การศึกษาในอุดมคติ

 การศึกษาในอุดมคติ...

การที่เราจะพัฒนาการจัดการศึกษา สิ่งแรกที่ต้องทำความเข้าใจให้ตรงกัน ก็คือ เราต้องมองการจัดการศึกษาแบบองค์รวม หมายความว่าไม่มีปัจจัยทางการศึกษาใดโดดๆ ที่จะสามารถพัฒนาการศึกษาไปให้ถึงเป้าหมายสูงสุดที่ต้องการได้ เราต้องดูไปพร้อม ๆกันเสมอว่าเราอยู่ในองค์ประกอบใดของการจัดการศึกษา แล้วเราควรมีบทบาทหน้าที่อย่างไร ที่จะช่วนเกื้อหนุนให้องค์ประกอบอื่น ๆดำเนินไปได้พร้อม ๆกับเรา ดังนั้นบทความเรื่อง การศึกษาที่ควรจะเป็น นี้ ขอเสนอการมององค์ประกอบทุก ๆด้านที่จะช่วยกันพัฒนาการศึกษาของเราไปให้ถึงเป้าหมายสูงสุดที่เราต้องการพัฒนา นั่นคือ นักเรียน..... การจัดการศึกษาให้แก่เด็กๆ และผู้ที่อยู่ในสังคม นับเป็นเครื่องมือสำคัญ ของสังคมนั้นๆ ที่จะเตรียมเด็กให้เจริญเติบโตเป็นผู้ใหญ่ และเป็นผู้ที่จะมาจัดการ พัฒนาสังคมที่เขาอยู่ให้เจริญขึ้นอย่างสมดุลกัน ระหว่างวัตถุ และจิตใจ ดังนั้นในแนวคิดของผู้เขียน จึงคิดว่าการศึกษาที่ควรจะเป็น จึงต้องมีองค์ประกอบ ที่อาศัย และสนับสนุนซึ่งกัน และกัน นับตั้งแต่ โรงเรียน หรือสถานศึกษาที่ดี ต้องมีแนวคิด และปรัชญาทางการจัดศึกษาของตนเองอย่างชัดเจน ว่าต้องการให้ผลผลิตของตนเองที่จบออกไปมีหน้าตาเป็นอย่างไร เช่น มีความมั่นใจในตนเอง มีภาวะความเป็นผู้นำสูง สุภาพเรียบร้อย ให้ความช่วยเหลือผู้อื่นทุกเมื่อ และมีความมุ่งมั่นที่จะกลับมาพัฒนาชุมชน และสังคมที่ตนเองอยู่ เป็นต้น นอกจากนี้โรงเรียนยังต้องจัดสภาพทางกายภาพ ให้ร่มเย็น น่าอยู่ น่าเข้ามาเรียน เน้นบรรยาการทางวิชาการ มีเทคโนโลยีที่ทันสมัย โดยเฉพาะเทคโนโลยี่ด้านการสื่อสาร เพื่อเป็นเครื่องมือสำหรับการค้นคว้าทั้งในระดับท้องถิ่น และระดับนานาชาติ โรงเรียนต้องมีห้องสมุดที่เป็นแหล่งเรียนรู้ ที่มีหนังสือตรงกับความต้องการการค้นคว้า แหล่งอ้างอิง ทั้งสำหรับครู และนักเรียน ผู้บริหารโรงเรียนที่ดี ต้องยึดมั่นในงานวิชาการเป็นหลัก มีความเข้าใจในหลักการ และกระบวนการพัฒนาหลักสูตร มีความเอาใจใส่ และสนับสนุนในทุกๆ ด้าน เพื่อเป็นการพัฒนางานทางด้านวิชาการ และงานอื่น ๆที่จะมาสนับสนุนงานวิชาการ ผู้บริหารที่ดี ต้องเป็นผู้มีอัธยาศัย ยิ้มแย้มแจ่มใส มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี ง่านต่อการที่จะเข้าพบ หรือปรึกษาหารือด้านการปฏิบัติงาน อย่างไม่ต้องสั่นกลัว เป็นผู้มีวิสัยทัศน์ที่ชัดเจน ในการที่จะนำพาโรงเรียนดำเนินกิจการไปเพื่อเป็นการตอบสนองความต้องการของชุมชน และสังคมที่แท้จริง ต้องสามารถเป็นผู้นำ เป็นตัวอย่าง และแบบอย่างที่ดีในด้านพฤติกรรมการบริหาร