action plan บทที่1 ปฐมฤกษ์

          เมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา ได้มีโอกาสเข้าร่วมประชุมอีกครั้ง (จะว่าไปแล้วชีวิตข้าราชการนี่ ระชุมบ่อยจังเลยนะ คนอื่นๆ เป็นอย่างเราบ้างหรือเปล่าคะ) (ยิ้มๆ) ครั้งนี้เป็นปฐมบทของการทำ Action plan เลยก็ว่าได้ เพราะเป็นการประชุมทีมงานเพื่อชี้แจงโครงการ ว่าเรากำลังจะทำอะไร และทำที่ไหน อย่างไร เมื่อไหร่ กับใคร และใครมีส่วนเกี่ยวข้องบ้าง จะขอเล่าบรรยากาศของการประชุมให้ฟังกันคร่าวๆ ค่ะ

          บรรยากาศของการประชุม ช่วงเช้า ก็จะเป็นการชี้แจงโครงการโดยพี่ผู้เขียนโครงการ ใช้ภาษาท้องถิ่นเพื่อความเป็นกันเองระหว่างผู้เข้าร่วมประชุมด้วยกัน ใช้เวลาในการชี้แจงประมาณ 40 นาที รวมทั้งซักถามปัญหาและข้อสงสัยต่างๆ ช่วงต่อมาก็จะมีวิทยากรมาทำกระบวนการกลุ่ม แต่โจทย์ของท่านวิทยากรในวันนี้ก็คือ (เข้าใจว่าวิทยากรทุกท่านคงเคยเจอโจทย์แบบนี้เหมือนกัน ยิ้มๆ) ผู้เข้าร่วมพาออกนอกประเด็น ซึ่งในกรณีนี้ ออกบ่อยมาก และค่อยข้างจะเป็นตัวนำของการประชุมครั้งนี้ด้วย แต่ก็แก้สถานการณ์ได้ดีด้วยการใช้ Card technique เพื่อลดการพาออกนอกประเด็น (ไม่งั้นจะไม่จบ) และให้ทุกคนเขียนปัญหาการทำงานชุมชน โดยเขียนการ์ดละ 1 ข้อความ จากนั้นก็ให้แบ่งเป็น 2 กลุ่ม เพื่อนำเสนอว่าแต่ละประเด็นปัญหาที่เขียนมานั้นจะจัดได้กี่ประเภท อะไรบ้าง แล้วให้แต่ละกลุ่มมานำเสนอ

           กลุ่มแรก แบ่งกลุ่มปัญหาได้ 3 ด้าน (ยังไม่ถอดความ) ได้แก่ ด้านเจ้าหน้าที่ 1. ขาดความต่อเนื่อง 2. ไม่มีการประเมินผลในพื้นที่ 3. นั่งคอยตัวเลขหลอก สุขภาพประชาชนเลยไม่ดี 4. เจ้าหน้าที่ไม่ทุ่มเทเท่าที่ควร 5. มีเวลาน้อยในการลงชุมชน 6. เจ้าหน้าที่เป็นตัวอย่างที่ไม่ดีให้ชาวบ้านเห็น (ดื่มเหล้า) 7. การสร้างคานิยมที่ผิดจากเจ้าหน้าที่ เช่น ไม่เป็นไร จ่าย 30 บาทก็ได้ยา 8. ขาดแรงจูงใจในการทำงาน ด้านกระบวนการ 1. กระบวนการมีส่วนร่วมต่างๆ ไม่ได้เกิดจากชุมชนอย่างแท้จริง 2. ชุมชนไม่ให้ความร่วมมือในการกระทำ 3. เจ้าหน้าที่ใช้โปรแกรม (กระทรวง) สำเร็จรูป ให้ชาวบ้านทำ และด้านประชาชน 1. การเปลี่ยนพฤติกรรมยาก เนื่องจากบางคนคิดว่าที่ทำดีอยู่แล้ว 2. ชาวบ้านคิดว่า กินของดี เช่น หมู วัว บ่งว่ามีฐานะดี 3. การเปลี่ยนพฤติกรรมในการกินผักของชาวบ้าน 4. ขาดการดูแลสุขภาพ (check up) 5. ความเชื่อคงเดิมผิดๆ ขาดความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องในการดูแลสุขภาพ 6. ออกกำลังกายน้อย 7. ประชาชนมีความรู้พอสมควร แต่ไม่ตระหนักกับสิ่งที่ทำให้เกิดปัญหาในระยะยาว เช่น การกิน การออกกำลังกาย 8. คิดพึ่งยามากกว่าการแก้ปัญหาด้วยตัวเอง 9. ชอบกินของที่ชอบ เช่น แกงไตปลา บูดู ไม่ยอมเลิก 10. เชื่อมาแต่โบราณพ่อแม่สอนให้กินข้าวมาก ไม่ให้กินผัก 11. ภาวะเศรษฐกิจที่รัดตัว ทำให้คนไม่สนใจเรื่องสุขภาพ ปากท้อง ต้องอิ่มก่อน 12. ปัญหายาเสพติด บุหรี่ แอลกอฮอล์ 13. ผู้นำชุมชนไม่เข้มแข็ง ไม่เป็นตัวอย่างที่ดี

