นาค และโสกลาวเวียง

หากจะกล่าวถึงเรื่องนาคและการสืบทอดเรื่องนาคแล้วคงต้องเริ่มจากตำนานจากคำบอกเล่าของชาวกลางหมื่นเป็นพื้น ด้วยมีหลักฐานที่สำคัญที่เริ่มต้นพูดถึงนาคในพื้นที่บ้านกลางหมื่น นั้นคือตำนานการตั้งหมู่บ้าน ทำเลและโสกตามตำนานที่กล่าวไปแล้วในประวัติการก่อตั้งบ้านกลางหมื่น ชาวบ้านกลางหมื่นตั้งชุมชนด้วยความเชื่อเรื่องนาคเป็นพื้นเนื่องจากด้วยความเชื่อท่ว่า หมู่บ้านตั้งอยู่บนหลังนาค ทำให้นาคมีอิทิพลในการ สร้างควมแห้งแล้งจนต้องมีการย้ายชุมชนไปของชาวลาวเลียงส่วนหนึ่ง อิทธิฤทธิ์ที่เป็นความเชื่อเหล่านี้ทำให้ชาวลาวเลียงที่เหลือที่ไม่ยอมอพยพต้องแก้เคล็ดตามตำราความเชื่อของลาวเวียงคือมีการนำความเชื่อของพุทธศาสนาแบบชาวบ้านมาลบล้างอิทิฤทธิ์ของพระยานาคนั้นคือการสร้างงพระพุทธรูปจำนวน 2 องค์เพื่อทับหัวและหางนาคไม่ให้นาคสร้างอิทธิฤทธิ์อันจะทำให้ชาวบ้านกลางหมื่นเดือดร้อนได้และจวบจนปัจจุบันชาวบ้านกลางหมื่นก็อยู่เย็นเป็นสุขตลอดมา  ดังนั้นนาคจึงเป็นความเชื่อที่ถูกถ่ายทอดออกมาในรูปแบบต่าง ๆ

ในการปลูกเรือนของชาวลาวเวียงจะต้องใช้ตำราเกี่ยวกับตำแหน่งของนาคในแต่ละเดือนที่นาคมีการเคลื่อนย้านตัวเองต่าง ๆ กันไปโดยมีตำรากำหนดเป็นคลังความรู้ที่ไม่มีการจดบันทึกเพียงแต่จดจำและปฏิบัติสืบมาของคนที่เป็น ซาราชวัตร ของหมู่บ้านคือ

“ อ้ายยี่สาม หัวใต้ท้องแดด [1]

สี่ห้าหกหัวตกท้องใต้

เจ็ดแปดเก้าหัวออกท้องเหนือ

สิบสิบเอ็ดสิบสองหัวเหนือท้องตก”

โดยมีคำอธิบายคือ

เดือนอ้าย เดือนยี่ เดือนสาม นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศใต้  ท้องอยู่ทิศบูรพา หางอยู่ทิศอุดร

เดือนสี่ เดือนห้า เดือนหก นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศตะวันตก ท้องอยู่ทิศใต้ หางอยู๋ทิศบูรพา

เดือนเจ็ด เดือนแปด เดือนเก้า นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศตะวันออก ท้องอยู่ทิศเหนือ หางทิศตะวันตก

เดือนสิบ เดือนสิบเอ็ด เดือนสิบสอง นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศเหนือ ท้องอยู่ทิศตะวันตก หางอยู่ทิศใต้