บันทึกนักอ่าน(๒๐) พระพุทธเจ้าหลวงกับการศึกษา

การศึกษาของไทย

บันทึกนักอ่าน(๒๐) พระพุทธเจ้าหลวงกับการศึกษา

      พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเล็งเห็นความสำคัญของการศึกษาในระดับมหาชน   มิได้ทรงจำกัดให้เป็นการศึกษาเฉพาะเจ้านาย   ชนชั้นปกครอง หรือมุ่งเฉพาะแต่ภายในพระนคร  แต่การตอบรับของประชาชนในระยะแรกอยู่ในเกณฑ์น้อยที่สุด  แม้ว่าจะได้มีพระบรมราชโองการเรื่องตั้งโรงเรียนในกรุงและหัวเมือง พ.ศ. ๒๔๓๓  ซึ่งมีใจความสำคัญ ดังนี้

   .......บัดนี้ มีโรงเรียนตั้งฝึกสอนวิชาอยู่ในจังหวัดกรุงเทพฯก็หลายตำบล   ได้ตั้งโรงเรียนขึ้นตามหัวเมืองก็หลายหัวเมืองแล้ว  ควรจะจัดให้แพร่หลายออกไปตามหัวเมืองปักษ์ใต้ฝ่ายเหนือ  จนให้มีโรงเรียนตั้งขึ้นอย่างต่ำเมืองละ ๑ แห่ง ทุกหัวเมือง...

            ...โรงเรียนหลวงซึ่งจะตั้งขึ้นตามหัวเมืองดังว่านี้  ควรจะตั้งขึ้นริมจวนผู้ว่าราชการเมือง หรือถ้าเมืองใดไม่มีที่ทางที่ริมจวนผู้ว่าราชการเมืองสมควรจะเป็นโรงเรียนได้ จะต้องตั้งอาไศรยตั้งในบริเวณวัด

   ...หนังสือสำหรับที่จะให้เด็กเรียนนั้น  กรมศึกษาธิการจะจัดพิมพ์หนังสือส่งออกไปแต่กรุงเทพฯ   แต่ต้องให้ผู้จะเรียนซื้อเป็นสิทธิ์ของตัว...ให้จำหน่ายได้ราคาอย่างถูกพอคุ้มทุน

....การอุปการะปกครองโรงเรียนหลวงตามหัวเมืองนี้  ผู้ว่าราชการเมืองจะต้องเอาเป็นธุระทำนุบำรุงตามสมควร  คือ จะต้องดูแลให้ครูเอาใจใส่ฝึกสอนจริง ๆ จะต้องเกลี้ยกล่อมชักจูงให้กรมการแลพ่อค้าราษฎรส่งบุตรหลานมาเล่าเรียนให้มาก ถ้าโรงเรียนเมืองใดมีผู้เล่าเรียนมากก็ชื่อว่าการฝึกสอนวิชาในเมืองนั้นเจริญรุ่งเรือง...

     ตามหลักฐานจำนวนนักเรียนที่เข้าเรียนทั้งประเทศ ใน พ.ศ. ๒๔๕๐ มีนักเรียนเข้าเรียนในโรงเรียนหลวงสำหรับราษฎร ๒๐,๐๐๐ คน ใน พ.ศ.๒๔๕๕ สองปีหลังเสด็จสวรรคต  มีนักเรียนจากหมู่บ้านและหัวเมืองทั่วประเทศ เข้ารับการศึกษามากกว่า ๑๐๐,๐๐๐ คน   การกระตุ้นให้ผู้ปกครองจากทั่วทุกภาคส่งบุตรธิดาเข้ารับการศึกษานั้นเต็มไปด้วยอุปสรรค  ความไม่ยอมรับรู้ ไม่ยอมเข้าใจ มิได้เป็นงานที่จะสามารถสัมฤทธิ์ผลในชั่ววันข้ามคืน.

                 จาก หนังสือ สามกษัตริย์  โดย อภิวันท์ ประณตน้อม