องค์ความรู้ภูมิปัญญาชาวบ้าน การใช้สมุนไพรสำหรับสัตว์ในเขตภาคเหนือ
เศรษฐกิจพอเพียงด้านการปศุสัตว์
เกษตรกรสามารถดำเนินชีวิตตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงได้ ด้วยการเลี้ยงสัตว์ร่วมกับการปลูกพืชและประมง เพื่อการบริโภคในครัวเรือนก่อน ถ้ามีเหลือจึงจำหน่ายเป็นรายได้ โดยสัตว์ที่เกษตรกรเลี้ยงแบ่งเป็น 3 ชนิดสัตว์ ได้แก่
1. สัตว์เพื่อการบริโภคและลดรายจ่ายในครอบครัว ได้แก่ สัตว์ปีก เช่น ไก่พื้นเมือง เป็ดเทศ
2. สัตว์เพื่อการสร้างรายได้ ระยะสั้น ระยะกลาง และระยะยาว ได้แก่ สัตว์เล็กและสัตว์ปีก เช่น สุกร ไก่ไข่ เป็ดไข่ ห่าน แพะ
3. สัตว์เพื่อการออม ได้แก่ สัตว์ใหญ่ เช่น โค กระบือ
การเลี้ยงสัตว์ในเกษตรกรรายย่อยจะช่วยแก้ปัญหาความยากจนได้โดยตรง เพราะสัตว์ที่ผลิตได้ถูกใช้เป็นอาหารโปรตีนของครอบครัวและท้องถิ่น เป็นเงินออมและสินทรัพย์ไว้ขายเมื่อต้องการใช้เงิน และมูลสัตว์ยังเป็นปุ๋ยบำรุงดินทำให้สภาพแวดล้อมดีขึ้น
J การใช้สมุนไพรเลี้ยงโค
ชื่อเจ้าขององค์ความรู้
1. นายอินถา สมตา บ้านสัน หมู่ 3 ต.บ้านโป่ง อ.เวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย
2. นายบุญชวน มะลัยโย 91 หมู่ 10 ต.ดงมหาวัน อ.เวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย
หลักการและแนวคิด
สัตว์ที่มีสุขภาพแข็งแรงย่อมไม่เจ็บป่วยได้ง่าย นอกจากนี้การใช้สมุนไพรในสัตว์จะช่วยลดการใช้สารเคมี(ยา) ลดต้นทุนการซื้อยารักษาโรค และสามารถอนุรักษ์พืชสมุนไพรท้องถิ่นไว้ได้
ขั้นตอน
นำสมุนไพร ได้แก่ บอระเพ็ด หัวผักหนาม รางจืด อ้อย ฝักราชพฤกษ์ ยอดอ่อนของไม้เหียง ใบต้นส้าน ฝักลิ้นฟ้า นำมาสับ รวมกัน นำไปต้มจนเปื่อย แล้วนำมาปั้นให้เป็นก้อนกลมขนาดเท่าไข่ไก่ ตากแดดให้แห้ง ใช้เวลา 2 – 3 วัน นำมาให้สัตว์กิน (โค)วันละ 1 ก้อน จะช่วยกระตุ้นการเจริญอาหาร โค กระบือ บำรุงร่างกาย สัตว์สุขภาพสมบูรณ์ แข็งแรง
ประโยชน์ที่ได้รับ
1. กระตุ้นการกินอาหาร ช่วยบำรุงร่างกาย
2. ทำให้สัตว์มีสุขภาพแข็งแรง มีภูมิต้านทานโรคสูง
3. ลดค่าใช้จ่ายด้านยารักษาโรค
4. เป็นการอนุรักษ์พืชสมุนไพรในท้องถิ่น
J การใช้สมุนไพรเลี้ยงแพะ
ชื่อเจ้าขององค์ความรู้
นายกีรติ เรือนคำ 143 ม. 5 บ้านหนองช้างน้ำ ต.บ้านกาศ อ.สูงเม่น จังหวัดแพร่
หลักการและแนวคิด
ต้องการใช้ทรัพยากร(สมุนไพร)ที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์ แทนการใช้ยาปฏิชีวนะและอาหารเสริม
ซึ่งมีราคาแพงในการเลี้ยงสัตว์ ต้องการให้เกษตรกรปลูกพืชสมุนไพรต่างๆ ไว้ในฟาร์ม เพื่อใช้เป็นอาหาร
เสริมและเป็นยารักษาโรคสัตว์
อุปกรณ์
หัวไพร 1 กิโลกรัม
บอระเพ็ด 1 กิโลกรัม
เกลือแกง 1 กิโลกรัม
วิธีทำ
นำไพรและบอระเพ็ด อย่างละ 1 กิโลกรัม มาล้างให้สะอาด แล้วหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ และตำให้ละเอียด เสร็จแล้วเอาเกลือแกง 1 กิโลกรัม มาผสมให้เข้ากัน ตั้งไว้ในที่ร่ม ให้แพะเลียกินตามชอบใจ
วิธีการใช้
ตั้งให้แพะเลียใจตามชอบใจ
การใช้ประโยชน์
- เป็นยาอายุวัฒนะ
- ทำให้แพะมีสุขภาพแข็งแรง
- ขนแพะเป็นเงามัน
- ทำให้การผสมพันธุ์ติดง่ายและมีโอกาสได้ลูกแฝดสูง
J การใช้สมุนไพรเลี้ยงสัตว์
ชื่อเจ้าขององค์ความรู้
นายอยุธ ไชยยอง 78 ม.13 ต.ท่าตุ้ม อ.ป่าซาง จังหวัดลำพูน
บอระเพ็ด(จุ้มจะลิง)
วิธีการปรุงยา
นำเถาบอระเพ็ดมาเผาหรือหมก แล้วซอยหรือทุบ นำมาแช่น้ำซาวข้าวหมักไว้ 7 วัน เสร็จแล้วกรองหรือคั้นเอาแต่น้ำ
วิธีใช้ เอาน้ำไปกรอกให้สัตว์กิน อาจผสมเกลือเล็กน้อย
สรรพคุณ กระตุ้นการกินอาหาร หรือ บำรุงร่างกาย
|
|
เมล็ดต้นแพ่งหรือสะแกนา
วิธีการปรุงยา
นำเมล็ดต้นแพ่ง มาตำกับปลาร้า แล้วคั้นเอาน้ำ
วิธีใช้ เอาน้ำไปกรอกให้สัตว์กิน
สรรพคุณ ถ่ายพยาธิในกระเพาะ ลำไส้
เหง้ากล้วยเน่า
|
|
วิธีการปรุงยา เหง้ากล้วยเน่า สับ ผสมน้ำปัสสาวะ
วิธีใช้ นำมาทาบริเวณที่เป็นขี้เรื้อน
สรรพคุณ รักษาขี้เรื้อน
องค์ความรู้ยังมีต่อติดตามตอนต่อไปและให้ความคิดเห็นเสริมเติมเต็มกันได้นะครับ
ความเห็น (1)
ต้นแพ่งเป็นภาษาทางเหนือแต่ถ้าทางภาคอิสานหรือกลางเรียก สะแกนาครับ พอบอกว่าสะแกนาคงจะนึกภาพออกจะลองหาภาพมาลงนะครับ