คนไร้ที่พึ่ง : ว่าด้วยการสงเคราะห์ครอบครัว ปี ๒๕๕๒

พาราเซตามอล : เครื่องมือดับร้อน ?

เมื่อนึกถึงการสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อย ยากไร้หรือไร้ที่พึ่ง ปิ๊งแรกของเหล่าข้าราชการสังกัดกระทรวง พม. ก็มักจะนึกถึง ระเบียบกรมประชาสงเคราะห์ ว่าด้วยการสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและผู้ไร้ที่พึ่ง พ.ศ. ๒๕๒๙ ในฐานะเป็นเครื่องมือในการเยียวยาเบื้องต้น เสมือนหนึ่งเป็นยาพาราเซตามอลที่ระงับปวดชั่วคราวในเบื้องต้นก่อนวางแผนการบำบัดรักษาในระยะยาวต่อไป 

โดยที่เครื่องมือดังกล่าวได้กำหนดวงเงินในการช่วยเหลือประชาชนครอบครัวละ เป็นเงินหรือสิ่งของไม่เกินวงเงิน ๑,๐๐๐ บาท/ครั้ง/ครอบครัว และไม่เกิน ๓ ครั้งต่อครอบครัว สำหรับเป็นค่าเครื่องอุปโภคบริโภค ค่ารักษาพยาบาล ค่าซ่อมแซมที่อยู่อาศัยเท่าที่จำเป็น ช่วยเหลือเงินทุนประกอบอาชีพ และอื่นๆ

ต่อมาเมื่อปี ๒๕๓๖ กรมประชาสงเคราะห์ในฐานะหน่วยงานที่รับผิดชอบได้ขออนุมัติเปลี่ยนแปลงการเบิกจ่ายเงินช่วยเหลือครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและไร้ที่พึ่งที่มีคุณสมบัติตามระเบียบ เป็นครั้งละไม่เกิน ๒,๐๐๐ บาท ต่อครอบครัว และช่วยเหลือไม่เกิน ๓ ครั้ง ต่อครอบครัว และได้มีการแก้ไข/เพิ่มเติมหน่วยงานที่รับยื่นคำขอรับการช่วยเหลือ อีกครั้งเมื่อปี ๒๕๔๗

กระทั่งเมื่อเดือนที่แล้ว ผมเพิ่งทราบว่าผมปล่อยไก่ไปเสียหลายเล้า เพราะเหตุว่าระเบียบกรมประชาสงเคราะห์ฯ พ.ศ. ๒๕๒๙ และ ๒๕๔๗ นั้นได้ถูกยกเลิกโดย ระเบียบกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ว่าด้วยการสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและผู้ไร้ที่พึ่ง พ.ศ. ๒๕๕๒ ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม ๒๕๕๒ แล้วละครับ

ผมให้คุณแม่ธุรการประจำหน่วยงานลองไล่ดูในสมุดลงรับหนังสือดูทีว่า ได้มีการจัดส่งเอกสารเหล่านี้มาบ้างหรือไม่ในห้วงเดือนพฤษภาคม-กันยายน ๒๕๕๒ ปรากฏว่าไม่มีการลงรับหนังสือในเรื่องดังกล่าว ทั้งยังไม่ปรากฏในเว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษา และเว็บไซต์สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา แน่นอนว่าคุณลุง Google ก็ยังไม่ปรากฏระเบียบใหม่นี้ด้วยเช่นกัน

ผมทราบเรื่องยกเลิกนี้แต่โดยบังเอิญ จากคำสั่งกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ที่ ๕๗๙/๒๕๕๒ ลงวันที่ ๕ มิถุนายน ๒๕๕๒ เรื่อง การมอบอำนาจให้ปฏิบัติราชการแทน โดยสาระสำคัญคือมอบอำนาจให้หัวหน้าหน่วยงานในสังกัดกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ซึ่งเป็นราชการบริหารส่วนกลางที่มีสำนักงานตั้งอยุ่ในภูมิภาคที่ได้รับจัดสรรงบประมาณให้ปฏิบัติราชการแทนอธิบดีในการอนุมิติเบิกจ่ายเงินหรือสิ่งของหรือกรณีอื่นๆ ในการสงเคราะห์ครอบครัวที่ประสบความเดือดร้อน ตามข้อ ๗ และ ๘ แห่งระเบียบกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ว่าด้วยการสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและผู้ไร้ที่พึ่ง พ.ศ. ๒๕๕๒

