บทวิเคราะห์ ตำรำพิชัยสงคราม จ. เพชรบูรณ์ เปิดเผย 11 ธ.ค.51 โดย ดร.ดนัย เทียนพุฒ (2)

The art of strategy

บทวิเ คราะห์ต่อ โดย ดร.ดนัย เทียนพุฒ

ผู้เขียนศึกษาตำราพิชัยสงครามในด้านกลยุทธ เป็นหลัก ดังนั้นการวิเคราะห์อาจจะเป็นคนละแนวทางทางด้านประวัติศาสตร์ ที่จะไปพิสูจน์ว่าจริงหรือไม่จริง

เราทราบกันดีว่าพม่านั้นศึกษาหรือ เรียน ตำราพิชัยสงครามสามก๊ก มาตั้งแต่แผ่นดินพระเ จ้าบุเรงนอง แล้ว ขณะที่ไทยเราชัดเจนว่าเริ่มในรัชกาล ที่ 1 เมื่อให้เจ้าพระยาพระคลัง(หน) แปลตำราสามก๊ก จากฉบับงิ้ว

ภาพข้างล่างเป็นการจัดทัพของพม่า

รูปจาก ชาญวิทย์ เกษตรศิริ (2550; อยุธยา. หน้า 144)

มาถึงการวิเคราะห์เปรียบเทียบ ตำราพิชัยสงคราม (พิไชยสงคราม) ฉบับรัชกาลที่ 1

กับ ตำราพิชัยสงคราม จ.เพชรบูรณ์ เปิดเผย 11 ธ.ค.51

ความนำ

ในทางตำราพิชัยสงครามโบราณ ต้นแบบนั้นมาจากอินเดีย ที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่ศึกษาได้ คือ "พิชัยสงครามฮินดูโบราณ" จะมีสมุดพิชัยสงคราม 2 เรื่อง คือ ตำราอาวุธ ชื่อ "นีติประกาศิกา" และ ตำรายุทธสงครามของกษัตริย์ตระกูลฮินดูโบราณ ชื่อ "ศุกรนีติสาร"

และฉบับ พิชัยสงครามฮินดูโ บราณ ที่ ร้อยเอก ยี.อี.เ ยรินีแปล ในสมัย รัชกาลที่5 เป็นยผู้บังคับการโรงเรียน นายร้อย (สมัยนั้นเรียกว่า คะเด็ดสกูล) โดยตอนที่ 1 ว่าด้วยกองทัพและอาวุธของชาวฮินดูบราณ

ตอนที่ 2 ว่าด้วยพระศุกรและตำราศุกรนีติศาสตร์

ตำราพิไชยสงครามของไทย ที่เริ่มมีในสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่2 นั้นไ ม่ปรากฎชัดเจนว่าเป็นอย่างไรเพราะหาหลักฐานยืนยันไม่ได้ (ก็ตั้งแต่ ปี 2041 ครับ)

มีหลักฐานต่อมาว่า มีการเขียนใหม่ในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ตามที่ได้อธิบายไปก่อนหน้านี้แล้ว

หลังจากนั้นไม่ปรากฎหลักฐานอะไรแต่ สมเด็จพระเกจ้าบรมวงค์เรธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงให้ความเห็นว่า ตอนปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา ตำราพิไชยสงครามที่ปรากฎอยู่เป็นตำราดูนิมิตต์ ฤกษ์ยาม และทำเลขยันต์อาถรรพศาสตร์เ สียโ ดยมาก ตำราการรบพุ่งและอุบายสงตรามเหลืออยู่แต่ที่เก็บใจความแต่เป็นกลอนสำหรับท่องให้จำขึ้นใจ

การวิเคราะห์ตำราพิชัยสงคราม เปรียบเทียบ ฉบับรัชกาลที่1 กับ ฉบับ จ.เพชรบูรณ์

1. สิ่งที่น่าสนใจคือ ตำราพิชัยสงคราม จ.เพชรบูรณ์ มีการกำหนดแผนที่เมือง และระยะการเดินทางจากเมืองที่เป็นศูนย์กลางไปยังเมืองรอบ ๆ ตามตำราพิชัยสงครามฮินดูโบราณ และ ตำราพิไยชสงครามในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช

ตำราพิชัยสงคราม จ.เพชรบูรณ์

ตำราพิชัยสงครามในสมัยสมเด็จพระนเรศวร

คำถาม ที่ 1 คือ จ.เ พชรบูรณ์ มีการทำสงครามใหญ่ ๆ ในสมัยใด หรือ มีการตั้งทัพในยุคใด ที่อาจต้องใช้ตำราพิชัยสงคราม

