ผู้บริหาร

บริหารตัว บริหารใจ แล้วไปบริหารงาน

ผู้นำและภาวะผู้นำ  

 

                       ภาวะผู้นำหมายถึงอะไร?  (What is leadership? )   เป็นคำถามที่นักวิทยาศาสตร์สังคม   นักวิชาการ นักสังคมวิทยา และนักบริหารกล่าวถึงกันมากตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน  พระธรรมปิฎก (ประยุทธ ปยุตโต, 2540)  กล่าวว่า  “ภาวะผู้นำ” นั้น พูดด้วยภาษาชาวบ้านแปลง่าย ๆ ว่า ความเป็นผู้นำนั่นเอง    จากผลการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับภาวะผู้นำของบุคคลในหลาย ๆ สถานการณ์ที่แตกต่างกัน  ทำให้นักวิชาการให้ความหมายของคำว่าภาวะผู้นำไว้จำนวนมาก ดังนั้น เพื่อให้เกิดความเข้าใจชัดเจนในนิยามศัพท์ของคำดังกล่าว   จึงขอนำเสนอความหมายของ ผู้นำ และ ภาวะผู้นำไปพร้อม ๆ  กัน  ดังต่อไปนี้        

ผู้นำ  หมายถึง ผู้มีศิลปะที่สามารถมีอิทธิพลเหนือคนอื่น  และนำบุคคลเหล่านั้นไปโดยได้รับความไว้วางใจและเชื่อใจอย่างเต็มที่  อีกทั้งยังได้รับความเคารพนับถือ  ความร่วมมือ และความมั่นใจจากผู้ใต้บังคับบัญชาเหล่านั้นอย่างจริงใจ  (กิติ  ตยัคคานนท์, 2535)

                   ผู้นำ  หมายถึง  บุคคลที่เป็นหัวหน้าหน่วยงาน   ภายในองค์การที่มีบุคคลภายในหน่วยงานของตนยอมรับนับถือและเชื่อฟัง  ตลอดจนปฏิบัติตามที่ผู้นำต้องการ  (ชลอ ธรรมศิริ  และเสรี  เกียรติบรรลือ,  2535)

                         ผู้นำ  หมายถึง สมาชิกของกลุ่มที่สามารถนำทางหรือประสานงานระหว่างกลุ่มได้  และต้องมีคุณสมบัติข้อใดข้อหนึ่งดังต่อไปนี้   (Fiedler, quoted in Shaw and  Costanzo, 1982 ) 

                      ·    ได้รับการแต่งตั้งโดยตัวแทนขององค์การหรือหน่วยงานที่ใหญ่กว่าหน่วยงานของกลุ่มที่ตนสังกัดอยู่

                     ·    เป็นผู้ที่ได้รับการเลือกตั้งจากกลุ่ม

                     ·    เป็นผู้ที่มีอิทธิพลเหนือกว่าสมาชิกคนอื่นๆ ในกลุ่ม         

                    ผู้นำ  หมายถึง ผู้ที่มีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่งใน 5 ประการ ต่อไปนี้ (Carter, quoted in Shaw, 1976)

                            ·    เป็นศูนย์รวมของพฤติกรรมกลุ่ม

                           ·    เป็นผู้ที่สามารถนำกลุ่มไปสู่จุดมุ่งหมายที่ต้องการได้

                           ·    เป็นผู้ที่ได้รับการเลือกจากสมาชิกของกลุ่มโดยใช้สังคมมิติ

                           ·    เป็นผู้ที่มีอิทธิพลเหนือผู้อื่นในกลุ่มและสามารถทำให้กลุ่มเกิดการเปลี่ยนแปลง

                           ·    เป็นผู้ที่มีคุณลักษณะหรือมีพฤติกรรมของความเป็นผู้นำ 

                    ผู้นำ  หมายถึง   บุคคลที่มีผลกระทบมากที่สุดต่อพฤติกรรมและความเชื่อของกลุ่ม และมีลักษณะดังต่อไปนี้ (Sears, Freedman and Peplau , 1985)

                           ·    เป็นผู้ที่ริเริ่มกระทำสิ่งใหม่ ๆ

                           ·    เป็นผู้ออกคำสั่ง

                           ·    เป็นผู้ตัดสินใจ

                           ·    เป็นผู้ขจัดปัญหาการโต้แย้งภายในกลุ่ม

                           ·    เป็นผู้ให้การสนับสนุน

                           ·    เป็นหัวหน้าในการทำกิจกรรมกลุ่ม 

                  ผู้นำ  หมายถึง บุคคลต่อไปนี้  (English and English, 1960)

                          ·    บุคคลที่ชี้แนวทาง   ควบคุมเจตคติ  หรือพฤติกรรมของผู้ตามในสถานการณ์หนึ่ง ๆ และเป็นผู้ที่มีอิทธิพลหรืออำนาจเหนือคนอื่น

                          ·    บุคคลซึ่งมีผู้เห็นว่ามีคุณสมบัติเหมาะสมที่จะเป็นผู้นำ

                          ·    บุคคลที่ได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติหน้าที่อย่างเป็นทางการ

                          ·    บุคคลที่ได้คะแนนสังคมมิติสูงสุด   

               ภาวะผู้นำ  หมายถึง  การปฏิบัติงานของผู้นำ  เพื่อทำให้กลุ่มประสบความสำเร็จในการบรรลุเป้าหมาย  (Fiedler, quoted in Shaw  and  Costanzo, 1982) 

