อบรมนักบริหารมหาวิทยาลัยสายสนับสนุนและช่วยวิชาการ(นบก.)รุ่น13(29 ศึกษาดูงานมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง)

กรณีตัวอย่างการบริหารจัดการอุดมศึกษา

การศึกษาดูงานบริหารกิจการอุดมศึกษาในประเทศ ณ  มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง 

สรุปองค์ความรู้  

1.นางสาวฤดีวรรณ อุดมธัญลักษณ์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

2.นางเจนจิรา  วิศพันธ์ มหาวิทยาลัยทักษิณ

3.นายปริญญา สมบูรณ์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้

4.นายวรเทพ จันทกนกากร สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์

5.นางวาสนา  เพ็ชรวงศ์ มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์

6.นายจักรชัย หิรัณยะวสิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

7.นางจิณณ์รัตน์  กำประสิทธิ์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์

1.ข้อมูลมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

ประวัติ  มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงได้รับการสถาปนาเป็นมหาวิทยาลัยของรัฐ เมื่อวันที่ 25 กันยายน 2541 โดยมีสถานภาพเป็นมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ

ปณิธาน สร้างคน สร้างความรู้ สร้างคุณภาพ สร้างคุณธรรม

วิสัยทัศน์  มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง จะเป็นมหาวิทยาลัยขนาดกลางที่มีคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาในระดับสากล และมีความเป็นเลิศในศิลปะและวิทยาการสาขาต่างๆ เพื่อเป็นแหล่งผลิตและพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพของประเทศและอนุภาคลุ่มแม่น้ำโขง รวมทั้งเป็นแหล่งสร้างสมและพัฒนาองค์ความรู้ในด้านต่างๆควบคู่ไปกับการนำองค์ความรู้ในมหาวิทยาลัย ออกไปสู่การประยุกต์ใช้ในสังคมและภาคอุตสาหกรรมของประเทศ ในขณะเดียวกันก็มุ้นเน้นการศึกษาและพัฒนาศิลปวัฒนธรรมของชาติ

แนวทางการดำเนินงาน

- เป็นมหาวิทยาลัยขนาดกลางที่มีคุณภาพ

-เป็นศูนย์กลางการศึกษาของกลุ่มประเทศ GMS

- เปิดสอนเฉพาะสาขาที่จำเป็นและมีความต้องการ

- เน้นการวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา

- มีความร่วมมือกับท้องถิ่นและสนองนโยบายชาติ

โครงสร้างการบริหาร

สภามหาวิทยาลัย

คณะกรรมการส่งเสริมกิจการของมหาวิทยาลัย

คณะกรรมการการเงินและทรัพย์สิน

คณะกรรมการการบริหารงานบุคคล

คณะกรรมการการตรวจสอบภายใน

ที่ปรึกษาอธิการบดี

อธิการบดี  รองอธิการบดี สภาวิชาการ

สำนักวิชา ศูนย์ สำนักงาน โครงการ / กิจกรรมพิเศษ

การจัดการเรียนการสอนเปิดสอนระดับอนุปริญญา  ระดับปริญญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก มี 10 สำนักวิชา  ได้แก่  -การจัดการ -เทคโนโลยีสารสนเทศ -นิติศาสตร์  -พยาบาลศาสตร์ -วิทยาศาสตร์  -วิทยาศาสตร์เครื่องสำอาง - วิทยาศาสตร์สุขภาพ  -เวชศาสตร์ชะลอวัยและฟื้นฟูสุขภาพ -ศิลปศาสตร์ -อุตสาหกรรมเกษตร

บุคลากรจำนวนบุคลากร ประจำปีการศึกษา 2552 รวมทั้งสิ้น 787 คน จำแนกได้ ดังนี้ ผู้บริหาร 27 คน อาจารย์ 312 คพพนักงานปฏิบัติการ 448 คน

นักศึกษา มีการรับเข้า 3 วิธี ได้แก่ ระบบโควต้า ระบบกลาง ระบบรับตรง

จำนวนนิสิตในปีการศึกษา 2552 รวม 8,195 คน ประกอบด้วย ระดับอนุปริญญา 152    คน ระดับปริญญาตรี 7,896 คน ระดับบัณฑิตศึกษา 147   คน