กระทั่งได้คุยกับคุณสุมาลี กุลเกลี้ยง เจ้าหน้าที่การเงินและบัญชี สถานสงเคราะห์บ้านนิคมปรือใหญ่ จังหวัดศรีสะเกษ ได้ให้รายละเอียดและกรุณาจัดส่งโทรสารระเบียบดังกล่าวมาให้

 

ระเบียบกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ว่าด้วยการสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและผู้ไร้ที่พึ่ง พ.ศ. ๒๕๕๒ ได้ออกมาเพื่อยกเลิกระเบียบฯปี ๒๕๒๙ และ ๒๕๔๗ และใช้ระเบียบใหม่นี้แทน

หลักการคือ
โดยที่ได้พิจารณาเห็นว่า สภาพทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยในปัจจุบันได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว เป็นเหตุให้ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและไร้ที่พึ่ง ประสบปัญหาความเดือดร้อนเพิ่มขึ้นอีกเป็นอันมาก ดังนั้น เพื่อให้การสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยที่ประสบความเดือดร้อนสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบันและทั่วถึงยิ่งขึ้น กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ โดยความเห็นชอบของกระทรวงการคลัง จึงวางระเบียบไว้ ดังต่อไปนี้

สาระสำคัญที่เปลี่ยนแปลงไปจากฉบับก่อนหน้านี้ ได้แก่
ข้อ ๔. ในระเบียบนี้ "ครอบครัวที่ประสบความเดือดร้อน" หมายความว่า ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยที่ประสบเคราะห์กรรม เพราะสาเหตุหัวหน้าครอบครัว
๔.๑ ตาย
๔.๒ ทอดทิ้ง สาบสูญ หรือต้องโทษจำคุก
๔.๓ เจ็บป่วยร้ายแรงหรือพิการจนไม่สามารถประกอบอาชีพได้
๔.๔ ประสบภาวะยากลำบากในการประกอบอาชีพ
๔.๕ ไม่สามารถดูแลครอบครัวได้ด้วยเหตุอื่นใด

"ผู้ไร้ที่พึ่ง" หมายความว่า บุคคลผู้ปราศจากทรัพย์ สิ่งของ หรือรายได้ สำหรับยังชีพและไม่มีผู้ให้พึ่งพาอาศัย

.....

ข้อ ๖.  การสงเคราะห์ ให้ดำเนินการตามหลักการสังคมสงเคราะห์ โดยเลือกวิธีการที่เหมาะสมกับสภาพปัญหาของผู้ยื่นคำร้องแต่ละราย  ทั้งนี้ ให้นักสังคมสงเคราะห์ หรือผู้ซึ่งอธิบดีมอบหมายเป็นผู้ดำเนินการศึกษา พิจารณา วินิจฉัยปัญหา และติดตามผล กับให้เรียกหลักฐานต่างๆ ได้แก่ ใบมรณบัตร หรือสำเนาทะเบียนบ้าน หรือใบรับรองแพทย์ หรือหนังสือรับรองจากเรือนจำ หรือผู้กำกับการสถานีตำรวจในพื้นที่ หรือเอกสารอื่นใดอย่างหนึ่งมาประกอบการพิจารณาและเสนอความเห็นเพื่ออนุมัติ

ข้อ ๗.  การอนุมัติเบิกจ่ายเงิน หรือสิ่งของหรือกรณีอื่นๆ ในการสงเคราะห์ครอบครัวผู้ที่ประสบความเดือดร้อน ให้เสนอต่ออธิบดี หรือผู้ที่ได้รับมอบหมายเป็นผู้อนุมัติ

ข้อ ๘.  การดำเนินงานสงเคราะห์ครอบครัวที่ประสบความเดือดร้อน ตามข้อ ๗. ให้ดำเนินการตามความจำเป็น ดังต่อไปนี้