ถ้าพิเคราะห์ตามการรบระหว่างไทยกับพม่า ใ นสมัยกรุงธนบุรี น่าจะมีคราว พ.ศ.2318 อะแซหวุ่นกี้ล้อมเมืองพิษณุโลก เมื่อพม่าตีและยึดเมืองพิษณุโลกได้ ก็ยกทัำพต่อมายังใต้เมืองเพชรบูรณ์ (พ.ศ.2319) เ จ้าพระยาทั้ง2( เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก และ กรมพระราชวังบวรฯ ) นำกำลังข้ามเขาไปรวมกันอยู่ที่เมืองเพชรบูรณ์และไทยสามารถตีพม่าแตกหนีไปทางล้านช้าง

เป็นไปได้ไหมที่จะมีตำราพิชัยสงครามตกทอดมาใ นช่วงนั้น หรือ หลังจากนั้น เพราะอาจจะต้องทำศึกกับพม่าอีก

คำถามที่ 2 ตำราพิชัยสงครามในสมัยนั้น จะมีได้แต่ผู้ที่จะเป็นนายทัพนายกอง เท่านั้น ในสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี ผู้ที่จะเป็นแม่ทัพนายกอง ก็มีเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก และ กรมพระราชวังบวรฯ

หรือ มีการมาเขียนขึ้นในภายหลัง ซึ่งก็จะต่างกับที่ ผู้รู้บางท่านว่าเป็นตำราพิชัยสงคราม ฉบับกลางแปลง คือมีการใช้จริง และมีร่องรอยการเขียน เว้นว่างไว้

ขณะเดียวกัน จ. เพชรบูรณ์ หลังจากนั้นก็ได้มีสงครามอะไรใหญ่ ๆ อีก

ดังนั้นน่าจะเป็นการตกทอดมา ก็เป็นได้ แทนที่จะที่การเขียนในระหว่างการทำสงครามที่ จ.เพชรบูรณ์

2. ตำราพิไชยสงคราม ฉบับรัชกาลที่ 1 ชุบขึ้นใน พ.ศ.2325 เนื้อหาของตำราว่าด้วยกลศึก(21กล) วิธีใช้และรูปแบบการจัดทัพ การดูนิมิตและปรากฎการณ์บนท้องฟ้า รวมถึงหลักสำคัญ 9 ประการที่ต้องมีสติกำกับดูแลเพื่อดำรงชีวิตให้ประสบความสำเร็จทั้งในยามศึกและยามสงบ

 

หน้าต้น ที่ 16-18 ตำราพิไชยสงคราม ฉบับรัชกาลที่ 1 เลขที่122

หน้าต้น ที่1-4 ตำราพิไชยสงคราม ฉบับรัชกาลที่ 1 เลขที่ 181

รูปทั้งหมดจาก ตำราพิไชยสงคราม ฉบับรัชกาลที่ 1 ( มูลนิธิ"ทุนพระพุทธยอดฟ้า" ในพระบรมราชาชูปถัมภ์ ,กรมศิลปากร; 2545)

 

ตำราพิชัยสงคราม จ.เพชรบูรณ์ เปิดเผย 11 ธ.ค.51

 

(รูปจาก:

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1229260862&grpid=10&catid=04)

หากเปรียบเทียบการจัดทัพ ของทั้ง 2 ฉบับ จะเห็นว่า ตำราพิชัยสงคราม จ.เพชรบูรณ์ มีความแ ตกต่างไปจาก ตำราพิไชยสงคราม ฉบับรัชกาลที่ 1 ดังนี้

1.รูปแบบพยุหะ ในการจัดทัพ จะคล้าย ๆ แต่ไม่เหมือนทีเดียวนัก

2.ตำราพิชัยสงครามเล่มนี้ จ.เ พชรบูรณ์ คือ ฉบับผังกองทัพ การจัดผังกำลังศึก และการจัดเข้ารูปในการตั้งทัพ ใช้ภาษาปัจจุบันคือ การบอกพิกัดทัพ (อ้างจาก นสพ.มติชน ฉ.15 ธ.ค.51)

 

ทำให้มีข้อสังเกตว่า น่าจะเป็น การเขียนขึ้นในสมัย หลังรัชกาลที่ 1 ผู้เขียนจะมาวิเคราะห์เจาะลึกต่อ ครับ

 

 

 

 

 

ดร.ดนัย เทียนพุฒ

กรรมการผู้จัดการ

DNT Consultants Co.,Ltd.

 

 

[kanit]

เยี่ยม!!!!!!