ภูมิปัญญา..ชาวนาไทย(เวทีสรุปผลของครูติดแผ่นดินข้าวกำแพงเพชร)

      เมื่อปลายเดือนที่แล้ว (28 สิงหาคม  2552) ผมได้จัดกิจกรรมเพื่อสรุปผลการดำเนินงานตามโครงการขยายผลการลดต้นทุนการผลิตข้าวของจังหวัดกำแพงเพชร  ซึ่งเป็นการขยายผลการลดต้นทุนจากเกษตรกรต้นแบบ  ซึ่งถือว่าเป็นครูติดแผ่นดินข้าว  ที่มีการทำนาต้นทุนต่ำอยู่แล้ว  ขยายผลไปสู่เกษตรกรข้างเคียงในอัตรา  1 : 10  จังหวัดกำแพงเพชร  มีเป้าหมายครู 9 คน  เกษตรกรขยายผล 90 คน ใน 9 อำเภอ (เป็นการนำร่อง) 

     ประเด็นของการลดต้นทุนนั้นในภาพรวมจะมีอยู่ 4 ประเด็นหลักๆ ตามภาพด้านล้างนี้

          ในกระบวนการทำงานจะมีการประชุมก่อนและหลังการดำเนินกิจกรรมของเจ้าหน้าที่และเกษตรกรต้นแบบหรือครูติแผ่นดินข้าว  ส่วนในภาคสนามจะมีการจัดเวที ลปรร.ระหว่างเกษตรกรต้นแบบ / เกษตรกรขยายผล และนักวิชาการส่งเสริมการเกษตรจันวน 4 ครั้ง ประกอบด้วย

1. เวทีหลักคิด

2. เวทีหลักวิชา

3. เวทีปฏิบัติ และ

4. เวทีการสรุปผล

         ผมช่วยดูแลในเวทีที่ 2 เวทีหลักวิชา  ซึ่งเป็นการตรวจพิกัดด้วยเครื่อง GPS เพื่อให้ทราบชุดดิน  แล้วทำการตรวจวิเคราะห์ธาตุอาหารในดินอย่างง่าย  จากนั้นก็คำนวณสูตรปุ๋ยที่เหมาะสมของแต่ละแปลง  ซึ่งหน้าตาของผลการปฏิบัติงานในเวทีที่ 2 จะได้ตามแบบนี้ครับ http://gotoknow.org/file/yutkpp/soil_kpp.xls  ซึ่งผมออกแบบใหม่ให้ง่ายต่อการใช้ประโยชน์

        ทั้งเวทีประชุมก่อนเริ่มดำเนินโครงการ  และการประชุมเพื่อสรุปผลการดำเนินงานในครั้งนี้  ผมจะเชิญนักวิชาการในพื้นที่เข้าร่วมเสมอเพราะปัจจัยของความสำเร็จของงาน  เจ้าหน้าที่ส่งเสริมในพื้นที่นั้นมีส่วนสำคัญที่จะทำให้กิจกรรมประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก  กิจกรรมที่ได้กำหนดไว้ และดำเนินการมี 3 เรื่องหลักๆ คือ

• การทบทวนและนำเสนอภาพรวมของการดำเนินกิจกรรม  ปัญหา-อุปสรรคต่างๆ

การสรุปผลการดำเนินงาน

 

• การนำเสนอข้อคิดเห็นต่อกิจกรรมที่ดำเนินการ  ซึ่งภาพรวมต่างเห็นว่าโครงการนี้เป็นโครงการที่มีกิจกรรมต่างๆ ตรงกับความต้องการทั้งของเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตรเอง และความต้องการสนใจใคร่รู้ของเกษตรกร     

ดีครับดี..มีการใช้หลักวิชาและกระบวนการที่เหมาะสม

 

• การสรุปบทเรียนและถอดองค์ความรู้ที่ได้ใช้ในแต่ละพื้นที่แล้วได้ผล  เป็นภูมิปัญหาหรือความรู้ที่ง่ายต่อการนำไปปฏิบัติ

การนำเสนอเทคนิควิธี/ภูมิปัญญาชาวนาที่ใช้จริงและได้ผลมาแลกเปลี่ยนและแบ่งปัน เป็นการเรียนรู้ซึ่งกันและกัน

 

         เนื่องจากเวลาค่อนข้างจำกัดเพียง 1 วัน   ในประเด็นของการเล่าประสบการณ์และถอดองค์ความรู้  ผมก็เลยต้องใช้วิธีให้เกษตรกรต้นแบบ(ครูติดแผ่นดินข้าวทั้ง 9 ทานจาก 9 อำเภอ) ช่วยบันทึกรายละเอียดลงในแบบ/กระดาษไว้เพื่อที่ผมจะได้นำมาจัดพิมพ์รวบรวมไว้ใช้ประโยชน์ในการเผยแพร่สู่เกษตรกรรายอื่นๆ ต่อไป  ซึ่งมีเนื้อหาที่หลากหลาย เช่น

• การเลี้ยงหอยเชอรี่ (ครูวิรัตน์  พรหมศรี  จากอำเภอปางศิลาทอง)

