ตามที่ได้กล่าวถึงขึดหรืออาถรรพ์เกี่ยวกับตุงไจมาแล้ว ในแนวหนึ่ง อีกแนวหนึ่งยังมีมุมมองของขึดเกี่ยวกับตุงไจที่ผู้คนไม่รู้เรื่องตุงไจนำเอาตุงไจไปแขวนไว้ตามปลายกิ่งไม้ เฟือยไม้ ต้นไม้ต่างๆเพื่อประดับประดาให้อาคารสถานที่ บริเวณต่างๆสวยงามตามความนึกคิดของตนเอง แต่หารู้ไม่ว่านั่นคือ "ขึด" นักหนา ตามที่มีตำรากล่าวไว้ในเรื่องขึดหรืออาถรรพ์เกี่ยวกับตุง โดยเฉพาะตำรามูลขึ้ด
เหตุใดฤาการนำเอาตุงไจแขวนป๋ายไม้ หรือกิ่งไม้จึงขึด?
ในตำรามูลขึดของล้านนาซึ่งกล่าวไว้มานานนับหลายร้อยๆปีสรุปว่า "เอาตุงแขวนป๋ายไม้ก่อขึด"
ตุงไจมีวัตถุประสงค์ความศรัทธาที่ต้องการสักการะพระพุทธเจ้าถึง 5 พระองค์ โดยเฉพาะก๊างตุงไจจัดถวายพระพุทธเจ้านามว่าอริยเมตไตรผู้ที่จะมาบังเกิดในสมัยอีกราว 2500 กว่าปีอนาคตข้างหน้านี้
เมื่อจะถวายตุงไจ ผู้ถวายต้องทำก๊างตุงไว้ที่ปลายเสาไม้ ก๊างตุงทำด้วยไม้สองชั้น เพื่อแขวนตุง โดยเฉพาะก๊างตุงชั้นล่างมีแก๋นมะกอกหรือสลักหมุนสำหรับผูกตุงไจแขวนไว้กับก๊าง(ค้าง)เมื่อผูกตุงไจกับก๊างแล้วตุงไจจะทำหน้าที่ต้านลม สักการะพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ บอกสื่อความหมายว่าอีกราว 6-7 วันข้างหน้าที่วัดแขวนตุงไจนี้จะมีงานปอยหลวง ให้ผู้คนเตรียมทำบุญ
การแขวนตุงไจกับก๊างจะทำให้ตุงไจหมุนไปตามแรงลม หัวก๊าง(ค้าง)บอกทิศทางที่มาของลม เช่น หัวก๊างตุงชี้ด้านเหนือแสดงว่าลมมาทิศเหนือ เป็นต้น
เมื่อผู้คนไม่รู้เรื่องนำเอาตุงไจไปแขวนตามปลายไม้ กิ่งไม้ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ไม่สามารถให้ตุงไจหมุนตามแรงลมเหมือนดั่งก๊างตุงได้ จึงเกิดความเสียหาย โดยเฉพาะเส้นเชือกที่แขวนตุงจะขาดตุงหล่นลงมากองกับพื้นดินเกิดความเสียหาย บางครั้งตัวตุงถูกลมพัดเกี่ยวกิ่งไม้ พันกิ่งไม้เกิดความเสียหายฉีกขาดเกี่ยวกับตุงเพราะไม่ห้อยแขวนดั่งตุงที่แขวนปลายก๊างตามตำรา
อีกประการหนึ่งเมื่อแขวนตุงไม่มีก๊างจึงไม่มีสิ่งใดที่บอกว่าสักการะพระอริยเมตไตร ตามตำราการทำตุง ถือว่าไม่ถูกต้องการทำตุงทั้งมวล จึงถือว่า"ขึด"
ผู้ที่จะทำเรื่องของตุงไจต้องศึกษาเรื่องมูลขึดให้ถ่องแท้ ศึกษาเกี่ยวกับตุงไจให้ดีก่อนที่จะนำตุงไจไปทำในสิ่งที่ไม่สมควรตามอำเภอใจ เหมือนดั่งการนำเอาวัฒนธรรมที่ดีของล้านนาไปขาย ไปทำปู้ยี้ปู้ยำเพียงเพื่อให้ได้เงินมาเลี้ยงครอบครัว นั่นคือขึดอย่างใหญ่หลวงเพราะอีกไม่นานกี่ปีชีวิตผู้ทำขึดก็จะลาจากโลกนี้ไปเหลือเพียงความบอบช้ำในสังคมให้กล่าวถึง
ขึดตุงไจห้อยแขวนป๋ายไม้ก็มีดั่งนี้แล....
สวัสดีค่ะ
* ตามมาอ่านขึดตุงไจ ค่ะ
* คนที่ไม่รู้เรื่องขึดตลอดจนตำนานและศรัทธาของตุงแล้วนำไปใช้ผิด น่าเสียดายนะคะ
* ขอบพระคุณมากค่ะที่ให้ความรู้
* สุขกายสุขใจนะคะ
ไหว้สาคุณพรรณาครับ...
ขอบคุณที่เข้ามาแว่อ่าน....