๘.๑ ช่วยเหลือด้านการเงินหรือสิ่งของในการช่วยเหลือไม่เกิน ครั้งละ ๓,๐๐๐ บาทต่อครอบครัว และช่วยติดต่อกันได้ไม่เกิน ๓ ครั้งต่อครอบครัวต่อปีงบประมาณ ตามรายการ ดังนี้

๘.๑.๑ ค่าเครื่องอุปโภคบริโภค และหรือค่าใช้จ่ายในการครองชีพตามความจำเป็น

๘.๑.๒ ค่ารักษาพยาบาล เช่น ค่ายา ค่าอุปกรณ์การรักษา ค่าอาหาร ที่โรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลของทางราชการสั่ง และรวมถึงค่าพาหนะ ค่าอาหาร ระหว่างติดต่อรักษาพยาบาล เท่าที่จำเป็น เว้นแต่ในกรณีได้รับการช่วยเหลือจากหน่วยงานอื่น

๘.๑.๓ ค่าซ่อมแซมที่อยู่อาศัยเท่าที่จำเป็น

๘.๑.๔ ช่วยเหลือเงินทุนประกอบอาชีพ รวมถึงการรวมกลุ่ม

๘.๑.๕ กรณีอื่นๆ เท่าที่จำเป็น ตามที่อธิบดี หรือผู้ที่ได้รับมอบหมายอนุมัติเป็นการเฉพาะราย

๘.๒ ให้คำปรึกษา แนะนำ แก้ปัญหากรณีต่างๆ ตามหลักวิชาการสังคมสงเคราะห์ เช่น การประกอบอาชีพ การติดต่อหางานอาชีพ หรือบริการอื่นๆ

.....

 

ที่เห็นว่าใหม่จริงๆ เห็นจะได้แก่วงเงินช่วยเหลือที่เพิ่มขึ้นจากเดิม ๒,๐๐๐ บาท เป็น ๓,๐๐๐ บาท และข้อ ๘.๑.๔ ที่เพิ่มการรวมกลุ่ม ที่ก่อนหน้านี้นักสังคมสงเคราะห์และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง มักจะอึดอัดในการใช้เครื่องมือดังกล่าวเพื่อการรวมกลุ่มในการประกอบอาชีพ

การช่วยเหลือที่สืบเนื่องกับระเบียบกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ว่าด้วยการสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและผู้ไร้ที่พึ่ง พ.ศ. ๒๕๕๒ เห็นจะได้แก่ เรื่อง การจัดบริการสวัสดิการสังคมรูปแบบกลุ่มพึ่งพา (Group Home) และบริการดูแลที่บ้าน (Home Care) สำหรับผู้สูงอายุ ผู้พิการ ผู้ไร้ที่พึ่งในชุมชน ที่กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ได้ดำเนินการนับแต่ปี ๒๕๔๙ เป็นต้นมา และอยู่ระหว่างการขยายผลการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง

 

ผมคงมีโอกาสได้นำมาเล่า และแลกเปลี่ยนกันว่า กรณีคุณตา คุณยาย ในรายการลักษณะวงเวียนชีวิตนั้น จะให้การช่วยเหลืออย่างยั่งยืนนั้น มีเครื่องมือใดบ้าง ที่จะไม่ให้ผู้ยากไร้และผู้ใจดี ได้อยู่กันเพียงลำพัง

 แต่ในบันทึกนี้ ขอเผยแพร่เครื่องมือชิ้นนี้ก่อนครับ - เผยแพร่เพราะแม้นักสังคมสงเคราะห์ในสังกัดกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการเอง ก็เพิ่งทราบภายหลังจากได้มีการประกาศใช้ผ่านพ้นไปแล้วเกือบ ๔ เดือน

แล้วเราค่อยคุยกันครับ

 

---------------------------------------------------------------------------------------

คลิก เพื่อดาวน์โหลดไฟล์เอกสาร
ระเบียบกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ว่าด้วยการสงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและผู้ไร้ที่พึ่ง พ.ศ. ๒๕๕๒

---------------------------------------------------------------------------------------