พิธีไหว้ครูในโรงเรียน "ข้าวตอก ของไหว้ครูที่ถูกลืม"
พิธีไหว้ครูในโรงเรียน โดยปรกติสถานศึกษามักจัดพิธีไหว้ครูขึ้นในวันพฤหัสบดีวันใดวันหนึ่งในราวเดือนพฤษภาคมหรือเดือนมิถุนายน ในพิธีไหว้ครูนับตั้งแต่สมัยก่อน จะใช้ดอกไม้หลัก 3 อย่างในการทำพาน ซึ่งดอกไม้ ความหมายในการระลึกคุณครู ได้แก่ หญ้าแพรก สื่อถึง ขอให้เรียนได้เร็วเหมือนหญ้าแพรก ที่โตได้เร็วและทนต่อสภาพดินฟ้า อากาศ ทนต่อการเหยียบย่ำ ซึ่งเปรียบเสมือน คำดุด่าของครูบาอาจารย์ ดอกเข็ม สื่อถึง ขอให้มีสติปัญญาเฉียบแหลม เหมือนชื่อของดอกเข็ม ดอกมะเขือ สื่อถึง การเปรียบเทียบว่า มะเขือนั้น จะคว่ำดอกลงเสมอเมื่อจะออกลูก แสดงถึง นักเรียนที่จะเรียนให้ได้ผลดีนั้นต้องรู้จักอ่อนน้อม ถ่อมตน เป็นคนสุภาพเรียบร้อย เหมือนมะเขือที่โน้มลง ข้าวตอก สื่อถึง ความรู้ที่แตกฉาน เหมือนลักษณะของข้าวสาร การพิธีไหว้ครู ตามแบบที่กระทรวงศึกษาธิการกำหนดไว้ จะต้องเตรียมสิ่งต่างๆ ดังต่อไปนี้ 1. โต๊ะหมู่บูชา โดยตั้งไว้ที่สูงบนเวทีชิดด้านหลัง ข้างหน้ามีกระถางดอกไม้และธูปเทียน 2. โต๊ะ เพื่อวางพานดอกไม้และธูปเทียนที่นำมาบูชา 3. หนังสือ เพื่อให้ประธานเจิม โดยเอาหนังสือวางไว้บนพาน บนโต๊ะเล็กหน้าที่บูชา 4. ที่นั่งประธาน และ คณาจารย์ จัดไว้ข้างๆ ที่บูชา 5. ที่นั่งสำหรับนั่งเรียน 1. พานดอกไม้ มีดอกไม้ หญ้าแพรก (หมายถึง การเจริญงอกงามของสติปัญญา) ดอกมะเขือ (หมายถึง การอ่อนน้อมถ่อมตน) ดอกเข็ม (หมายถึง เฉลียวฉลาด) จัดให้สวยงาม 2. ธูปเทียน พิธีการ - เมื่อประธานมาถึง นักเรียนทั้งหมดยืนขึ้น และ ทำความเคารพ จุดธูปเทียน นมัสการพระพุทธรูปที่แท่นหมู่บูชา - เริ่มพิธีโดยการสวดมนต์ - หลังจากนั้นกล่าวคาถาไหว้ครู และวรรคแรกของคำไหว้ครู - เมื่อกล่าวคำไหว้ครูเสร็จแล้ว ให้ว่าคาถาไหว้ครูตอนท้าย - ตัวแทนนักเรียนกล่าวคำปฏิญาณตน - ประธานเจิมหนังสือ เพื่อความเป็นสิริมงคล คำไหว้ครู (หัวหน้ากล่าวคาถาไหว้ครู) ปาเจราจะริยาโหนติ คุณุตตะรา นุสาสะกา ข้าขอประณตน้อมสักการ (นักเรียนทุกคนรับพร้อมกัน) บูรพคณาจารย์ ผู้กอปรเกิดประโยชน์ศึกษา ทั้งท่านผู้ประสาทวิชา