เรียนรู้เพื่อจัดการความรู้ภายในตนเอง

เรียนรู้เพื่อจัดการความรู้ ภายในตนเอง

สุพัฒน์  สมจิตรสกุล

                การจัดการความรู้ หากหมายถึงกระบวนการของการนำความรู้ที่มีอยู่ในตัวคน ระบบงาน หน่วยงาน กลุ่มคน มาจัดการเพื่อให้บุคคลอื่นสามารถเข้าไปเรียนรู้และหยิบใช้ แต่ในความเป็นจริงในการทำความเข้าใจในคำว่า ความรู้ เป็นสิ่งจำเป็น เนื่องจากความรู้ที่มีอยู่ดาษดื่นตามหนังสือ หรือสื่อต่างๆ ผู้ที่รับมักจะจัดเก็บเป็นเพียงสื่อ (Media) แต่บุคคลเหล่านั้นมีโอกาสเข้าไปเรียนรู้ในในสื่อเหล่านั้นหรือไม่ เรียนรู้แล้วนำไปทำความเข้าใจเพื่อลองไปปฏิบัติให้สอดคล้องกับชีวิตของตน ซึ่งสุดท้ายนี่แหละที่ได้เรียนรู้ว่า คือ ความรู้ที่แท้จริง มิใช่ความรู้ที่ รู้ได้หมายจำ
                การเข้ามาเรียนรู้ในโครงการพัฒนาต้นแบบการสร้างสุขภาพในบริบทพยาบาล ที่ดำเนินการโดย ชมรมพยาบาลแห่งประเทศไทย ตั้งแต่ผู้เรียน ผู้ช่วยเหลือ กระบวนการ และบางครั้งก็ในฐานะผู้(แอบ)สอน ได้เห็นภาพการพัฒนา เข้าใจในกระบวนการสร้างความรู้ภายในตนเอง จากครั้งแรกที่เข้ามาในฐานะผู้เรียนที่เต็มไปด้วยสิ่งที่รู้(แบบงูๆปลาๆ) ทำให้เห็นว่า ยิ่งเรียน ยิ่งปฏิบัติ ทำให้เห็นความรู้ในเนื้อหาที่ได้รับรู้ในอดีต และเติมด้วยสิ่งใหม่ๆที่ได้รับระหว่างทางการฝึก ทำให้ยิ่งเห็นความจำเป็นในการนำสิ่งที่รับรู้นำไปสู่การปฏิบัติให้เข้าได้กับชีวิตของเรา เพราะเป็นไปไม่ได้ที่เราจะลอกทั้งหมดของคนอื่นมาใช้ในชีวิตของเรา บางครั้งก็สามารถเรียนรู้จากชีวิตเล็กที่ได้พบเห็น ที่ทุกคนมักมองข้ามและเห็นเป็นธรรมดา อย่างกรณียายแวว ที่มีชีวิตต้องนำข้าวจากวัด ไปเลี้ยงลูกที่ดูแลตัวเองไม่ได้ เมื่อเข้าไปเรียนรู้ร่วมกันระหว่างผู้วิจัย และชุมชน ทำให้ได้เรียนรู้ว่า ในชุมชนยังมีสิ่งที่ต้องจัดการมากกว่าการสร้างถนนคอนกรีตเข้าไปในทุ่งนา ยายแววตัวเล็กเป็นคนเล็กในชุมชนที่ทำให้เกิดประกายในการคิดที่จะให้มีระบบการดูแลผู้ทุกข์ยากในชุมชน
                แต่ก็ใช่ว่า การเข้าไปเรียนรู้ใช่ว่าเรียนรู้จากความสำเร็จเท่านั้น สิ่งที่ไม่ประสบผลตามที่ตั้งใจไว้ก็จำเป็นต้องเข้าไปเรียนรู้ในบทเรียน(Lesson Learn)นั้น ในการเรียนรู้ของทีมพยาบาลชุมชนปีที่ 2 พบว่า ในการจัดการให้เกิด Node ในจังหวัดนครพนม พบว่า การจัดการเพื่อให้เป็นไปเช่นเดียวกับการจัด Node ที่จังหวัดน่าน ที่สามารถเกิดการตื่นตัวการพัฒนาของบุคลากรสาธารณสุขทั้งจังหวัด แต่ในจังหวัดนครพนมกลับพบว่า แม้จะมีการเตรียมการที่ดี มีการสนับสนุนทั้งจากทางชมรมพยาบาลชุมชนฯ หรือเครือข่ายจากคณะอาจารย์จากคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น แต่ขาดการเรียนรู้ในความต่างในบริบทที่มีอยู่ของจังหวัดนครพนม และจังหวัดน่านแตกต่างกัน ทำให้จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องความเข้าใจ และเห็นความเป็นทั้งหมดของพื้นที่ ว่าจะสามารถจัดการให้เกิดเครือข่ายการเรียนรู้ได้อย่างไร
                ทั้งหมดของการเรียนรู้จนถึงปีที่ 3 ของโครงการฯ ยิ่งย้ำเน้นในตัวเองว่า การเรียนรู้ที่สำคัญที่สุดคือ การเรียนรู้ภายในตัวเอง ให้เห็นความเป็นไปทั้งหมดของชีวิต ยิ่งเรียนรู้เท่าใด ยิ่งเห็นว่า ทุกสิ่งที่เราสัมผัสเราสามารถเข้าไปเรียนรู้ให้เกิดความรู้แก่ตนเองได้  แต่ที่สำคัญเราต้องรู้ตัวว่า เราพร้อมหรือไม่ที่จะเข้าไปเรียนรู้กับสิ่งเหล่านั้น เราต้องเริ่มที่การลดตัวตน เป็นถ้วยน้ำชาที่ว่างเปล่าที่พร้อมที่เรียนรู้ มิเช่นนั้นก็เสียเวลาเปล่า......