การสนทนากลุ่ม
(Focus Group)
ความเป็นมา
การสนทนากลุ่ม (Focus Group) ได้มีการพัฒนาขึ้นครั้งแรกระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 (ค.ศ. 1939-1945) โดยนำมาใช้ในการประเมินประสิทธิผลของรายการวิทยุกระจายเสียงที่ออกอากาศในช่วงนั้น พอสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ค.ศ. 1946 ได้มีการนำมาใช้ในกลุ่มที่ทำงานทางด้านสังคมศาสตร์ (Social Sciences) มีลักษณะเป็นการสนทนาถกแลกเปลี่ยนประเด็นปัญหาที่มีการกำหนดหัวข้อเฉพาะบางประเด็นของผู้จัด (Organizer) โดยกลุ่มคนที่เข้าร่วมประมาณ 8-10 คน ซึ่งเรียกว่า เป็น Participants หรือ Respondents โดย ผู้ที่จะเข้าร่วมการทำ Focus group จะได้รับการคัดเลือก (Screen) ตามเงื่อนไขมาอย่างดี (กรมการพัฒนาชุมชน, ม.ป.ป. เว็บไซต์)
ความหมายของการสนทนากลุ่ม
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย [สำนักงาน สกว.] (2551. เว็บไซต์) ได้ให้ความหมายของการสนทนากลุ่มไว้ว่า การสนทนากลุ่ม หมายถึงการรวบรวมข้อมูลจากการสนทนากับกลุ่มผู้ให้ข้อมูลในประเด็นปัญหาที่เฉพาะเจาะจง โดยมีผู้ดำเนินการสนทนา (Moderator) เป็นผู้คอยจุดประเด็นในการสนทนา เพื่อชักจูงให้กลุ่มเกิดแนวคิดและแสดงความคิดเห็นต่อประเด็นหรือแนวทางการสนทนาอย่างกว้างขวางละเอียดลึกซึ้ง โดยมีผู้เข้าร่วมสนทนาในแต่ละกลุ่มประมาณ 6-10 คน ซึ่งเลือกมาจากประชากรเป้าหมายที่กำหนดเอาไว้
วานิช มาลัยและอรสา ปานขาว (2548) ได้ให้ความหมายไว้ว่า การสนทนากลุมเปนรูปแบบการสัมภาษณชนิดหนึ่งที่ใชสําหรับผูที่ถูกสัมภาษณกลุมเล็กๆ มักใชเก็บรวบรวมขอมูลในกรณีที่
ตองการไดขอมูลจากการพิจารณากลุมบุคคลที่เกี่ยวของกับปญหา ผูที่นํามาใชในการทําสนทนา
กลุมจะเปนบุคคลที่ผูศึกษาคาดวาจะเปนผูที่สามารถใหขอมูลที่เกี่ยวของกับเรื่องที่ตองการศึกษาไดเปนอยางดี โดยปกติจะใช ผูเขารวมสนทนาประมาณ 8-12 คน หากใชจํานวนนอยกวา 8 คน จะถือวากลุ่มตัวอยางยังไมเปนตัวแทน แตถาใชมากกวา 12 คน จะทําใหเกิดปญหายุงยากในการดําเนินงาน
เกษมสิงห์ เฟื่องฟู และคณะ (2551.