ด้านความสัมพันธ์กับชุมชน และมีครอบครัวที่อบอุ่น ไม่มีปัญหาด้านชู้สาว หรือสารเสพติด อีกทั้งต้องให้ความสำคัญกับเสียงสะท้อนของผู้ปกครอง และชุมชน ที่เอาใจใส่บุตรหลาน เมื่อมีปัญหาจากการเรียนการสอน หรือพฤติกรรมที่ไม่ถูกต้อง ผู้บริหารต้องนำมาเป็นประเด็น เพื่อแก้ปัญหาทันที่ สามารถตอบปัญหาให้แก่ผู้ปกครอง และชุมชนให้ได้ ครูที่ดี มีข้อกำหนด ขนบธรรมเนียม ประเพณี และจรรยาบรรณของครูมากมาย อันแสดงถึงความสำคัญของครูที่มีต่อการจัดการศึกษาในชั้นเรียน แต่ที่ผู้เขียนเห็นว่ามีความสำคัญ และสอดคล้องกับแนวคิด ได้แก่ ครูที่ดี ต้องสอนดี หมายความว่า ต้องเป็นผู้ที่มีความสามารถนำทฤษฎี หรือบทเรียน มาจัดเป็นกิจกรรมการเรียนการสอน ที่น่าสนใจ มีเป้าหมายในการสอนรายชั่วโมงที่ชัดเจน ทำให้นักเรียนทุกคนอยากเรียน อยากมาโรงเรียน อยากร่วมกิจกรรมการเรียนการสอน จนเกิดการเรียนรู้อย่างไม่รู้ตัว ครูที่ดี ต้องใจดี หมายความตั้งแต่ครูต้องเป็นแบบ อย่าง เป็นตัวอย่างที่ดีให้แก่นักเรียน ทั้งใน และนอกเวลาสอน ต้องเป็นผู้ที่มีจิตใจอ่อนโยน มีความอดทนต่อความไม่รู้ของนักเรียน มีความเอาใจใส่นักเรียนเป็นรายบุคคล มีความเป็นกันเอง จนนักเรียนทุกคนเกิดความเชื่อมั่น ให้ความเคารพ นับถือ เชื่อฟังและปฏิบัติตาม ต้องมีความทันสมัย หมายถึง ครูต้องเป็นผู้ที่ไม่หยุดนิ่งในการศึกษาค้นคว้าหากระบวนการสอนที่เหมาะสมกับธรรมชาติของรายวิชาที่ตนเองสอน รวมทั้งสามารถประยุกต์เอาสาระความรู้ที่เป็นปัจจุบันมาเป็นข้อมูลประกอบการวางแผนการสอนได้ การเรียนการสอนที่ดี หมายถึงการกำหนดหลักสูตร ขอบข่าย และแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในองค์รวม อันประกอบด้วย ต้องสอนให้เกิดความรู้ ควบคู่กับคุณธรรม โดยเน้นเนื้อหาสาระที่จะเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียน ผู้ซึ่งจะเจริญเติบโตไปในภายภาคหน้า และเน้นการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยมที่ถูกต้อง อันยังขาดตก บกพร่องในชุมชนนั้น ๆ เพื่อเป็นผู้นำในการใช้การศึกษาเพื่อแก้ปัญหาให้กับชุมชน การเรียนการสอนที่ดี ต้องเปิดโอกาสให้นักเรียนได้แสดงออก โดยผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ ทั้งใน และนอกชั้นเรียน ให้มีความเสมอภาคกัน ทุกกลุ่มอายุ และกลุ่มความพร้อม รวมถึงผู้ด้อยโอกาสทุกประเภท เป็นการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่ตอบคำถามว่า จะสอนอย่างไรให้เด็กเกิดการเรียนรู้ ไม่ใช่จะสอนอะไร ผู้ปกครองที่ดี เป็นอีกองค์ประกอบหนึ่งที่สังคมไทยโดยภาพรวม ยังไม่เกิดขึ้น