• การทำน้ำหมัก พด.2 ย่อยสลายฟาง (ครูถวิล  ศรีวัง  จากอำเภอคลองขลุง)

• การใช้เชื้อราขาวบิวเวอร์เรียปราบเพลี้ยกระโดด (ครูบรรจง  จากอำเภอลานกระบือ)

• การใช้ราเขียวเมตาไรเซี่ยม 

• การขยายเชื้อบีทีกำจัดหนอนกอ/ห่อใบข้าว(ครูภิญโญ  เทียนชัย อำเภอเมือง)

• การใช้ปูนขาวช่วยให้ต้นข้าวแข็งแรงฯ(ครูวิรัตน์  พรหมศรี จากอำเภอปางศิลาทอง)

• การป้องกันหอยเชอรี่ในระยะหว่านข้าว (ครูสมศักดิ์  บุญเกิด  อำเภอทรายทองวัฒนา)

• การป้องกันกำจัดเพลี้ยกระโดดด้วยสารธรรมชาติ (ครูจำนง  กิจการ  อำเภอขาณุวรลักษบุรี)

• การย่อยสลายฟางด้วยแสงแดด (ครูสมศักดิ์  บุญเกิด  อำเภอทรายทองวัฒนา)

• การป้องกันกำจัดศัตรูข้าวแบบผสมผสาน (ครูอาด  ดาษดา  อำเภอไทรงาม) 

• สารระเบิดดิน (ครูสมหมาย  พลอาจ  อำเภอพรานกระต่าย)

• ฯลฯ

        จากการได้ลงพื้นที่ ลปรร.กับเกษตรกรต้นแบบหรือครูติดแผ่นดินข้าวของแต่ละอำเภอ   ได้เห็นได้สัมผัสกับความสนใจไผ่รู้และการทดลองปฏิบัติของเกษตรกรแกนนำ  ที่ไม่เคยหยุดนิ่ง  และมีน้ำใจที่จะแบ่งปันความรู้ที่มีอยู่ให้แก่เพื่อนบ้าน  พร้อมทั้งได้พบเห็นนวัตรกรรม  ภูมิปัญญาและความรู้ต่างๆ มากมาย สมกับที่เราได้ยกย่องท่านเหล่านั้นให้เป็นเกษตรกรต้นแบบ หรือครูติดแผ่นดินข้าวของชาวนาไทย  และหวังว่ากิจกรรมดีๆ เหล่านี้น่าจะได้ขยายผลให้เต็มพื้นที่ของประเทศไทยในอนาคตอันใกล้นี้

บันทึกมาเพื่อการ ลปรร. ครับ

สิงห์..ป่าสัก 15 ก.ย. 52

[หนานเกียรติ]

พี่ครับ

ผมมีโอกาสได้ลงพื้นที่ ที่อ.แม่สาย จ.เชียงราย เป็นชาวบ้านที่เข้าร่วมโครงการฯ กับสันติอโศก

น่าสนใจมากครับ

ชาวบ้านที่นั่นปรับเปลี่ยนชีวิตตามหลักการที่ได้ฝึกอบรมมา

ปีที่ผมไปดู ชาวบ้านไม่ใช้สารเคมีทุกชนิดมาสามปีแล้ว ซึ่งดินเริ่มฟื้นความสมบูรณ์

ปู ปลา สัตว์น้ำก็เริ่มกลับมา

ผลผลิตที่ได้ไม่ต่างจากช่วงที่ใช้สารเคมี เพียงแต่ต้นทุนต่ำกว่ากันมาก

[สามสัก(samsuk)]

• ผมเสียดายของดีๆเก่าๆ ที่มีประโยชน์ในการทำงานเชิงลึกมากมาย มหาศาล แต่..
• ถูกลืมและทิ้งไป เช่น COF..MER ฯ ของกรมฯนี้
• โดยวัฒนธรรมของชุมชนชนบท โดยทั่วไป คนที่เป็นต้นแบบ ก็คือ ผู้ที่ได้รับเคารพนับถือ-ยกย่องจากสังคม/ชุมชนนั้น เป็นส่วนใหญ่
• ปัดฝุ่น ปรับระบบ ประยุกต์วิธีการขั้นตอนให้เข้ากับสถานการณ์...เอาใช้.งานจะดี มีเอกภาพและมีพลัง..ผมคิดอย่างนั้น
• เพียงชื่อเรียกกัน ..มันเปลี่ยนไปตามยุค ตามสมัย ต่างหน่วยงาน จนชุมชนก็งงๆ..ทำให้ดูเหมือนว่า..เป็นเครื่องที่ไม่ยอมจะเสถียรเสียที..อิอิ
• เอ...แวะมาเยี่ยมหรือแวะมาบ่นความในใจ แต่เช้าเชียว...
• ขอขอบคุณครับ

[evergreen]

ขอบคุณค่ะ ขอบคุณแทนกรมส่งเสริมการเกษตร ที่มีคนสานต่อความคิด สู่การกระทำที่ต่อเนื่องเพื่อความยั่งยืน

