โอโซน

คิดให้ดีก่อนจะไปสูดโอโซน!

ไปสูดโอโซนกันมั้ย
ดร.ชะลอ จารุสุทธิรักษ์
หลายคนคงคุ้นกับประโยคที่ว่า “สดชื่นเหมือนสูดโอโซน” หรือ หวานใจของใครบางคนอาจมายืนทำหน้าโรแมนติกใส่คุณ แล้วกระซิบข้างหูคุณว่า “ไปสูดโอโซนกันมั้ยจ๊ะ” ฟังจากประโยคเหล่านี้แล้วก็คงมีอีกหลายคนที่นึกว่า เจ้าโอโซนเนี่ย คงเป็นอะไรสักอย่างที่สูดหายใจเข้าไปเต็มปอดแล้ว จะรู้สึกชื่นมื่นเหมือนกำลังยืนอยู่ท่ามกลางชายหาดที่มีสายลมพัดเอื่อยๆ คลอด้วยเสียงคลื่นเบาๆ กระทบเข้ากับโสตประสาทอะไรทำนองนั้น แต่ก่อนที่จะไปตกปากรับคำกับใครที่จะชวนคุณไปสูดโอโซน ลองมารู้จักกับเจ้าโอโซนที่ว่านี้ก่อนดีมั้ย บางทีคุณอาจจะเปลี่ยนใจ
โอโซน จัดเป็นก๊าซชนิดหนึ่งที่มีอะตอมของออกซิเจน 3 อะตอมเป็นองค์ประกอบ ก๊าซโอโซนเกิดจากการแตกตัวของโมเลกุลของก๊าซออกซิเจน โดยมีรังสีอุลตราไวโอเลตเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา ซึ่งจะทำให้อะตอมออกซิเจนอิสระ 3 ตัวรวมตัวกันกลายเป็นก๊าซโอโซน กระบวนการที่ทำให้เกิดก๊าซโอโซน เรียกว่า กระบวนการโฟโตไลซิส (Photolysis) ซึ่งสามารถเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น ฟ้าแลบ ฟ้าผ่า พายุฝนฟ้าคะนอง เป็นต้น หรือ อาจเกิดขึ้นได้จากการกระทำโดยตั้งใจและไม่ตั้งใจของมนุษย์ โดยมนุษย์ผลิตเครื่องกำเนิดโอโซนที่เรียกว่า โอโซไนเซอร์ (Ozonizer) เครื่องมือนี้จะกำเนิดไฟฟ้าที่ให้พลังงานสูง เพื่อกระตุ้นการแตกตัวของก๊าซออกซิเจน ซึ่งเป็นหลักการเดียวกันกับกระบวนการโฟโตไลซิสตามธรรมชาตินั่นเอง เนื่องจากโอโซนมีสมบัติในการเกิดปฏิกิริยาที่เรียกว่า ออกซิเดชัน (Oxidation) สูง เจ้าโอโซนที่ถูกผลิตโดยเครื่องมือประเภทนี้ จึงสามารถถูกนำไปใช้ประโยชน์ในด้านต่าง ๆ อย่างแพร่หลาย เช่น การฆ่าเชื้อทางการแพทย์ หรือ ในน้ำดื่ม น้ำประปา หรือใช้ในการบำบัดน้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมประเภทต่างๆ เรียกได้ว่า เจ้าโอโซน นี้ ก็มีประโยชน์ต่อชีวิตประจำวันของเราไม่น้อยเลยทีเดียวนะครับ
แต่ก็ใช่ว่าจะเป็นประโยชน์อย่างเดียว บางครั้งถ้าใช้เจ้าก๊าซโอโซนไม่ถูกวิธี หรือขาดการควบคุมที่ดี ก็อาจก่อให้เกิดโทษได้เหมือนกัน ก็ด้วยสมบัติอันทรงพลังในการเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชันของมันนั่นเอง อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพของเราได้ ก๊าซโอโซนอาจเกิดขึ้นได้โดยไม่ตั้งใจ จากการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีความดันไฟฟ้าแรงสูง เช่น เครื่องเอ็กซเรย์ เครื่องถ่ายเอกสาร เครื่องเชื่อมโลหะไฟฟ้า เป็นต้น การสูดหายใจเอาก๊าซโอโซนเข้าไป อาจมีผลทำให้เกิดการระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ ทำให้หายใจสั้น วิงเวียน และปวดศีรษะ นอกจากนี้ ยังทำให้เกิดความล้าและสูญเสียประสาทการรับรู้กลิ่นอีกด้วย การได้รับก๊าซโอโซนทางการหายใจติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจเกิดผลเสียต่อระบบทางเดินหายใจและปอดได้ ถ้ารู้อย่างนี้แล้วละก้อ อย่าได้ไปเผลอรับปากใครไปสูดโอโซนจริงๆ เลยเชียวนะครับ เดี๋ยวจะหาว่า ไม่เตือน

แหล่งที่มา : http://www.kmitl.ac.th/~kmtheera/chemdigestthai/environment.htm