              ภาวะผู้นำ  หมายถึง  กระบวนการที่ผู้นำมีอิทธิพลเหนือผู้ตามในการรักษาความเป็นกลุ่ม  การจัดระเบียบภายในกลุ่ม และการนำกลุ่มไปสู่เป้าหมาย  (Hollander, quoted in Deaux and  Wrightsman, 1984)

              ภาวะผู้นำ  เป็นศิลปะในการทำงานอย่างหนึ่งของบุคคลที่มีอิทธิพลในการจูงใจผู้อื่นให้ร่วมกันปฏิบัติงานเพื่อให้สำเร็จตามความมุ่งหมาย  (Tead, 1953) 

             ภาวะผู้นำ หมายถึง  กระบวนการของการมีอิทธิพลต่อกิจกรรมของบุคคลหรือของกลุ่ม  เพื่อให้บรรลุจุดมุ่งหมายที่ได้กำหนดไว้  ในสถานการณ์ใดสถานการณ์หนึ่ง  (Hersey and Blanchard, 1972) 

             ภาวะผู้นำ  หมายถึง กระบวนการที่ผู้นำกำหนดเป้าหมายอย่างชัดเจน เพื่อให้ผู้อื่นสามารถปฏิบัติตาม และพยายามที่จะผลักดันให้ผลที่ได้นั้นบรรลุความสำเร็จ  (Jacobs & Jaques, 1990) 

            ภาวะผู้นำ  หมายถึง การที่ผู้นำสามารถออกแบบความคิดนอกกรอบวัฒนธรรม โดยเริ่มต้นกระบวนการเปลี่ยนแปลงวิวัฒนาการขององค์การเพื่อให้องค์การมีการปรับตัวที่ดีขึ้น (Schein, 1992) 

            ภาวะผู้นำ  หมายถึง  อำนาจการนำที่เหนือกว่าผู้อื่นและอยู่เหนือกว่าการคล้อยตามที่เป็นไปตามกลไกด้วยทิศทางที่ถูกกำหนดไว้ประจำองค์การ (Katz and Kahn, 1978) 

             ภาวะผู้นำ  หมายถึง กระบวนการที่ผู้นำทำให้ผู้คนในองค์การตระหนักถึงสิ่งที่จะต้องกระทำร่วมกัน  เพื่อให้เกิดความเข้าใจและความมุ่งมั่นที่จะทำงานให้กับองค์การ (Drath & Palus, 1994) จากตัวอย่างคำจำกัดความของคำว่า ผู้นำ และ ภาวะผู้นำ  ที่ยกมาเพียงส่วนหนึ่งข้างต้น อาจสรุปสั้น ๆ ได้ว่า  ผู้นำ  หมายถึง  ตัวบุคคลที่ดำรงตำแหน่ง    ส่วน ภาวะผู้นำ  เป็นเรื่องของความสามารถ  ทักษะ และกระบวนการที่ผู้นำใช้ในการนำกลุ่มให้ไปสู่จุดมุ่งหมาย  มีผู้ตั้งข้อสังเกตว่า  (Dubrin, 1995)   ความหมายของภาวะผู้นำที่มีอยู่หลากหลายจำนวนมากจะเปลี่ยนไปตามยุคสมัย 

             ในอดีต ความหมายของภาวะผู้นำจะเกี่ยวข้องกับคำสำคัญ (Key words) อยู่  3 คำ  คือ   

                     ·   Interpersonal  ซึ่งแปลว่า ระหว่างบุคคล (between persons)  หมายถึง  ผู้นำจะต้องมีผู้ตามหรือผู้ใต้บังคับบัญชามากกว่า 1  คน  

                     ·     Influence  หมายถึง อำนาจ (power)  ที่ส่งผลกระทบต่อผู้อื่น ซึ่งได้แก่  ผู้ตามหรือผู้ใต้บังคับบัญชา  

                    ·   Goal หมายถึง จุดหมายสุดท้ายที่ผู้นำต้องการ  ซึ่งเป็นเหตุผลที่ทำให้ผู้นำต้องดิ้นรนต่อสู้ทุกวิถีทางเพื่อให้ไปสู่จุดม่งหมายนั้น ๆ  ให้ได้ 

              แต่ในยุคปัจจุบัน ความหมายของภาวะผู้นำจะเกี่ยวข้องกับคำศัพท์  3 คำ  คือ  

                     ·     Relationship  (ความสัมพันธ์)  หมายถึง  ความเกี่ยวข้องกันระหว่างผู้คน

                     ·     Mutual (ทั้งสองฝ่าย)  หมายถึง  การมีส่วนแบ่งปันซึ่งกันและกัน

                     ·     Collaborators (ผู้ร่วมแรงร่วมใจ) หมายถึง  การที่ผู้ร่วมงานร่วมมือหรือร่วมใจกันทำงาน

           ดังนั้น ความหมายของผู้นำในยุคใหม่ จึงหมายถึง  ผู้ที่ได้รับอิทธิพลจากผู้ตามซึ่งเป็นผู้ให้ความร่วมมือ ร่วมแรงร่วมใจ ในการทำงานขณะที่ทำงานร่วมกัน  เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่พึงประสงค์