"แนวคิด" ว่าด้วยสัญชาติ --จาก "คู่มือฯ ช่วยชีวิต"

วันก่อนเพิ่ง chat กับบอม เสียยืดยาว..สองวันต่อมา อ.แหวว ชวนคุยเรื่อง ไร้รัฐ (stateless) กับไร้สัญชาติ (nationalityless) ที่ ฝรั่ง งง ไทย ..อยากบอกว่า ก็เพราะอ.แหวว นั้นแลลล ด้วยเพราะอ.แหวว เสนอมุมที่มอง/สะท้อนจากสิ่งที่ปรากฎอยู่ จริง ในสังคมไทย ..เลยเป็นอีกเหตุผลที่ทำให้ต้อง re-read "คู่มือฯ ช่วยชีวิต" อีกรอบ (เก็บความจาก รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร, คำอธิบายกฎหมายสัญชาติ, พิมพ์ครั้งที่ 2, 2538, หน้า 1-13)

สัญชาติ

• เป็นถ้อยคำทางกฎหมาย ซึ่งหมายความว่า "ความสัมพันธ์ในทางกฎหมายระหว่างปัจเจกชนคนหนึ่งกับรัฐๆ หนึ่ง ในลักษณะที่ปัจเจกชนตกอยู่ภายใต้อำนาจอธิปไตยในทางบุคคลของรัฐนั้น"
• เป็นนิติสัมพันธ์ระหว่างรัฐ และเอกชนที่ก่อให้เกิด สถานภาพ "คนชาติ" แก่บุคคลผู้เป็นคู่กรณีในนิติสัมพันธ์

ในแง่กฎหมายภายใน

• สัญชาติ มีสถานะเป็นเงื่อนไขในการมีสิทธิและหน้าที่ตามกฎหมายภายในของรัฐ ดังนั้น แต่ละรัฐจึงมีกฎหมายว่าด้วยสัญชาติของตัวเอง

ในแง่กฎหมายระหว่างประเทศ

• หลักกฎหมายระหว่างประเทศรับรองว่า การกำหนดกฎหมายสัญชาติเป็นอำนาจภายในของรัฐ (Domestic Jurisdiction of each State) โดยแท้
• สัญชาติเป็นแนวความคิดทางกฎหมายที่มีพื้นฐานมาจากข้อเท็จจริงในทางสังคม ที่แสดงถึง ความผูกพันความเกี่ยวเนื่องที่แท้จริง ของสิ่งที่มีอยู่, ผลประโยชน์, และความรู้สึก
• กฎหมายระหว่าประเทศจะรับรองความสัมพันธ์ในทางสัญชาติระหว่างรัฐและเอกชนก็ต่อเมื่อมีความสัมพันธ์อย่างแท้จริงระหว่างรัฐและเอกชน (Genuine Link)
• สัญชาติ ที่มีผลในรัฐผู้ให้ อาจไม่มีผลในทางระหวางประเทศ หากว่าไม่มีความสัมพันธ์ที่แท้จริง ระหว่างรัฐผู้ให้สัญชาติ และเอกชนผู้ได้สัญชาติ (อ่านคดี Nottebohm เพิ่มแล้วจะเข้าใจมากขึ้น ค่ะ)

[Archanwell]

อันหนึ่งที่ตลก ก็คือ รัฐไทยไปออกเอกสารระบุว่า คนมีสัญชาติของรัฐต่างประเทศ แบบคิดเอาเอง อันนี้ต้องประเมินผลกับรัฐไทยว่าทำไม่ได้