2.การบรรยาย เรื่อง การบริหารการเปลี่ยนแปลง

โดย รศ.ดร.วันชัย ศิริชนะ ประธานกรรมการอำนวยการมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

การเริ่มต้นดำเนินการจัดตั้งมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ต้องมีแผนดำเนินการซึ่งเปรียบเสมือนเข็มทิศนำทางในการเริ่มต้นดำเนินการ  โดยมีการจัดทำแผนต่างๆ ดังนี้

1. แผนบริหาร มีการจัดทำพ.รบ.จัดตั้งมหาวิทยาลัย  โครงสร้างการบริการ อำนาจหน้าที่ของสภามหาวิทยาลัย รวมทั้งระเบียบและข้อกำหนดต่างๆในการปฏิบัติ ฯลฯ

2. แผนวิชาการมหาวิทยาลัยจัดทำแผนพัฒนาวิชาการ 10 ปี  การทำแผนเป็นการมองอนาคต  ความไม่แน่นอนย่อมเกิดขึ้นได้  ดังนั้น หากไม่สามารถดำเนินการตามแผนได้ ต้องมีการเปลี่ยนแปลงหรือปรับแผนให้สามารถดำเนินการได้

3. แผนอาคารสถานที่ต้องมีแผนตั้งแต่แรกในการจัดรูปแบบอาคาร การวางตำแหน่งอาคารให้รอบคอบ รัดกุม ไม่ใช้ความต้องการของคนใดคนหนึ่ง  แม้แผนที่ทำไว้ล่วงหน้าเป็นอย่างดี หากพื้นที่จริงไม่สามารถสร้างอาคารในตำแหน่งนั้นได้ ก็จำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงแก้ไขสถานที่ตั้งใหม่ให้เหมาะสมต่อไป

 ประเด็นประกอบการพิจารณาการบริหารภายใต้ความเปลี่ยนแปลง 

1. ความเปลี่ยนแปลงเป็นปกติวิสัยของโลก
2. ความเปลี่ยนแปลงเกิดได้กับ ตัวเอง สถานการณ์แวดล้อม ธรรมชาติ
3. ความเปลี่ยนแปลงบางครั้งพยากรณ์ได้บางครั้งไม่ได้ ซึ่งเป็นผลกระทบจากคนและจากภายนอก
4. ผลของการเปลี่ยนแปลงอาจดีหรือไม่ดี    ผลดี คือทำให้มีระบบบริหารจัดการที่ดี  และแม้ว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงในเชิงลบ แต่อาจจะเกิดผลในเชิงบวกได้ เช่น การลดเงินเดือนในภาวะเศรษฐกิจถดถอย  แต่จะสามารถทำให้องค์กรอยู่ได้  ในทางตรงกันข้ามการเปลี่ยนแปลงในเชิงบวก อาจเกิดผลเชิงลบได้ เช่น ในยุคเศรษฐกิจเฟื่องฟูราคาที่ดินสูงเกินจริง แต่หลังจากนั้นจะแย่ลง
5. พร้อมรับการเปลี่ยนแปลง    ต้องเตรียมความพร้อมทุกด้าน ไม่ใช่เฉพาะด้านใดด้านหนึ่ง และอย่ารอให้การเปลี่ยนแปลงเกิดก่อนแล้วจึงหาทางแก้ไข
6. การทำงานทุกอย่างมีความเสี่ยง  อาจเสี่ยงต่อการคาดการณ์  เสี่ยงต่อการเปลี่ยนแปลง ดังนั้นงานทุกอย่างต้องมองในแง่ลบบ้าง ซึ่งแง่ลบก็คือปัญหาที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ที่เราจะต้องเตรียมการแก้ไขอย่างไร ไว้ล่วงหน้าบ้าง
7. ต้องรู้จักบริหารความเสี่ยง   ถ้าผิดพลาดจะแก้ไขอย่างไร แต่ถ้าแก้ไขไม่ได้จะยอมรับความเสี่ยงได้หรือไม่
8. หาทางออกไว้หลายๆทาง
9. อย่ามองเรื่องเล็กว่าไม่สำคัญ   แม้ว่าจะทำดีมาทั้งหมดแต่มีเพียงจุดเล็กน้อยที่เสีย ก็อาจทำให้ภาพรวมใหญ่เสียได้ ดังนั้นต้องดูงานทั้งหมดให้รอบคอบ หัวหน้าต้องเอาใจใส่ดูแลลูกน้องทุกคน ให้ทำงานตามที่ได้รับมอบหมายอย่างครบถ้วน