อบรมจริยา แก่ข้าฯ ในกาลปัจจุบัน ข้าฯ ขอเคารพอภิวันท์ ระลึกคุณอนันต์ ด้วยใจนิยมบูชา ขอเดชกตเวทิตา อีกวิริยะพา ปัญญาให้เกิดแตกฉาน ศึกษาสำเร็จทุกประการ อายุยืนนาน อยู่ในศีลธรรมอันดี ให้ได้เป็นเกียรติเป็นศรี ประโยชน์ทวี แก่ข้าและประเทศไทยเทอญ (หัวหน้ากล่าวคาถาไหว้ครูตอนจบ) ปัญญาวุฑฒิ กะเรเต เต ทินโนวาเท นะมามิหังฯ คำปฏิญาณตน 1. เราคนไทย ใจกตัญญู รู้คุณชาติ ศาสนา และ พระมหากษัตริย์ 2. เรานักเรียนจักต้องประพฤติตนให้อยู่ในระเบียบวินัยของโรงเรียนมีความซื่อสัตย์ต่อตนเองและผู้อื่น เรานักเรียนจะต้องไม่ทำตนให้เป็นที่เดือดร้อนแก่ตนเองและผู้อื่น เพลงพระคุณที่สาม ครูบา อาจารย์ ที่ท่านประทานความรู้มาให้ อบรมจิตใจให้รู้ผิดชอบชั่วดี ก่อนจะนอนสวดมนต์อ้อนวอนทุกที ขอกุศลบุญบารมี ส่งเสริมครูนี้ให้ร่มเย็น ครูมีบุญคุณ จะต้องเทิดทูนเอาไว้เหนือเกล้า ท่านสั่งสอนเรา อบรมให้เราไม่เว้น ท่านอุทิศไม่คิดถึงความยากเย็น สอนให้รู้จัดเจน เฝ้าแนะเฝ้าเน้นมิได้อำพราง พระคุณที่สามงดงามแจ่มใส แต่ว่าใครหนอใคร เปรียบเปรยครูไว้ว่าเป็นเรือจ้าง ถ้าหากจะคิดยิ่งคิดยิ่งเห็นว่าผิดทาง มีใครไหนบ้างแนะนำแนวทางอย่างครู บุญเคยทำมาตั้งแต่ปางใดเรายกให้ท่าน ตั้งใจกราบกราน เคารพคุณท่านกตัญญู โรคและภัยอย่ามาแผ้วพานคุณครู ขอกุศลผลบุญค้ำชู ให้ครูมีสุขชั่วนิรันดร พระคุณที่สามงดงามแจ่มใส แต่ว่าใครหนอใคร เปรียบเปรยครูไว้ว่าเป็นเรือจ้าง ถ้าหากจะคิดยิ่งคิดยิ่งเห็นว่าผิดทาง มีใครไหนบ้างแนะนำแนวทางอย่างครู บุญเคยทำมาตั้งแต่ปางใดเรายกให้ท่าน ตั้งใจกราบกราน เคารพคุณท่านกตัญญู โรคและภัยอย่ามาแผ้วพานคุณครู ขอกุศลผลบุญค้ำชู ให้ครูมีสุขชั่วนิรันดร ให้ครูมีสุขชั่วนิรันดร
วรโชติ สินธุศิริ
ครู คศ.1
ความเห็น (3)
ชึ้งจิงๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♠ ♠
ขอชมเชยที่ให้ความรู้เกือบลืมไปจริง ๆ
ณัฐพล ทวยดี
ขอบพระคุณท่าน ผอ. วรโชติ มากครับ ผมครูหนุ่ย อดีตครูโรงเรียนหนองแวงเหนือ ครับ จะนำความรู้ไปใช้ให้ดีที่สุดครับ (คิดฮอดโรงเรียนหนองแวงเหนือและกลุ่มพุทธไสยาสน์เสมอครับ)