พระจุฬามณี ต้นแบบพระเมืองสองแคว "พิษณุโลก"

จากการศึกษาพุทธศิลป์ของพระกรุ ผมได้พบว่ามีพระโบราณกรุหนึ่งที่น่าสนใจมาก คือ พระจุฬามณี ที่สร้างโดยฤๅษี ที่มีทั้งสองหน้า และหน้าเดียว

ลักษณะซุ้มของพระจุฬามณี ที่คล้ายคลึงซุ้มพระพุทธชินราช

ลักษณะพิมพ์นางพญา ที่น่าจะเป็นต้นแบบของพระนางพญา

 

โครงสร้างของพิมพ์พระ ได้มีลักษณะที่คล้ายคลึงกับพระรุ่นหลังๆแทบทุกกรุ

ไม่ว่าจะเปนชินราชใบเสมา พระพุทธชินราช ดังได้กล่าวไปแล้ว และยังมีพระนางพญาอีกองค์หนึ่งที่โด่งดังมากในระดับ "เบญจภาคี"

ความโด่งดังของพระนั้น กลับไปเชื่อมโยงกับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ที่มีการค้นพบกรุแล้วนำขึ้นถวานรัชกาลที่ ๕ ในช่วงที่ท่านเสด็จประพาสเมืองพิษณุโลก ประมาณ พ. ศ. ๒๔๔๐ หรือกว่าร้อยปีมาแล้ว

แต่กลับแทบไม่มีใครให้ความสนใจพระต้นแบบของพระดังๆเหล่านั้น

ที่เป็นโอกาสให้น่าศึกษามาก

จากการศึกษาพิมพ์พระ ทำให้พบว่า

การสร้างพระพุทธรูปรุ่นหลังๆนั้น ได้มีการใช้ศิลปะต้นแบบจากอย่างน้อยสองแหล่งด่วยกันคือ ศิลปะตั้งต้นจากแหล่งที่มา ผสมผสานกับศิลปท้องถิ่น

ที่น่าจะเป็นแนวทางในการศึกษาที่มาและวิวัฒนาการศิลปะของไทยได้อีกทางหนึ่ง

จึงขอคิดดังๆมาประมาณนี้ครับ