10.  ต้องมีความมั่นคงหนักแน่น รอบคอบในการแก้ปัญหา

11.  อย่าแก้ไขด้วยความรู้สึก   ต้องใช้เหตุผลในการตัดสินแก้ไขปัญหา

12.  อย่าเชื่อคนง่าย

สรุป

- การเปลี่ยนแปลงที่ดีต้องตั้งอยู่บนพื้นฐานของเหตุผลและความเป็นจริง

-ผู้นำ มีหน้าที่เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง หรืออีกนัยหนึ่งสิ่งที่จะทำให้ผู้ตามเปลี่ยนแปลงได้ คือ ตัวผู้นำ  

- หาทีมงานที่ดี เพราะจะช่วยให้การดำเนินงานเป็นไปตามแผน ที่วางไว้

-การกำหนด กฏระเบียบ ข้อบังคับ แนวทางปฏิบัติ  ปรัชญา ของมหาวิทยาลัยในสิ่งที่ดี ที่ควร จะเป็นแนวทางในทุกคนยึดถือปฏิบัติแทนการยึดติดที่ตัวบุคคล

ข้อสังเกตุและข้อคิดเห็นจากการศึกษาดูงานที่มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

การศึกษาดูงานครั้งนี้  ส่วนใหญ่เป็นการศึกษาด้านกายภาพ จึงไม่ทราบการบริหารจัดการภายในเป็นอย่างไร จึงมีข้อสังเกตุและข้อคิดเห็น พอสังเขป ดังนี้

การบริหารจัดการ

-มีการวางแผนระยะยาว อย่างเต็มรูปแบบ

-มีการเตรียมความพร้อมก่อนเปิดรับนักศึกษา

-เป็นมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐตั้งแต่แรกทำให้ง่ายต่อการบริหารจัดการมากกว่ามหาวิทยาลัยในระบบเก่า

-มหาวิทยาลัยนี้เหมือนบ้านเศรษฐี จึงกังวลเรื่องความรู้สึกร่วมของการเป็นเจ้าของมหาวิทยาลัยของคนในพื้นที่

-วัฒนธรรมองค์กรเป็นอย่างไร มีความสัมพันธ์กับเครือข่ายสถาบันต่างๆในภาคเหนืออย่างไร

ผู้บริหาร

-มีความเป็นผู้นำสูง มีความมุ่งมั่น มีเครือข่ายกว้างขวาง และบริหารงานอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่เริ่มตั้งมหาวิทยาลัยจนถึงปัจจุบัน และหากต่อไปในภายหน้าหากเปลี่ยนผู้นำจะมั่นใจได้อย่างไรว่า จะนำพามหาวิทยาลัยไปสู่เป้าหมายตามที่ตั้งไว้ได้อย่างสูงสุด

-ผู้บริหารปัจจุบันเป็นประเภทผู้บริหารมืออาชีพ และสามารถพับแขนเสื้อพร้อมที่ร่วมกันทำงานกับบุคลากรทุกระดับ

-มีทีมงานที่ดีมีอุดมการณ์ร่วมกัน ทำให้สามารถประสบผลสำเร็จตามที่ตั้งเป้าหมายไว้ได้