         กลุ่มที่สอง ก็แบ่งได้ 3 ด้านเช่นกัน คือ (ยังไม่ถอดความ) ด้านเจ้าหน้าที่ 1. เวลาทำงานไม่ตรงกับเวลาชาวบ้าน 2. เจ้าหน้าที่น้อย 3. ทำงานเชิงรุกน้อย 4. การเข้าถึงชุมชน (ศักยภาพน้อย) 5. เจ้าหน้าที่ขาดความตระหนักในการดูแลสุขภาพ 6. ไม่เป็นตัวอย่างที่ดี เช่น อ้วน ออกกำลังกายน้อย 7. การประสานงานที่ดีกับชุมชน 8. ขาดระบบการติดตามงานที่ดี ไม่ต่อเนื่อง ด้านหน่วยบริการ 1. งบประมาณสนับสนุนมีน้อย 2. การเปลี่ยนแปลงของนโยบายบ่อย 3. นโยบายซ้ำซ้อน และด้านชุมชน 1. ชุมชนไม่ตระหนักต่อปัญหา (อ้วน พฤติกรรมในชีวิตประจำวัน กินของที่ชอบ) 2. ขาดความต่อเนื่องในการดูแลตนเอง 3. พฤติกรรมการกินที่ไม่เหมาะสม (ไม่รู้ ไม่มีทางเลือก ไม่ตระหนัก ความเชื่อเรื่องบุญ กรรม) 4. โรคทางพันธุกรรม 5. มีส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพตนเองน้อย 6. ไม่เปลี่ยนแปลงพฤติกรรม 7. ปัญหาด้านสุขภาพ กาย (ไม่มีฟัน) จิต (เบื่ออาหาร) 8. เศรษฐกิจ (ความจน รวย ยางแพง) สะดวกซื้อ (ตลาดนัดมาก) 9. การประสานงานในชุมชน (อสม. – ชาวบ้าน) 10. องค์กรอื่นไม่เห็นความสำคัญต่อปัญหาสาธารณสุข

          เป็นไงคะ นี่แค่ครึ่งวันเช้า ก็พอจะทราบแล้วนะคะว่าเรามองการทำงานชุมชนว่าอย่างไร ทุกกลุ่มต่างมองอย่างเป็นกลาง และให้เห็นว่าไม่ใช่ปัญหาจะมีเฉพาะประชาชน หรือชุมชนนะ แต่ยังมีเจ้าหน้าที่ หรือนโยบาย หรือกระบวนการต่างๆ อีกตั้งมากมาย แต่ที่แน่ๆ ทั้ง 2 กลุ่ม หรือคนส่วนใหญ่ในการประชุมครั้งนี้ ต่างมองว่าปัญหาส่วนใหญ่มาจากชุมชน หรือประชาชนเป็นหลัก หาใช่ตัวเราไม่ พักครึ่งเช้าไว้ก่อน สัญญาค่ะ ว่าจะมาเล่าบรรยากาศช่วงครึ่งบ่ายต่อ แน่นอนค่ะ