ค้นหาความหมายของคำว่า ดี (อภิจริยศาสตร์) ๔
ธรรมชาตินิยม (Naturalism) แนวคิดที่เชื่อว่า คำหรือข้อความทางคุณค่า (เช่น ดี) อาจระบุหรือให้ความหมายได้โดยคำหรือข้อความทางข้อเท็จจริง
ข้อความข้างบนนี้ อาจเข้าใจยากสำหรับผู้ไม่คุ้นเคยเรื่องทำนองนี้ ดังนั้น ลองมาดูตัวอย่างเพื่อให้ชัดเจนยิ่งขึ้น...
- นายไกวัลย์เป็นคนดีเพราะเขาตื่นเช้าตักบาตรทุกวัน
ตามประพจน์ข้างต้น จะเห็นได้ว่า คำว่า ดี (คุณค่า) ถูกให้ความหมายด้วยข้อความว่า ตื่นเช้าใส่บาตรทุกวัน (ข้อเท็จจริง)
- นายฉัตรวรเป็นคนเลวเพราะเขาเล่นการพนัน
ตามประพจน์ข้างต้น จะเห็นได้ว่า คำว่า เลว (คุณค่า) ถูกให้ความหมายด้วยข้อความว่า เล่นการพนัน (ข้อเท็จจริง)
- คุณนุชมาลเป็นภรรยาที่น่ีายกย่องเพราะก่อนนอนกราบสามีทุกคืน
ตามประพจน์ข้างต้น จะเห็นได้ว่า คำว่าี น่ายกย่อง (คุณค่า) ถูกให้ความหมายด้วยข้อความว่า ก่อนนอนกราบสามีทุกคืน (ข้อเท็จจริง)
- นายธิปัตย์กับนางศรีพิศเป็นพวกคนชั่วเพราะไปร่วมประท้วงกับกลุ่มพันธมิตร
ตามประพจน์ข้างต้น จะเห็นได้ว่า คำว่า ชั่ว (คุณค่า) ถูกให้ความหมายด้วยข้อความว่า ไปร่วมประท้วงกับกลุ่มพันธมิตร (ข้อเท็จจริง)
จะเห็นได้ว่า ดี เลว น่ายกย่อง และ ชั่ว จัดเป็นคุณค่า ซึ่งถูกให้ความหมายด้วยข้อเท็จจริงที่เราสามารถสังเกตได้ตามธรรมชาติ.... ถ้าใครเห็นด้วยกับการอธิบายทำนองนี้ แสดงว่าอยู่ในกลุ่มธรรมชาตินิยม
................
แต่ถ้าจะถามว่า ท่านเชื่อหรือไม่ว่า...
- คนที่ตื่นเช้าใส่บาตรทุกวันเป็นคนดี !
- คนเล่นการพนันเป็นคนเลว !
- ภรรยาที่กราบสามีก่อนนอนทุกคืนเป็นผู้น่ายกย่อง !
- พวกที่ไปร่วมประท้วงกับกลุ่มพันธมิตรเป็นคนชั่ว !
ผู้เขียนคาดหมายว่า คงจะมีหลายท่านที่ลังเลสงสัยว่า ผู้ที่มีพฤติกรรมตามตัวอย่างที่ยกมาจะเป็นคนดี เลว น่ายกย่อง หรือชั่ว ตามการให้ความหมายข้างต้น...
บางท่านอาจให้ความเห็นว่า การใส่บาตรตอนเช้าทุกวันอาจดีสำหรับชาวพุทธที่ศรัทธาเรื่องนี้เท่านั้น ศาสนิกชนของศาสนาอื่นๆ อาจเฉยๆ ไม่ให้ความสำคัญเรื่องนี้ หรืออาจมองว่าเป็นกลุ่มคนโง่ก็ได้....
ได้ยินมาว่าคนอินเดียโบราณถือว่า การพนันคือการแข่งขันที่ยุติธรรมที่สุด... บางคนก็เล่นเลี้ยงลูกเลี้ยงเมีย... เล่นในยามว่างคลายเครียดเพื่อสนุกสนานในบรรดาญาติมิตรหรือเพื่อนฝูง... อีกอย่างการเล่นการพนันก็มิได้ระบุว่าเล่นขนาดไหน... ฉะนั้น การที่จะยอมรับว่าคนเล่นการพนันเป็นคนเลว จึงน่าจะพูดเกินจริงไปสักหน่อย...
