การจัดบริการห้องสมุด :ปัจจัยและแนวโน้มจากประสบการณ์ของสหรัฐอเมริกา

โชดีได้ฟังผู้เชี่ยวชาญด้านข้อมูลสารนิเทศมาบอกเล่าถึงปัจจัยที่แสดงให้เห็นถึงแนวดน้มการจัดบริการห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษาในสหรัฐเมริกา

วันที่ 26 พฤศจิกายน 2551 ที่ผ่านมา ได้มีโอกาสเข้าฟังบรรยายในฐานะผู้สนใจและผู้จัดงานในการบรรยายวิชาการของ American Corner โดยมีคุณเว็นดี้ ซิมมอนส์  (Winny Simmons)  ผู้เชี่ยวชาญด้านข้อมูลสารนิเทศประจำภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นวิทยากร และมีคุณสุเพียงพิชญ์ ภูยาธร เป็นผู้แปลและอภิปรายร่วม เพื่อพูดคุยแลกเปลี่ยนประสบการณ์จากการทำงานที่เกี่ยวข้องกับห้องสมุดสาถบันอุดมศึกษา...ซึ่งชี้ให้เห็นแนวโน้มของการจัดบริการได้

  

แนวโน้ม ของห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษาในสหรัฐอเมริกาจะเปลี่ยนรูปแบบเพื่อให้ “ห้องสมุดไม่ใช่ห้องสมุด” อีกต่อไป แต่จะเป็นศูนย์รวมข้อมูลสารนิเทศที่ดูสดใส และเป็นสถานที่ที่น่าเข้าไปใช้บริการและดูเป็นมิตร

ในห้องสมุดส่วนใหญ่จะเป็นที่รวมสื่อที่สนับสนุนการค้นคว้าในในที่เดียว ตัวอย่างเช่น library Commons ประกอบด้วย ฐานข้อมูลที่ถูกต้องตามกฎหมาย โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ใช้ในการติดต่อสื่อสาร สื่อมัลติมีเดีย โปรแกรมคอมพิวเตอร์ช่วยการทำงานต่างๆ  ที่ช่วยให้บุคลากรและนักศึกษาทำงานภายในห้องสมุดได้อย่างสะดวกสบายและใช้เวลา “ที่นี่” ได้นานมากยิ่งขึ้น ตลอดจนการแบ่งปันข้อมูลร่วมกันระหว่างนักศึกษากับนักศึกษา และนักศึกษากับอาจารย์

 และบุคลากรห้องสมุดจะทำหน้าที่ด้านการจัดหาและผสมผสานแหล่งข้อมูลมากยิ่งขึ้น เพื่อให้การค้นคว้าของผู้ใช้ครอบคลุมและกว้างขวางขึ้น

ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมของผู้ใช้บริการ....และเป็นสิ่งที่ห้องสมุดต้องให้ความสำคัญ เพราะส่งผลต่อรูปแบบการจัดบริการของห้องสมุดด้วย ซึ่งได้แก่

1.                 ความก้าวหน้าอย่างรวดเร็วของเทคโนโลยี ซึ่งบุคลากรห้องสมุดต้องจัดเตรียมวัสดุอุปกรณ์ให้สามารถรองรับ และก้าวทันการเปลี่ยนแปลงของสื่อเหล่านี้  ตลอดจนพัฒนาบุคลากรให้เก่งพอที่จะจัดการและให้บริการเทคโนโลยีเหล่านี้แก่ผู้ใช้บริการได้อย่างมืออาชีพ

2.                 การเรียนการสอนมีรูปแบบออนไลน์มากยิ่งขึ้น ทำให้ห้องสมุดต้องหันมามองว่าข้อมูลสารสนเทศที่ให้บริการนั้นสามารถพัฒนาเข้าสู่ระบบออนไลน์ และมีบริการใดบ้างที่จัดให้แบบออนไลน์ได้ เพื่อให้สอดคล้องกับการเรียนการสอน  เช่น  เทคโนโลยีที่รียกว่า Blackboard  ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่  http://www.blackboard.com

3.                          ผู้ใช้บริการมีความต้องการที่จะเข้าถึงข้อมูลได้จากทุกที่ ทุกเวลา

4.                  คนรุ่นใหม่เกิดมาพร้อมอินเทอร์เน็ต....ทุกสิ่งทุกอย่างหาได้จากอินเทอร์เน็ต ซึ่งห้องสมุดต้องนำทุกสิ่งทุกอย่างของห้องสมุดไปไว้ในอินเทอร์เน็ต เพื่อให้สอดคล้องกับ lifestyle ของคนเหล่านี้   แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นยังมีผู้ใช้บางกลุ่มที่ชอบห้องสมุดในรูปแบบเดิมๆ  และนี่เป็นสิ่งที่ทำให้ห้องสมุดต้องให้ความสำคัญกับรูปลักษณ์และการจัดอาคารสถานที่

