดีที่สำคัญๆ ในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้แล้วมีความเห็นว่าศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยควรจะตั้งอยู่ที่เมืองโบราณไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี ประเทศไทย

- หม่อมเจ้าจันทร์จิรายุ รัชนี ผู้ซึ่งได้ศึกษาเรื่องทิศทางลมมรสุมและสภาพภูมิศาสตร์ โดยนำไปเปรียบเทียบกับการเดินทางไปสืบศาสนาตามบันทึกการเดินทางของหลวงจีนอี้จิง และได้สรุปไว้ว่าศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยควรอยู่ที่เมืองโบราณไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานีประเทศไทย

- ซึกโมโน นักโบราณคดีขาวอินโดนีเซีย มีความเห็นว่าศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยอยู่ที่เมืองจัมบี (ชัมพิ) ในเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย อย่างไรก็ตามในปัจจุบัน นักประวัติศาสตร์และนักโบราณคดีส่วนใหญ่มีความเห็นว่า อาณาจักรศรีวิชัยมีลักษณะเป็นสหพันธรัฐซึ่งมีหลายศูนย์กลาง ศูนย์กลางสำคัญน่าจะเคยตั้งอยู่ในบริเวณภาคใต้ของประเทศไทยโดยเฉพาะในบริเวณเมืองไชยา

- นครศรีธรรมราช และในบางช่วงน่าจะตั้งอยู่บนเกาะสุมาตราที่บริเวณเมืองปาเล็มบังและเมืองจัมบี (ชัมพิ) ทำความรู้จักกับซรีวิชัยกันไปพอสมควรแล้วเป็นอย่างไรบ้างคะ น่าติดตามใช่ไหมล่ะคะ คราวหน้าเรามาดูกันต่อนะคะว่าศรีวิชัยมีความสำคัญอย่างไร

เอกสารอ้างอิง

 - รองศาสตราจารย์ ดร.ผาสุข อินทราวุธ. หลักฐานทางโบราณคดีสมัยทวารวดีและศรีวิชัย. โครงการอบรมครูสังคมศึกษาด้านโบราณคดีและประวัติศาสตร์ไทย. ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร วันที่ ๒๔ - ๒๘ เมษายน ๒๕๔๔. (เอกสารอัดสำเนา)