ธรรมเนียมคร่ำครึว่าภรรยากราบสามีก่อนนอนเป็นผู้น่ายกย่อง... เดียวนี้ภรรยาต้องช่วยเหลือสามีและครอบครัวทำมาหากิน จะมัวแต่เฝ้าบ้านทั้งวันแล้วคอยแต่เพียงกราบสามีก่อนนอน จะใช้ได้หรือน่ายกย่องที่ไหน... ประเด็นนี้ก็ไม่เห็นด้วย
เพื่อนๆ ของเราที่ไปร่วมประท้วงกับกลุ่มพันธมิตรก็มีหลายคน แต่รู้สึกว่าพวกเขาไม่ได้เป็นคนชั่วนี้นา... ฟังว่าบางคนมาเรียนหนังสือกรุงเทพฯ ยามว่างพรรคพวกมาชวนก็ไปร่วมประท้วง ไม่ว่าฝ่ายไหนไปด้วยทั้งนั้น เพราะข้าวก็ได้กิน ดนตรีก็มีให้ฟัง แถมบางครั้งมีเงินมาแจกอีก พวกนี้น่าจะจัดเป็นกลุ่มประท้วงเพื่อการศึกษามากกว่าที่จะถูกตราหน้าว่าเป็นคนชั่ว... ข้อนี้ก็ไม่เห็นด้วย
นั่นคือ คำศัพท์บ่งชี้คุณค่าทางจริยะ เช่น ดี เลว น่ายกย่อง หรือ ชั่ว เป็นเพียงความเห็นของใครบางคนเท่านั้น มิใช่ทุกคน ดังข้อวิจารณ์ที่ผู้เขียนนำมาเปรียบเปรยให้พอมองเห็นได้
.............
ตามนัยข้างต้น อาจสรุปว่า การประเมินค่าพฤติกรรมของคน อาจจำแนกได้ ๒ นัย กล่าวคือ
- เห็นด้วย ยอมรับ ชอบใจ.... จัดเป็นเชิงบวก
- คัดค้าน ต่อต้าน รังเกียจ... จัดเป็นเชิงลบ
เมื่อถือเอาตามนัยนี้ ก็อาจสรุปได้ว่า...
- คุณค่าเชิงบวก (่ดี. น่ายกย่อง.) ก็คือ สิ่งที่ฉันหรือใครๆ เห็นด้วย ยอมรับ หรือชอบใจ
- คุณค่าเชิงลบ (ชั่ว. เลว.) ก็คือ สิ่งที่ฉันหรือใครๆ คัดค้าน ต่อต้าน หรือรังเกียจ
นั่นคือ พฤติกรรมของคนตามธรรมชาติที่เราสังเกตได้นั้น เราอาจประเมินค่าว่าดี (ถ้าชอบใจ) หรือเลว (ถ้าไม่ชอบใจ)... ซึ่งขึ้นอยู่กับความเห็นของคนเท่านั้นเอง และนี้คือ ข้อบกพร่องของธรรมชาตินิยม
แนวคิดเบื้องต้นของธรรมชาตินิยมเป็นไปทำนองนี้ และยังมีความเห็นแยกย่อยออกไปอีก ซึ่งผู้เขียนค่อยนำมาเล่าต่อไป...
ความเห็น (8)
ดีดับลับรัก
ชื่อโคลงของนายผีครับ
แฮ่ะๆๆๆ
นมัสการพระอาจารย์ขอรับ
ขอบพระคุณหลวงพี่มากครับ
เืมื่อคืนตั้งข้อสงสัยว่าใครจะสนใจบันทึกชุดนี้บ้าง ก็นึกถึงน้องวีร์ว่าน่าจะสนใจ...
เรื่องนี้ค่อนข้างยาก และมีประเด็นแยกย่อยออกไปเยอะ... เกรงอยู่เหมือนกันว่าเล่าๆ ไปจะออกนอกกรอบนอกเรื่องไป
อีกอย่างหนึ่ง หลวงพี่ก็เขียนสดๆ ไม่ได้ร่างมาก่อน ถ้าน้องวีร์เห็นว่าประเด็นใดคลาดเคลื่อนก็อาจทักท้วงได้...
เจริญพร
นมัสการครับ
ผมกำลังติดตามบทความอ่านอยู่ครับ
การประเมินคุณต่าที่แตกต่างกันทำให้สังคมแตกแยกกัน เหมือนสังคมไทยทุกวันนี้
นมัสการพระอาจารย์
- เป็นทุกข์อีกแล้ว สารภาพบาป จึงหันหน้าเข้าวัด
- วันนี้ขับรถกลับบ้านนานกว่าหนึ่งชั่วโมง เกิดความคิดปรุงแต่งทำให้เป็นทุกข์มากขึ้นเรื่อย ๆ พระอาจารย์พอจะช่วยชี้แนะธรรมะที่จะจัดการกับเจ้าความคิดปรุงแต่งนี้สักเล็กน้อยได้ไหมครับ
(กราบ 3 หน)