5.                 คนมีความเป็นอยู่ในโลกไซเบอร์เพิ่มมากขึ้น จึงทำให้เกิดสังคมออนไลน์ขึ้น (Social Network) เช่น Blog, Facebook, Hi5, YouTube, Wikis และทำให้ Web 2.0 มีบทบาทมากขึ้นในห้องสมุด เพราะสามารถสื่อสารได้สองทาง  ทำให้ผู้ใช้บริการมีส่วนร่วม

 

การจัดบริการห้องสมุดต้องพิจารณาถึง “ความคาดหวังของคณะวิชา” ด้วย แม้ว่าจะไม่ใช่หน้าที่ของห้องสมุดแต่เพียงหน่วยงานเดียว อาจจะเกิดจากหลายๆ หน่วยงานร่วมกันรับผิดชอบ แต่ความคาดหวังนี้ก็เป็นส่วนหนึ่งที่ห้องสมุดจะต้องนำมาใช้ประกอบการจัดบริการต่อไป ความคาดหวังของคณะวิชา อาทิ:-

• ไม่ส่งเสริมให้นักศึกษาใช้การ Copy&Paste ซึ่งเป็นการผิดจริยธรรมด้านการใช้สารสนเทศ    
•  คณะวิชาต้องการให้นักศึกษาเป็นผู้คิดวิเคราะห์และมีวิจารณญาณในการใช้สารสนเทศที่มีอยู่มากมาย โดยเฉพาะบนอินเตอร์เน็ต เป็นต้น

ซึ่งส่วนนี้กลายเป็นบทบาทที่สำคัญของห้องสมุดส่งเสริมให้ผู้ใช้บริการหรือนักศึกษารู้สารสนเทศ โดย

- ค้นสารสนเทศที่ทีคุณภาพได้ตามต้องการ ค้นได้และค้นเป็น สามารถกลั่นกรองข้อมูลได้

- มีจริยธรรมในการใช้สารสนเทศ แม้ว่าจะใช้ข้อมูลในรูปแบบต่างๆ

และเดี๋ยวจะมาบันทึกต่อถึงวิธีการที่ห้องสมุดจะใช้ Social Network ทำอะไรได้บ้าง

มีบันทึกฉบับเก่า เรื่อง บล๊อกกับแวดวงบรรณารักษ์...เชิญชวนท่านที่สนใจเข้าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่ http://gotoknow.org/blog/library-librarian/209534

 

•  สงวนลิขสิทธิ์โดยสิริพร ทิวะสิงห์ ยินดีให้นำไปเผยแพร่โดยอ้างอิงที่มาได้. ห้ามนำไปใช้เพื่อการค้า > 10 สิงหาคม 2552

[add]

สวัสดีค่ะ

แวะมารับความรู้ดีดีนะคะ

สบายดีนะคะ

หนาวไหม

ไปเที่ยวงานไหมหรือยังคะ

เที่ยวเผื่อด้วยนะคะ

[suree]

เขียนแต่เรื่องมีสาระทั้งนั้นเลยนะ สบายดีนะไม่ได้เจอกันนาน ขอนแก่นคงเริ่มหนาวแล้วซิเพราะที่รังสิตก็หนาวไม่แพ้กัน (เพลงเพราะนะ)

[สิริพร ทิวะสิงห์ tuk-a-toon]

สวัสดีค่ะ ศน.add

• วันนี้อุณหภูมิลดลงอีกแล้ว...ระวังสุขภาพด้วยนะคะ
• ยังไม่ได้ไปงานไหมเลยค่ะ...อากาศหนาว...คนแก่อย่างตุ่นไม่ชอบค่ะ แต่ถ้าได้ไปจะเที่ยวเผื่อนะคะ

[สิริพร ทิวะสิงห์ tuk-a-toon]

สวัสดีจ้า อ้อ sureerataya

• คงสบายดีนะ...เรียนหนักหรือเปล่า ดูแลสุขภาพด้วยหล่ะ เรียนเล่นเป็นสุข...และทำงานก้อเป็นสุขด้วย...หลักการเกินไปป่าวเนี่ย...อิอิ
• เรื่องเขียนบล็อก...แหม...นานๆ ตุ่นจะมีสาระสักที...รู้ๆ กันอยู่
• ฝากความคิดถึงถีงเจ้าแหม่มด้วยนะ

[สุชาติ]

เป็นประโยชน์มากครับอยากได้ข้อมูลเกี่ยวกับงานบริการเพิ่มเติม

เพื่อประกอบการเขียนวิทนานิพนธ์

ขอบคุณครับ

[สิริพร ทิวะสิงห์ tuk-a-toon]

สวีสดีค่ะ คุณสุชาติ

ไม่ทราบว่ากำลังทำหัวข้ออะไร

สำหรับบริการของห้องสมุด เบื้องต้นสำรวจจากเว็บไซต์ของแต่ละห้องสมุดก็น่าจะได้

อย่าลืมเขียนไว้ในกระบวนการวิจัยด้วยหล่ะ...

เรียนเล่น เป็นสุขนะคะ