โครงการส่งเสริมและขยายผลลดต้นทุนการผลิตข้าว
ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท
เจ้าหน้าที่พี่เลี้ยง นางธารารัตน์ ไล่กสิกรรม นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรปฏิบัติการ
ครูติดแผ่นดิน นายอนุวัตน์ อินชา บ้านเลขที่ 99 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท
เกษตรกรเครือข่าย
1. นางนกลิ้ง พึ่งพวก 182/1 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 10 ไร่
2. นางสมหมาย พวงสุข 180/1 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 15 ไร่
3. น.ส.จอง มีผิว 167 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 21 ไร่
4. นางสมวิลัย หมวกทอง 131หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 15 ไร่
5. นางสมจิตต์ แตงเข็ม 9 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 5 ไร่
6. นายสำริด โยมศรี 131/1 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 10 ไร่
7. นายนาวิน แพเขียว 206 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 20 ไร่
8. นายสมบุญ นาคทอง 4 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 15 ไร่
9. นายปัญญา นำพา 193 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 10 ไร่
10. นายสังวาลย์ อินชา 129/2 หมู่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท พื้นที่ปลูกข้าว 8 ไร่ พื้นที่ดำเนินการ แปลงครูติดแผ่นดินนายอนุวัตน์ อินชาบ้านดอนไร่ หมู่ที่ 2 ตำบลหันคา อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท มีการจัดทำแปลงเรียนรู้ จำนวน 2 ไร่ ซึ่งการปฏิบัติตั้งแต่เตรียมดิน จนถึงเก็บเกี่ยว โดยใช้ ภูมิปัญญาของครูติดแผ่นดิน แต่จะแทรกในเรื่องของการใส่ปุ๋ย โดยใส่ตามค่าวิเคราะห์ดิน และเพิ่มเติมในส่วนของการศึกษาระบบนิเวศในนาข้าว
1. การเตรียมดิน
1.1 เดิมใช้น้ำหมักชีวภาพสูตร พด 2. โดยหลังเก็บเกี่ยวข้าว ทำการกระจายฟาง แล้วจึงเอาน้ำเข้านา ใช้น้ำหมักชีวภาพสูตร พด 2 จำนวน 5 ลิตร/ไร่ ใส่ให้ทั่วแปลงนา หมักทิ้งไว้ 7 วัน จึงทำเทือก
1.2 เริ่มใช้น้ำหมักจากหน่อกล้วย จำนวน 5 ลิตร/ไร่ ใส่ให้ทั่วแปลงนา หมักทิ้งไว้ 7 วัน จึงทำเทือก เพื่อย่อยสลายฟางข้าว และเร่งการงอกของข้าวดีด
2. การใช้เมล็ดพันธุ์ข้าว
เดิมจะซื้อเมล็ดพันธุ์จากสหกรณ์การเกษตรซึ่งอยู่ใกล้บ้าน ฤดูต่อมาจึงเก็บเมล็ดพันธุ์เอง ใช้อัตรา 20-25 กก./ไร่ โดยแช่น้ำ 12 ชม.และหุ้มทิ้งไว้ 24 ชม.
3. การใส่ปุ๋ย
เริ่มจากไม่เผาตอซังข้าวก่อน แล้วนำดินมาวิเคราะห์ธาตุอาหารในดิน และใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน
ซึ่งดินเป็นชุดดินเดิมบาง มีค่าความเป็นกรด-ด่าง เท่ากับ 6.5 ซึ่งเป็นกรดอ่อน
ครั้งที่ 1 ข้าวอายุ 20-25วัน ใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 16-20-0 อัตรา 10 กก./ไร่ ผสมกับปุ๋ยเคมีสูตร 46-0-0
อัตรา 4 กก./ไร่ และ 0-0-60 อัตรา 5 กก./ไร่
ครั้งที่ 2 ข้าวอายุ 50-60 วัน ใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 46-0-0 อัตรา 7 กก./ไร่
จะมีการฉีดพ่นน้ำหมักชีวภาพสูตรหัวปลา กับฮอร์โมนไข่เป็นระยะ โดยหยุดฉีดช่วงออกดอก เพราะจะไปรบกวนการผสมเกสรของข้าว
4. การป้องกันกำจัดศัตรูพืช
4.1 วัชพืช ปฏิบัติเหมือนเกษตรกรทั่วไป ใช้ช่วงข้าวอายุ 7-10 วัน เพียงครั้งเดียว
4.2 โรคและแมลง ศัตรูพืช มีการใช้สมุนไพรโดยจะทำใช้เองและมีการสอนให้เกษตรเครือข่ายได้ทำใช้ เองที่บ้าน และใช้การสำรวจตรวจนับแมลงอย่างสม่ำเสมอเพื่อช่วยในการตัดสินใจใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช
5.เก็บเกี่ยว จะเกี่ยวในระยะพลับพลึง
น้ำหมักชีวภาพสูตรต่างๆ
ฮอร์โมนผลไม้สุก
วัสดุ ผลไม้สุก เช่นกล้วยสุก สัปรด และมะละกอสุก จำนวน 60 กิโลกรัม
กากน้ำตาย จำนวน 20 กิโลกรัม
วิธีทำ สับผลไม้สุกให้เละ นำใส่ถังพลาสติก ก่อนเทกากน้ำตาลลงไป คนให้ทั่ว ปิดฝาไม่ต้องแน่นนัก หมันคนทุก 7 วัน ทิ้งไว้ 1 เดือน
วิธีใช้ อัตราส่วน 20-30 ซีซี ต่อน้ำ 14 ลิตร
ฉีดพ่น จำนวน 2 ครั้ง
1. ระยะตั้งท้อง
2. หลังออกดอก
ผลดี เป็นฮอร์โมน เร่งดอก และผล
น้ำสมุนไพรไล่แมลงศัตรูพืช
พริกสด 10 กก. ข่าแก่ 10 กก. ใบสาบเสือ 10 กก.บอระเพ็ด 5-10 กก. พริกไทยบด 0.5 กก. ดีปรี 0.5 กก.น้ำสะอาด 30 ลิตร มะกรูด 10 กก. เหล้าขาว 3 กก. น้ำส้มสายชู 3 กก.กากน้ำตาล 5 กก. ใบชะพลู 10 กก. ยาสูบ 1.5 กก.
วิธีทำ
สับวัสดุ ให้ละเอียดก่อนเทลงถังหมัก ใส่น้ำสะอาดลงไป 30 ลิตร ปิดฝ่าไม่ต้องสนิทมากนัก หมั่นคน เพื่อให้สมุนไพรสับเปลี่ยนจากด้านบน ลงล่าง ทิ้งไว้ 7 – 15 วัน นำมาใช้ได้
วิธีใช้ อัตรา 50-100 ซีซี /น้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นทุก 7 วัน จนถึงข้าวออกรวง
สรรพคุณ ไล่แมลงศัตรูข้าว