ผู้ปกครองที่ดีมีความสำคัญในระดับ ๑ ใน ๓ ที่จะช่วยให้เกิดการพัฒนาการศึกษาในโรงเรียน นอกจากครู และผู้บริหาร เพราะผู้ปกครองเป็นผู้บริโภคผลผลิตของโรงเรียน คือนักเรียน ซึ่งในแต่ละวันจะเป็นผู้พบว่านักเรียนมีพัฒนาการ มีการเรียนรู้ และมีพฤติกรรมที่น่าพอใจ หรือไม่น่าพอใจอะไรบ้าง จึงมีหน้าที่สำคัญที่จะติดตามผลผลิตเหล่านั้น หากพบข้อบกพร่องต้องรีบแจ้งให้ผู้บริหารรับทราบ เพื่อผู้บริหารจะได้ติดตามกิจกรรมการเรียนการสอนจากครูผู้สอนอีกทอดหนึ่ง หากผู้ปกครองทุกคนทำเช่นนี้ก็เชื่อมั่นได้ว่าโรงเรียนจะหล่อหลอมผลผลิตออกมาอย่างประณีต มีการพัฒนากระบวนการผลิตอย่างต่อเนื่อง จนตรงกับความต้องการของผู้บริโภคที่แท้จริง สุดท้าย นักเรียนที่ดี จะเป็นตัวกระตุ้นที่สำคัญ ที่จะทำให้เกิดกิจกรรมการเรียนการสอนที่หลากหลาย และน่าสนใจ ดังนั้นนักเรียนที่ดี ต้องเป็นผู้ที่มีเป้าหมายในชีวิตที่ชัดเจน รู้ว่าเราเรียนไปทำไม เรียนไปเพื่ออะไร เพื่อใคร นักเรียนที่ดี ต้องมีจินตนาการ มีความใฝ่ฝันถึงอนาคตของตนเอง ของครอบครัว รวมถึงของชุมชน และสังคมในส่วนรวม นักเรียนที่ดี ต้องสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง ไม่ต้องรอให้ครูมาเป็นผู้ป้อนความรู้ แต่มีความกระตือรือร้นในตัวเอง ที่อยากเรียน อยากรู้ อยากประสบผลสำเร็จ เป็นผู้มองเห็นว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งของสังคม มีความสำคัญที่จะกำหนดชีวิต และสังคมของตนเองให้มีความหมาย และน่าอยู่ มีการพัฒนาตนเองอยู่เสมอ และต่อเนื่อง ที่กล่าวมาทั้งหมดว่า การศึกษาที่ดี ก็เพื่อการผลิตผู้เรียนที่ดี สามารถออกมาดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข ตามอัตภาพ สามารถร่วมกัน พัฒนาชีวิต ความเป็นอยู่ และสังคมของเราให้เจริญขึ้นได้ แต่ทั้งนี้จะเห็นได้ว่า ทุกองค์ประกอบของการศึกษา ไม่สามารถทำงานได้อย่างโดดเดี่ยว ต่างต้องอาศัยองค์ประกอบอื่น เป็นเหตุ และเป็นผลของอีกส่วนหนึ่งเสมอ แต่ถ้าเราจะทำให้ทั้งหมดเกิดขึ้นได้อย่างจริงจัง ก็ต้องอาศัยทุกคนที่มีส่วนร่วมในการลงมือดำเนินการ ถึงเวลาแล้วหรือยังที่ทุกคน ทุกองค์ประกอบของการศึกษาจะหันหน้าเข้าหากัน มองปัญหาให้ตรงกัน และปฏิบัติการอย่างพร้องเพรียงกัน ถ้าทำได้ละก็ เชื่อว่า การศึกษาที่ดีจะเกิดขึ้นได้อย่างแน่นอน... 

บทความนี้มาจาก งานบริหารทั่วไป กลุ่มอำนวยการ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษานราธิวาส เขต 2   http://km.naraed2.org/modules.php?name=AvantGo&op=ReadStory&sid=345

 

 

[สุรชัย อยู่ยอด]

แนวความคิดดีมากครับ น่าสนใจดีครับ