แผนการสอนที่ดีกับสื่อฯ
แผนการสอนเป็นเอกสาร ซึ่งครูผู้สอนต้องจัดทำขึ้น เพื่อเตรียมการสอนให้เป็นไปตามที่หลักสูตรกำหนด นอกจากนั้น ยังเป็นคู่มือการจัดการเรียนการสอนของครูประจำวิชา หรือ ครูคนอื่นที่ต้องสอนแทน เมื่อจำเป็น
การเขียนแผนการสอน เริ่มจากการวิเคราะห์หลักสูตร มาตรฐานการเรียนรู้ ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง สาระการเรียนรู้ คำอธิบายรายวิชา ตลอดจนจุดประสงค์การเรียนรู้ต่างๆ จากนั้น จึงพิจารณาแต่ละจุดประสงค์ว่า ควรจัดกระบวนการเรียนรู้อย่างไร ต้องใช้เทคนิคใด สื่ออะไร เพื่อจะให้นักเรียนเข้าใจ เกิดทักษะ มีความตระหนัก หรือ สามารถนำไปใช้ได้ ตามมาตรฐานนั้นๆ
นี้คือสิ่งที่ครูทุกคนต้องปฏิบัติอยู่ทุกภาคเรียน ทุกปีการศึกษา จนคุ้นเคย โดยเฉพาะครูที่ทำผลงาน เพื่อเลื่อนวิทยฐานะด้วยแล้ว ยิ่งต้องช่ำชอง
แผนการสอนของแต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้ ย่อมมีลักษณะแตกต่างกันตามเนื้อหาวิชา เช่น ถ้าเป็นกลุ่มการงานฯ จะเน้นการปฏิบัติ การนำไปใช้ แต่ถ้าเป็นวิทยาศาสตร์ มักเน้นกระบวนการ รวมทั้งเนื้อหาสาระ ความแตกต่างของลักษณะวิชา ทำให้ครูต้องสรรหาวิธีการจัดการเรียนการสอน เพื่อให้เหมาะสม ต่างกันไป
คำถามสำคัญ ซึ่งเป็นที่ถกเถียงอยู่เสมอ “ แผนการสอนที่ดีเป็นอย่างไร ”
คงไม่มีข้อยุติแน่ ถ้าเปิดกว้างให้แสดงความคิดเห็น เพราะเงื่อนไขต่างๆของแต่ละคน แต่ละกลุ่มสาระฯ หรือ แต่ละโรงเรียน มีอยู่มากมาย แต่ภาพรวมๆ ซึ่งน่าจะมีในแผนการสอนที่ดี และน่าจะเห็นตรงกันได้ ก็คือ
1) เป็นแผนการสอนที่ทำให้นักเรียนเรียนรู้อย่างสนุกสนาน มีความสุขที่จะเรียน เพราะน่าสนใจ น่าติดตามขั้นตอนต่อๆไปของครู รวมถึงทำให้นักเรียน(แทบ)ทุกคนบรรลุจุดประสงค์ได้อย่างรวดเร็ว
การจัดการเรียนการสอน จะมีลักษณะอย่างว่าได้ ห้องเรียนต้องพร้อมไปด้วยสื่อ วัสดุ อุปกรณ์ และ เทคโนโลยีต่างๆ ถ้าเป็นวิทยาศาสตร์ เครื่องไม้เครื่องมือ อุปกรณ์ หลอดทดลอง บีกเกอร์ ตะเกียงแอลกอฮอล์ สารเคมี ฯลฯ ต้องพร้อม การเรียนรู้ด้วยการปฏิบัติจริง จะท้าทาย ให้นักเรียนสนใจได้ อย่างน่าประหลาดใจทีเดียว
2) เป็นแผนการสอนเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ และวัดประเมินผลตามสภาพจริง ด้วยวิธีการอย่างหลากหลาย ตามที่หลักสูตรกำหนด