หากคนดีในสังคมช่วยกันแก้ไขในสิ่งผิด...
วัฒนธรรม ประเพณีดีงามก็จะไม่ผิดเพี้ยนและเหลวแหลกอย่างเช่นปัจจุบัน...
เพราะหลายๆคนเห็นประเพณีวัฒนธรรมมรดกของสังคมเป็นสินค้าจึงนำไปเป็นของขายเพียงเพื่อเงิน..ไม่ได้นึกถึงสิ่งดีงามและผลเสียหายที่จะเกิดขึ้นแก่สังคมครับ...
ขอบคุณอีกครั้งที่ให้กำลังใจและช่วยกันแก้ไขเพื่อนำสิ่งถูกต้องคืนมาครับ...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา
ไหว้สาค่ะคุณลุงหนาน
ครูต้อยมากราบขอบคุณกำลังใจที่มอบให้ค่ะ
ผู้ใหญ่ให้พร เหมือนพระให้พร
ขอน้อมรับไว้ด้วยใจคารวะ
อยากรบกวนคุณลุงคือครูต้อยอยากเห็นหน้าตาของก๊างตุงไจ
ที่ทำไว้สำหรับถวายพระศรีอริยเมตไตรค่ะ
ลุงหนานกรุณาลงภาพตุงให้ดูหน่อยนะคะ เด็กๆทางภาคกลางจะได้ทำความรูจักค่ะ
ขอบคุณค่ะ
กราบสุมาอภัยป้อครูลุงหนานนิคมเจ้า...
- ลูกของนำคำสอนป้อครูไปเป๋นแนวหลักในก๋านแต่งค่าวต่อไป
- ลูกบ่อเกยแต่ง กะลังแต่งครั้งแรก...อิอิ มันเลยดูห้วนๆ บ่อสละ สลวยเต้าใด
- วันหน้าถ้าลูกแต่งมาแหมใหม่ จะเอามาหื้อป้อครู ตรวจผ่อแหมเตื้อเน้อเจ้า
....... ด้วยความเคารพป้อครูอย่างสูงเจ้า..
เคยได้ยินมาว่าตามในอาคารบ้านเรือน เปิ้นบ่หื้อเอาตุงไปประดับบ้าน อันนี้แต๊ก่อเจ้า???????
ป้อลุงหนานพรหมมาสบายดีก่อเจ้า ^^
ขอบคุณข้อมูลค่ะ ตอนนี้ได้ทราบแล้วว่าวัตถุประสงค์จริงๆ แล้ว "ก๊างตุงไจจัดถวายพระพุทธเจ้านามว่าอริยเมตไตรผู้ที่จะมาบังเกิดในสมัยอีกราว 2500 กว่าปีอนาคตข้างหน้านี้" ไม่ใช่เรื่องที่จะเอามาประดับประดาให้เกิดความสวยงามเพียงอย่างเดียว...
หลายหลาก วิถี ล้านนา
ได้มา เฮียนฮู้ ตี้นี่
เป๋นบุญ หลวงหลาย ตี้มี
ลุงหนาน พรหมมา ปากอย
ไหว้สาครับลุงหนาน
รพี
มีภาพค้างตุงชัย (ก๊างตุงไจ) ค่ะ
ถ่ายจากวัดโลกโมฬี จ.เชียงใหม่ เมื่อปีที่แล้ว
แต่ไม่สามารถแสดงในนี้ได้ จะส่งให้ลุงหนานพรหมมาลงให้ดูนะคะ
สวัสดีหมู่เฮาลูกหลานจุ๊ผู้จุ๊คนๆ....
ยินนักๆเน้อที่ติดต๋ามเรื่องตุง....
ลุงกำลังจะเขียนขึดตุงไจเรื่องเกี่ยวกับ " ขึดปกกะโดงก๊างตุงไว้ในบ้าน" ต่อไปตามแบบเบ้าของตำรามูลขึดเรื่องตุงทั้งมวล...
หากใครสนใจเรื่องขึดต่างๆ ลองหาตำรามูลขึดล้านนาอ่านแล้วจะเข้าใจ๋ครับ..
ขอบคุณคนต่างเมืองที่ร่วมเอาภาพค้างตุงส่งมาให้แล้วจะลองเอามาลงให้พวกเราดู..คิดว่าคงจะถอนถ่ายลงมาในเวบนี้ได้เน้อ..
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา
ข้างบนคือภาพค้างตุงไจที่คนต่างเมืองส่งมาให้ครับ...
ขอบคุณคนต่างเมืองมากๆ แม้จะอยู่ต่างเมืองก็ให้ความสำคัญเกี่ยวกับตุงเป็นอย่างถ่องแท้..
สังเกตค้างตุงไจมีอยู่สองชั้น คือชั้นบนและล่าง ชั้นบนสำหรับถ่วงให้ค้างด้านล่างไม่ยึดติดกับเสาและช่วยพยุงค้างด้านล่างให้มั่นคง..