เว็บไซต์) ได้กว่าวไว้ว่า การจัดสนทนากลุม
คือ
การที่จัดใหมีกลุมคนที่เปนผูรูมีลักษณะทางเศรษฐกิจ สังคม อาชีพ
หรือ คุณลักษณะภูมิหลังตางๆ ที่ใกลเคียงกันที่สุด
และคาดวาเปนกลุมที่สามารถตอบประเด็นคําถาม
ที่นักวิจัยสนใจไดดีที่สุด มีสมาชิกที่เขารวมกลุม มีจํานวน 7-8
คน
เปนกลุมที่มีลักษณะโตตอบและโตแยงกันดีที่สุด
กอใหเกิดการสนทนา
ที่เปดกวางที่จะใหทุกคนไมอายคน วิพากษวิจารณไดดีที่สุด
สวนในกรณีทีมีสมาชิก 9-12 คน
ซึ่งเปนกลุมใหญ่วงสนทนาอาจจะมีการแบงกลุมยอย
หันหนาเขาสนทนากันเอง
แตในกรณีนี้อาจจะลําบากในการนั่งสนทนาเปนกลุม
และยากตอการสรุปประเด็นปญหาหรือวิเคราะหขอมูล
สรุปแล้ว การสนทนากลุ่ม (Focus group) หมายถึง การเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสนทนาของผู้ให้ข้อมูล ซึ่งเป็นบุคคลที่สามารถให้คำตอบในประเด็นที่ต้องการศึกษาได้ โดยจัดให้มีกลุ่มสนทนาประมาณ 6-12 คน ซึ่งกลุ่มที่จะมีลักษณะโต้ตอบโต้แย้งกันดีที่สุดคือ 7-8 คน และจะต้องมีผู้ดำเนินการสนทนา (Moderator) เป็นผู้คอยจุดประเด็นในการสนทนา เพื่อชักจูงให้กลุ่มเกิดแนวคิดและแสดงความคิดเห็นต่อประเด็นหรือแนวทางการสนทนาอย่างกว้างขวางละเอียดลึกซึ้ง
หลักการของการสนทนากลุ่ม
วิธีเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการจัดให้คนที่เลือกจากประชากรที่ต้องการศึกษาจำนวนไม่มากนักมาร่วมวงสนทนากัน เพื่ออภิปรายพูดคุยกัน โดยมุ่งประเด็นการสนทนาไปยังเรื่องที่สนใจศึกษาในการจัดการสนทนากลุ่มอย่างเป็นระบบ อาจเลือกผู้เข้าร่วมสนทนากลุ่มจำนวน 7-12 คน ที่มีลักษณะบางประชากร สังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรมที่คล้ายคลึงกัน ระหว่างพูดคุย มีพิธีกรเป็นผู้ดำเนินรายการ มีผู้จดบันทึกเป็นผู้จดย่อเนื้อหาการสนทนา และมีเทปบันทึกเสียงบันทึกรายละเอียดของการพูดคุย เมื่อเสร็จสิ้นการสนทนา ผู้บันทึกจะถอดรายละเอียดจากเทปที่บันทึกไว้ เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์ต่อไป (กรมการพัฒนาชุมชน, 2551. เว็บไซต์)
ลักษณะสำคัญของการสนทนากลุ่ม คือ ต้องกำหนดวัตถุประสงค์เฉพาะ ขนาดสมาชิกที่เหมาะสมคือ 6-12 คน ที่ไม่รู้จักมาก่อน เลือกมาเพราะมีคุณสมบัติที่เหมาะกับประเด็นสนทนา กลุ่มผู้ให้สัมภาษณ์กำหนดไว้ล่วงหน้า ว่าใคร สัมภาษณ์ประเด็นอะไร
หัวใจสำคัญของการสนทนากลุ่มคือ
· ผู้ดำเนินการสนทนา (Moderator)
· ผู้จดบันทึก (Note taker)
· เอกพันธ์ (Homogeneous members) ลักษณะคล้ายคลึงกันของสมาชิกผู้เข้าร่วมสนทนา อาทิ เพศ เชื้อชาติ อายุ อาชีพ สถานะภาพสมรส
· แต่ละหัวข้อคำถามควรถามอย่างน้อย 2 กลุ่ม (At least two group for each type of respondent interviewed)
· ข้อมูลควรวิเคราะห์โดยกลุ่ม (Data should be analyzed by group)
องค์ประกอบในการจัดสนทนากลุ่ม
· ผู้ดำเนินการสนทนา (Moderator / Researcher)
· ผู้จดบันทึก (Note Taker) ทำแผนผังเลขที่นั่ง จดเฉพาะคำต้นๆ ของผู้สนทนา
· สถานที่ (Location)
· อุปกรณ์ (Instrument – tape recorder)
· ระยะเวลา (Duration) ไม่ควรเกิน 3 ชั่วโมง
· แนวคำถาม
· เครื่องดื่ม ของขบเคี้ยว (เล็กน้อย)
ประโยชนของการจัดการสนทนากลุ่ม
1. ใช้ในการศึกษาความคิดเห็น ทัศนคติ ความรู้สึก การรับรู้ ความเชื่อ และพฤติกรรม
2. ใช้ในการกำหนดสมมติฐานใหม่ๆ
3. ใช้ในการกำหนดคำถามต่างๆที่ใช้ในแบบสอบถาม
4. ใช้ค้นหาคำตอบที่ยังคลุมเครือ หรือยังไม่แน่ชัดของการวิจัยแบบสำรวจ เพื่อช่วยให้งานวิจัยสมบูรณ์ยิ่งขึ้น
5. ใช้ในการประเมินผลทางด้านธุรกิจ
ไม่มีความเห็น