แน่นอนว่าแผนการสอนจะดีไม่ได้เลย ถ้าไม่สอดคล้องกับหลักสูตร ทั้งนี้เพื่อให้นักเรียนได้ฝึกคิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ และคิดอย่างมีวิจารณญาณ โรงเรียนจึงต้องจัดการเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ การวัดประเมินผลต้องเน้นสภาพจริง ด้วยวิธีต่างๆกัน เพื่อค้นหาความแตกต่างของบุคคล จนสามารถประเมินนักเรียนได้อย่างถูกต้อง แม่นยำ
การเขียนแผนการสอนที่ดี ครูผู้สอนอย่าไปติดยึดกับรูปแบบ หรืออะไรอื่นๆให้มากนัก เช่น จะเขียนว่า ครูแจกใบงานให้กับนักเรียนก็ไม่ได้ เพราะจะดูว่านักเรียนไม่สำคัญ ต้องเขียนว่า นักเรียนรับใบงานจากครู จึงจะดูว่านักเรียนสำคัญกว่า อย่างนี้เป็นต้น
เขียนๆไปเถอะ นักเรียนเป็นสำคัญหรือเปล่า คงต้องดูทั้งกระบวนการเรียนรู้ที่ครูจัดให้ ว่านักเรียนได้ลงมือศึกษา ค้นคว้า ได้คิด วิเคราะห์ อภิปราย นำเสนอ หรือ สรุปเป็นองค์ความรู้ร่วมกัน อะไรหรือไม่ อย่างนี้น่าจะถูกต้องกว่า...ที่จะบอกว่า นักเรียนเป็นสำคัญ
ในแผนการสอนต้องมีหัวข้ออะไรบ้าง สำนักนั้นว่าอย่างนี้ สำนักนี้ว่าอย่างนั้น เพื่อนครูคนโน้น ศึกษานิเทศก์...บอก ต้องอย่างนี้ จึงจะถูกต้อง จึงจะดี ก็ฟังบ้าง อย่าฟังเสียบ้าง(ก็ดี) เอาเฉพาะหัวข้อสำคัญๆเป็นหลักก็แล้วกัน อาทิ มาตรฐาน จุดประสงค์ แนวคิดหลัก(สาระสำคัญ) วิธีสอน(กระบวนการเรียนรู้) สื่อฯ วิธีวัดประเมินผล แหล่งเรียนรู้ อะไรพวกนี้ ก็น่าจะพอแล้ว ที่จะให้ความรู้ศิษย์เราได้
ในมุมมองครูผู้สอน เมื่อสอน...แล้วนักเรียน(โคตร)เบื่อที่จะเรียน นั่งซึมกระทือ อะไรก็ไม่เอา อะไรก็ไม่รับ เพราะกิจกรรมของครูไม่น่าสนใจเอาเสียเลย ไม่มีครูคนไหนมีความสุขหรอก ถ้าต้องพบกับเหตุการณ์อย่างนี้ คงทบทวนตัวเองแล้ว แทบทุกคนนั่นแหละ ว่าเพราะอะไร แผนการสอนดีแล้วหรือยัง เทคนิควิธีสอนเราห่วยแตก หรือ ขาดสื่อ อุปกรณ์ และเทคโนโลยีต่างๆ
ถ้าเป็นอย่างแรกแผนนั้นก็ต้องปรับปรุงแก้ไขใหม่ แต่ถ้าเป็นอย่างหลัง...ให้แผนดีสักเพียงใด ก็ไม่มีความหมาย
(เรื่องที่เกี่ยวข้อง : ตัวอย่างการสอนชีววิทยาในสภาพไม่พร้อม..ให้น่าสนใจ)
ความเห็น (2)
เห็นด้วยครับ เพราะตัวผมเองก็ประสบปัญหาเหล่านี้เหมือนกันทั้งตัวแผนและตัวผมเองด้วยครับ ขอบคุณนะครับสำหรับบทความดีๆที่จะในไปพัฒนาตัวครูไทยให้เก่ง สู้ๆ^_^