ส่วนค้างด้านล่างยาวกว่าชั้นบนมีแซว่(สลักหมุน)ปลายค้างเพื่อสอดแก๋นมะกอก(สลักหมุน)ให้ปลายแก๋นห้อยลงมาเพื่อผูกมัดหัวตุงกับค้าง ..เมื่อลมพัดตัวค้างจะหมุนเอาหัวค้างชี้ไปทางเหนือลมบ่งบอกทิศทางสายลมที่พัดมาให้ผู้คนได้ทราบ ส่วนสลักหมุนหรือแก๋นมะกอก จะช่วยหมุนตามแรงลมที่พัดตุงเป็นการผ่อนแรงเสียดทานมิให้สายตุงที่ผูกมัดตุงขาดทิ้งให้ตุงหล่นลงมากองพื้นดิน เมื่อลมพัดหากแก๋นมะกอกหมุนผู้คนทราบทันทีว่าแรงลมขนาดปานกลางตามวิธีการสร้างตุงด้วยผะหญาภูมิปัญญาของผู้คนล้านนาสมัยก่อนที่ใช้ตุงเป็นเครื่องมือบอกสภาพลมฟ้าอากาศได้เป็นอย่างดี..
ค้างตุงไจอาจทำได้ทั้งแบบเล็กหรือแบบใหญ่แต่ที่แน่ๆต้องมีสองชั้นมีแก๋นมะกอกปลาค้างตุงด้านล่าง
ภาพที่เห็นตุงไจผืนนี้มีรูปนักษัตรหรือภาพตั๋วเปิ้งตาม12 ราศีซึ่งประยุกต์เอาภาพสัตว์ตามราศรีมาเพิ่มเติมจึงดูคล้ายตุงตั๋วเปิ้งเท่านั้น
หากจะครบตามตำราตุงห้าประการต้องมีไก่บนค้างตุงด้วยเพราะไก่จะเป็นเครื่องสักการะบูชาพระพุทธเจ้าองค์แรกพระนามว่า"กุกสันโท"
ตามตำราการสร้าตุงไจดังนี้ ตัวไก่สร้างถวายพระพุทธเจ้าองค์นามว่า
กุกสันโท ตัวตุงไจที่ยาวเสมือนดั่งนาคสร้างถวายพระพุทธเจ้าองค์นามว่าโกนาคนโม (หมายถึงนาค) ลายคั่นเป็นตารางสร้างถวายพระพุทธเจ้าองค์นามว่ากัสสโป หมายถึงลายเกล็ดเต่า ตุ้มห้อยกลมๆประดับตามตัวตุงเรียกหน่วย(ลูก)ตางัว(วัว)สร้างถวายพระพุทธเจ้าองค์นามว่าโคตมะ (พระโคดมพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน)และก๊าง(ค้าง)ตุงสร้างถวายพระพุทธเจ้าองค์นามว่าอริยเมตไตร ซึ่งเป็นองค์สุดท้ายก่อนที่โลกจะสลายแตกสูญไปอีกราว 7500 ปี (คือช่วงพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน2500ปี และช่วงของอริยเมตไตรอีกราว5000ปี)
หากสนใจโปรดติดตามเรื่องตุงไปครับ....
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน...พรหมมา
ยินดีจั้ดนักเจ้า
ตอนถ่ายภาพมาก็สงสัยอยู่ค่ะ ว่าทำไมต้องมีรูปลักษณ์เช่นนี้ มี 2 ชั้นไว้ทำอะไร...
แต่ว่ายังไม่มีโอกาสไปถามใคร
ได้ความกระจ่างแจ้งก็วันนี้ เป็นคำถามที่อยู่ในใจมานานเป็นปีที่เดียว
ยินดีจั้ดนักเนอเจ้า ที่ลุงหนานพรหมมาแจกแจงให้ทราบโดยละเอียด
สวัสดีคนต่างเมืองเจ้า....
หากคุณมีโอกาสไปแหล่งเรียนรู้ผะหญาล้านนา-สวนชาปิ้งหินไฟเมื่อใดก็จะเล่าเรื่องตุงต่อเน่อเจ้า...
คิดว่าคุณคงรู้จักสวนชาปิ้งหินไฟ...ไปบ่ยากเจ้า...
คงมีโอกาสพบปะแลกเปลี่ยนและได้พบตัวจริงกับคนต่างเมืองเน่อเจ้า..
ขอบคุณนักๆที่ส่งฮูปตุงมาในเวบนี้...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา
เป็นเกียรติแต๊เจ้า ที่ลุงหนานชวนไปแอ่วแหล่งเรียนรู้ผะหญาล้านนา-สวนชาปิ้งหินไฟ
และยินดีเจ้า ที่ได้ "แลกเปลี่ยนเรียนรู้" กับลุงหนานพรหมมา และจุ๊ผู้นายคนที่สนใจในผะหญาล้านนาเนอเจ้า
ยินดีนักๆเจ้า..ที่เข้ามาแว่อ่านแลกเปลี่ยนเรียนรู้เจ้า...
หวังว่าคงได้พบปะตัวจริงคนต่างเมืองจะได้เรียนรู้แลกเปลี่ยนประสบการณ์เนอเจ้า....
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา