พุทธประวัติ สมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี)

นับเป็นเวลาช้านานแล้วนะครับที่บรรดาเซียนพระเครื่องได้แสวงหาพระเครื่องกรุเก่าในตำนานเพื่อมาบูชาเป็นของตัวเอง ซึ่งที่นิยมกันมากก็ไม่พ้นสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี) วันนี้ผมจึงขอเชิญชวนทุกท่านมาร่วมศึกษาพุทธประวิตของท่านกันนะครับ

สมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี)

พระสงฆ์ผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ  แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

 

                ชาติภูมิเดิมชื่อ โต เป็นบุตรของนางงุด บิดาไม่เป็นที่ปรากฏ ตาชื่อผล ยายชื่อนางลา ถือกำเนิดในแผ่นดินรัชกาลที่1 เมื่อวันพฤหัสที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2331 สัมฤทธิศก จุลศักราช 1150  เวลาประมาณ 06.54 น.  ตรงกับเดือน 5 ขึ้น 12  ค่ำ  ปีวอก

                เดิมแม่เป็นชาวบ้านท่าอิฐ อำเภอบ้านโพ (อำเภอเมือง ปัจจุบัน) จังหวัดอุตรดิตถ์  ต่อมาเกิดฝนแล้งติดต่อกันหลาบปีทำนาไม่ได้ผลจึงย้ายมาอยู่ที่เมืองกำแพงเพชร  (และน่าจะได้พบกับบิดาของท่านเจ้าประคุณสมเด็จ (โต) ณ เมืองนี้) พอตั้งท้องก็ได้ไปอยู่กับยายที่เรือนแพหน้าวัดไก่ชน และวักสะดือ ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา แม่งุดเมื่อคลอดเด็กชายโตแล้ว ขณะยังนอนเบาะอยู่ก็ได้ย้ายไปอยู่บริเวณวักไชโยระยะหนึ่ง  ต่อมามารดาก็ได้ย้ายไปตั้งถิ่นฐานไปอยู่ที่ตำบลบางขุนพรหม และสอนยืนได้ที่บริเวณตำบลบางขุนพรหมนี้  เมื่อโตขึ้นแม่ได้มอบตัวเป็นศิษย์ของท่านเจ้าคุณอรัญญิก เจ้าอาวาสวัดอินทรวิหาร เพื่อศึกษาอักขรสมัย เมื่ออายุ 12 ปี  ได้บรรพชาเป็นสามเณร เมื่อปีวอก พ.ศ. 2342 โดยมีพระบวรวิริยเถระ (อยู่) เจ้าอาวาสวัดบางลำพูบน (วัดสังเวชวิศยาราม-ปัจจุบัน) เป็นพระอุปัชฌาย์  เมื่อบรรพชาแล้วได้ศึกษาเล่าเรียนอยู่ ณ วัดอินทรวิหาร  จนหมดความรู้ของครูอาจารย์  มีความประสงค์ที่จะศึกษาภาษาบาลีต่อ ท่านเจ้าคุณอรัญญิกจึงได้นำไปฝากอยู่กับสมเด็กพุทธโฆษาจารย์ (นาค เปรียญเอก) วักระฆังโฆสิดาราม

                สามเณรโต เป็นผู้มีความวิริยะอุตสาหะในการศึกษาเป็นอย่างดี มีวัตรปฏิบัติที่งดงามน่าเลื่อมใส  จบปรากฏว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าภาลัย เมื่อครั้งดำรงพระยศเป็นสมเด็จฯ  เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร ทรงโปรดปรานมาก ทรงรับไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์  ได้พระราชทานเรือกราบกัญญาหลังคากระแชงให้ท่านไว้ใช้สอยตามอัธยาศัย เมื่ออายุ 20 ปี  ตรงกับปีเถาะ พ.ศ. 2350  พระบามสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนาคหลวง อุปสมบท ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) โดยมีสมเด็จพระสังฆราช (สุก) วักมหาธาตุ เป็นพระอุปัชฌาย์ให้ฉายาว่า "พฺรหฺมรํสี"

            ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) ไม่ติดในยศศักดิ์ ได้ปฏิเสธเรื่อยมาจนกระทั่งไม่สามารถหลีกได้จึงจำใจยอมรับเป็นพระธรรมกิตติ  สถาปนาพร้อมกับตำแหน่งเจ้าอาวาสวักระฆังโฆสิดาราม  โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  เมื่อปีชวด  พ.ศ. 2395 ขณะอายุ 65 ปี เป็นพระเทพกวี เมื่อปีขาล พ.ศ.2397 เป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี) สถาปนาในคราวสมเด็จพระพุฒาจารย์ (สน) วัดสระเกศมรณภาพลง ซึ่งตรงกับวันพฤหัสบดี ขึ้น 9 ค่ำ เดือนยี่ ปีชวด พ.ศ. 2407 นับเป็นสมเด็จพระพุฒาจารย? รูปที่5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

                ใบปีที่ 5  แห่งแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  พระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี) ได้ไปดูงานก่อสร้างพระโต วัดบางขุนพรหมใน (วัดอินทรวิหารปัจจุบัน) ได้มรณภาพบนศาลาการเปรียญวัดบางขุนพรหมใน ด้วยโรคลมปัจจุบัน เมื่อวันเสาร์ที่ 23 มิถุนายน พ.ศ.2415 ตรงกับ แรม 2 ค่ำ เดือน 8 (ต้น) ปีวอก จัดวาศก จุลศักราช 1234 เวลา 24.00 น. ติดทดหักเดือนตามอายุโหราจารย์ ตามสุริยคตินิยม จึงเป็นสิริอายุรวม 84 ปี พรรษา 64