จะพยายามไปปลุก "ครูติดแผ่นดิน" ขึ้นมาใหม่

ตอนนี้ก็พยายามให้เกิด คู่มือฉบับชาวบ้าน......บางที่ก็เดินเร็วได้ บางทีต้องอาศัยปัจจัยหลายๆๆๆๆๆอย่างเข้ามาช่วย

ขอบคุณจากใจค่ะ

[ยุพดี ศรีจันทร์]

น่าสนใจมากคะ

ใฝ่ใจวิถีไทยชนบทมานานแล้วคะ

อยู่กับกลุ่มเกษตรกรในบางช่วงของชีวิตคะ

[สิงห์ ป่าสัก]

• สวัสดีครับพี่หนานเกียรติ
• ธรรมชาติล้วนเกื้อกูลกัน
• แต่ก็ถูกเปลี่ยนแปลงจากน้ำมือของคนเรานะครับ
• เยี่ยมมากเลยนะครับที่มีชุมชนเริ่มปรับเปลี่ยน
• อยู่กับธรรมชาตินั้นเป็นความไผ่ฝันของทุกๆ คน
• ขอบคุณครับที่แวะมาเยี่ยมเยียน

[สิงห์ ป่าสัก]

• สวัสดีครับท่านสามสัก
• ของดีนั้นมีมากมาย
• แต่การทำงานบางอย่างเราก็เลือกไม่ได้
• แต่หากคิดนอกกรอบไปบ้าง
• สิ่งไหนดีก็ไม่ทิ้ง เกาะติด ทำอย่างต่อเนื่อง
• พยายามอยู่นะครับตามกำลัง
• เท่าที่จะทำได้
• ขอบคุณครับที่แวะมาแลกเปลี่ยนและให้กำลังใจน้องๆ เสมอ

[สิงห์ ป่าสัก]

• สวัสดีครับคุณ evergreen
• ไม่ได้เจอกันนาน
• สบายดีนะครับ
• สิ่งไหนดี และเหมาะสมเราก็ทำต่อยอดไปเรื่อยๆ
• บางงานการใช้กรอบปีงบประมาณมากำหนด
• งานอาจไม่สำเร็จ (แต่เสร็จ)
• แต่ชาวบ้านไม่ได้อะไร (แต่คนทำงานได้นะ..อิอิ)
• ร่วมด้วยช่วยกันนะครับ
• ขอเอาใจช่วย
• ปัญหานั้นย่อมมีอยู่
• หากเรามีกำลังใจ..อะไรก็หยุดเราไม่ได้
• ขอบคุณครับ

[สิงห์ ป่าสัก]

• สวัสดีครับคุณยุพดี ศรีจันทร์
• วิถีไทย...คือวิถีของเรานะครับ
• ขอบคุณครับที่แวะมาแลกเปลี่ยน

 

[ณัฐรดา]

สวัสดีค่ะ

มาเป็นกำลังใจค่ะ

มีบริษัทขายเคมีภัณฑ์การเกษตรบริษัทหนึ่งให้วาดภาพพืชผลเพื่อประกอบเวบให้ ตอนแรกก็ไม่ได้คิดอะไร เพราะเราแค่วาดภาพผัก ผลไม้ ที่มีอยู่ตามธรรมชาติ

แต่พอมาคิดอีกที คล้ายๆไปช่วยเค้าโฆษณาเลยค่ะ ว่าถ้าอยากให้ผลผลิตออกมาสวยงามอย่างในภาพ ต้องใช้สารเคมีนานับชนิด ทั้งบำรุง ทั้ง "อารักขา" ให้ปลอดภัย

เลยรู้สึก...แปลกๆค่ะ

[นาง ธุวนันท์ พานิชโยทัย]

• ขอบคุณมากนะคะที่นำมาแบ่งปันทั้งกระบวนการและองค์ความรู้
• พี่ไปประชุมสรุปผลโครงการที่สำนักพัฒนาคุณภาพสินค้ากับพี่แมวมา ทั้งเขตและส่วนกลางชมเชยและอยากให้ขยายไปยังพืชอื่น ๆอีก

[สิงห์ ป่าสัก]

• สวัสดีครับคุณ ณัฐรดา
• เดี๋ยวนี้เกษตรกรใช้กันจนชิน-ติด
• จะปรับเปลี่ยนอาจต้องใช้เวลามาก
• และอาจจะได้เพียงบางส่วนเท่านั้น
• ขอบคุณครับที่แวะมาให้กำลังใจ

[สิงห์ ป่าสัก]

• สวัสดีครับผอ. ธุวนันท์ พานิชโยทัย
• เห็นด้วยครับ
• เพราะตรงกับควงามต้องการของเกษตรกรในปัจจุบันมาก
• ถ่ายทอดความรู้อย่างเดียวไม่พอครับ
• ต้องมีกิจกรรมที่สามารถสร้างแรงจูงใจเพื่อให้เกิดการยอมรับด้วย
• วันที่ 24 คงได้ไปเยี่ยมเยียนนะครับ