-ผู้บริหารใช้หลักการ PDCA ในการบริหารจัดการอย่างสมำเมสอ จึงประสบความสำเร็จ

งบประมาณ

- ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากรัฐบาลเป็นอย่างดี

-การจัดสรรงบประมาณของรัฐบาลไม่ค่อยเป็นธรรม  รัฐบาลทุ่มงบประมาณให้มหาวิทยาลัยใหม่อย่างแม่ฟ้าหลวง มากกว่า มหาวิทยาลัยเก่าในจังหวัดเชียงราย  ซึ่งรกทั้งคน และอาคาร รวมทั้งไม่ได้รับจัดสรรงบประมาณให้เพียงพอในการปรับปรุงพื้นที่ ทำให้มีการรุกล้ำพื้นที่จากชาวบ้าน

-ค่าใช้จ่ายต่อหัวนิสิตคุ้มกับรายได้ต่อหัวนิสิต หรือไม่  เนื่องจากสภาพกายภาพภายนอกต้องใช้เงินบำรุงรักษาเป็นจำนวนมาก 

การบริหารงานบุคคล

-สำนักวิชาต่างๆใช้พนักงานปฏิบัติการน้อยมากเมื่อเทียบกับมหาวิทยาลัยในระบบเดิม มีการบริหารงานอย่างไร  เพื่อให้สามารถรองรับงานภายในแต่ละสำนักได้อย่างมีประสิทธิภาพ

-มีกิจกรรมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคลากร อาจารย์ นิสิต อย่างไร

สวัสดิการ 

-มีนโยบายที่ดี ที่ให้บุคลากร สามารถพักในบ้านพักของมหาวิทยาลัยได้ไม่เกิน 5 ปี ต้องออกไปหาที่อยู่ใหม่  ซึ่งจุดประสงค์ที่แท้จริงต้องการให้บุคคลากรเมื่อเกษียณอายุราชการแล้ว มีบ้านเป็นของตนเอง

อาคารสถานที่และภูมิทัศน์

-มีการวางผังที่ดี  ก่อสร้างอาคารและสิ่งปลูกสร้างได้อย่างสวยงาม

-มีการควบคุมการก่อสร้างได้ดี ซึ่งขณะนี้ผ่านมาหลายปีรอยร้าวยังไม่ปรากฎให้เห็น

-ห้องเรียนให้เป็นห้องส่วนกลาง ทำให้ใช้ห้องเรียนได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ

- โรงอาหารมีเพียงพอให้บริการหรือไม่

-เมื่อเทียบกับมหาวิทยาลัยเล็กๆในต่างจังหวัดจะสู้ไม่ได้ด้านภูมิทัศน์

ระบบการสื่อสารภายในองค์กร

- การสื่อสารภายในองค์กรมีปัญหาหรือไม่ เห็นได้จากการต้อนรับผู้เข้าศึกษาดูงาน ยังไม่พร้อมให้บริการบางส่วนและการจัดสรรเวลาของแต่ละกลุ่มหน่วยงานที่เข้าศึกษาดูงาน

- อาคารสถานที่อยู่ห่างไกลกันมาก การติดต่อประสานงานดำเนินการอย่างไร

นักศึกษา

-การดูแลนักศึกษาที่มาจากต่างถิ่น ต่างประเทศ มหาวิทยาลัยดูแลอย่างไร เนื่องจาก ขณะนี้มหาวิทยาลัยมีหอพักรองรับนักศึกษาเพียงชั้นปีที่ 1

-นิสิตที่จบการศึกษาไปแล้วเป็นไปตามที่ตั้งเป้าหมายหรือไม่

หลักสูตร

-หลักสูตรนานาชาติ สอดคล้องกับปรัชญาสร้างคนอย่างไร

- มีการเรียนการสอนเป็นภาษาอังกฤษ ยกเว้นสำนักวิชาพยาบาลศาสตร์และนิติศาสตร์ที่สอนเป็นภาษาไทย เหตุใด 2 หลักสูตรนี้จึงไม่สอนเป็นภาษาอังกฤษ

- การสอนสองภาษาของมหาวิทยาลัยสอดคลังกับยุคโลกาภิวัฒน์ และเป็นต้นแบบให้กับมหาวิทยาลัยอื่นๆได้เป็นอย่างดี

 

[วรเทพ]

ก็อปปี้ไปเรียบร้อยครับ ท่าน ผอ. ข่อบคุ๊ณหลายๆเด้อครับ